28.02.2016, 13:41
|
#1 (permalink)
|
|
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
|  İran Edebiyatı
İran Edebiyatı
iran edebiyatı, iran edebiyatı özellikleri ,iran edebiyatı hakkında
İranlılar’ın dili Hint-Avrupa dil ailesinden Farsça’dır. Bu dil ailesi içinde Eski İranca İle Sanskritçe Arya dil topluluğunu meydana getirirler. Sanskritçe ile eski İranca birbirine çok yakındır. Farsça yüzyıllardan beri birçok değişiklik geçirmiştir. Bugün kullanılan dil Orta İranca denilen kısmın gelişmesinden doğmuştur. İran’da eskiden kullanılan başlıca yazılar çivi yazısı, Zent yazısı, Pehlevî yazısıdır. Şimdi Arap yazısı kullanılmaktadır. Farsça’ya birçok Arapça kelime karışmıştır. Bu arada Türkçe kelimeler de vardır.
Eski İran edebiyatına ait eserler bugüne kadar gelmemiştir. Zaman zaman memleketin gördüğü istilalar eski İran edebiyat eserlerinin hemen tamamen mahvolmasına yol açmıştır. Bu bakımdan, İran edebiyatını ancak İslamiyet’ten sonraki eserler temsil ediyor. Devletin büyüyüp gelişmesi edebiyatta da önemli simaların görülmesine yol açmıştır. IX-XI. yüzyıllarda İran edebiyatında ilk önemli şairler görülmeye başlar. İran’ın en büyük şairlerinden biri, yaşamıştır.
XII. yüzyılda Enveri, Hakani büyük ün kazandılar. XIII. yüzyıl İran edebiyatının en parlak devirlerinden biri oldu. Sâdi-i Şirazî ve Ömer Hayyam gibi dünya ölçüsünde ün kazanmış simalar bu devirde yaşamıştır. Sanaî ve Feridüddin-i Attar da değerli eserleriyle tanınmıştır. İran edebiyatına tasavvuf geniş ölçüde hakim olmuş, eserlerde en çok kaside, gazel, mesnevi tarzları kullanılmıştır.
Gene XIII. yüzyılda yaşayan büyük Türk şairi Mevlana Celalettin Rumî büyük eseri «Mesnevî» yi Farsça yazdığı gibi, Ali Şir Nevaî de Farsça eserler vermiştir. «Baharistan» yazarı Camî’de İran edebiyatının başta gelen simaları arasındadır.
İran edebiyatında klâsik çağ XIV. yüzyılda kapanır. Bu çağın en büyük şairleri Hâfız, İbni Yemin, Selman-ı Savecî’dir. Timur istilâsı İran edebiyatının altın çağına son vermiştir. XV. yüzyılda yetişen tek büyük sima Molla Câmî’dir. Bundan sonra şiir alanında yetişen simalar arasında saymaya değer olanların en önemlileri XVI. yüzyılda Urfî, XVII. yüzyılda Tebrizli Saib, XIX. yüzyılda Şiraz’lı Kaânî vardır.
İran edebiyatında nesir tarzındaki eserler daha çok tarihlerdir. Gazneliler zamanında yaşayan Beyhakî 30 ciltlik bir tarih yazmıştır. Selçuklu hanedanı zamanında yaşayan Ravendî’nin «Rahat-üs Sudur» adlı değerli bir eseri vardır. Moğol devrinde Reşidüddin Fadlullah «Camiüttevarih» adında çok değerli tarihini yazmıştır. Devlet Şah’ın yazdığı «Tezki-retüşşuara», Lûtf Ali Bey’in «Ateşgede» si, Câmî’nin «Nefahat-ül-Uns» ü İran edebiyatının önemli mensur eserleri arasındadır.[/SIZE]
|
 |  |