Saman Nezlesi Sebepleri

saman nezlesi nedir - alerjik nezle - saman nezlesinin tedavisi

Saman nezlesi genellikle uçuşan bitki polenlerinin en yüksek seviyeye çıktıkları ilkbahar, yaz ve erken sonbahar zamanlarında ortaya çıkar. Başlıca nedeni polenlere karşı alerjik bir reaksiyon sonucu nazal geçişlerin ya da rinitlerin iltihaplanmasıdır. Saman nezlesi gelişmiş ülkelerdeki en yaygın kronik hastalıklardan biridir.

Değerlendirmelere göre ABD’de 35 milyon kişi bu hastalıktan etkilenmektedir. Saman nezlesi herhangi bir yaşta gelişebilir, ancak çocukluk çağından 20’li yaşların başlarına kadar olan dönemde daha sık ortaya çıkar. "Saman nezlesi” terimi çok doğru değildir, çünkü saman polenleri pek çok olası alerjenden yalnızca biridir ve hastalık ateş de yapmaz. Her ne kadar polen alerjisi kalıtsal olmasa da, alerjik duyarlılığa olan eğilim genel olarak aile içinde kişiden kişiye geçebilir.

Saman Nezlesinin Sebepleri
Alerjinin tüm nedenleri arasında, polen en yaygın olanıdır. Ağaçlar, otlar ve çimenler tohum üretimi için bol miktarda polen ortaya çıkarır. Bu polenler rüzgarla taşınır ve sıklıkla istenen hedeflere ulaşmazlar. Bunun yerine solunarak burun ve boğazdan içeri çekilirler. Farklı bitkiler polenlerini yılın farklı zamanlarında serbest bırakır, bu nedenle de saman nezlesi belirtileri, hangi bitkilerin tepki oluşturduğuna bağlı olarak kişiden kişiye farklılık gösterir.

Saman nezlesi olan kişilerde, içe çekilen polen taneleri vücut tarafından yabancı istilacılar olarak görülür. Bu ise muhtemelen bağışıklık sistemindeki fonksiyon bozukluğuna bağlıdır. Bağışıklık sistemindeki mast hücreleri histamin de dahil aşırı reaktif kimyasal granüller için bir saklama kabı gibi davranır. Alerjenler bu granüllerin serbest bırakılmasını tetikler ve mast hücreleri kimyasallarını yakınlarındaki kan damarları ve sinir hücrelerine döker. Histamin, sıvıların çevre dokulara kaçmasını sağlayacak şekilde kan hücrelerini genişletir. Bu ise şişmeye, sıvının dokularda birikmesine, burun ve gözlerin kızarmasına neden olur. Histamin aynı zamanda ağrı reseptörlerini de uyarır ve saman nezlesinin yaygın belirtileri olan burun, gözler ve boğazda kaşıntı ve rahatsızlığa neden olur.

Aslında herhangi bir ağaç ya da çimen saman nezlesine neden olabilse de, gösterişli çiçekleri olan bitkilerin genellikle uçuşmaya çok da müsait olmayan yapışkan polenleri bulunur. Kuzey Amerika bitkileri arasında yabani otlar alerjenik polenler konusunda en üretken olanlardır. Ambrosia (ragweed) başlıca zanlıdır, ancak rutin olarak saman nezlesinden mustarip kişileri etkileyen bitki polenleri arasında artemisia (sagebrush), kaz ayağı (lamb’squarter), Rus devedikeni (thistle) ve İngiliz sinirotu (plantain) yer alır. Çimenler arasında timothy çimi, Kentucky çimi, Johnson çimi, Bermuda çimi, aktovus (redtop) otu, domuzayrığı (orchard) otu ve kokulu çayırotu (sweet vernal grass) yer alır. Alerjenik polenler üreten ağaçlar arasında ise meşe, dişbudak, karaağaç, Kuzey Amerika cevizi, pekan cevizi, box elder ve dağ selvisi yer alır.

Saman Nezlesinin Belirtileri
Burnun iltihaplanması ya da rinit saman nezlesinin en önemli belirtisidir. İltihaplanma, kaşıntı, hapşırma, burun akıntısı, kızarıklık ve hassasiyete neden olur. Sinüslerin şişmesi iç kulağı boğaza bağlayan östaki borusunun bir tıkanıklık hissi ve kulaklarda zonklamaya neden olacak şekilde daralmasına yol açabilir. Sinüslerden gelen mukus, boğazda tahriş ve kızarıklığa neden olacak şekilde boğazın arkasına akabilir. Mevsimsel yorgunluk ve sinüse bağlı baş ağrıları da, solunum yollarında tıkanıklık ve koku duyusunda azalmayla birlikte saman nezlesinin göstergeleri arasındadır.

Şiddetli alerjiler göz altlarında koyu halkalara, şişmiş göz kapaklarına ve göz altlarında kırışıklıklara neden olabilir. Karakteristik olarak saman nezlesi olan çocuklar tıkanıklığı açmak için burunlarını avuç içleriyle yukarı doğru iter ya da elleriyle sıkarlar.

Teşhis
Saman nezlesinin teşhisi genellikle kolaydır. Her ne kadar belirtiler günün ya da mevsimin hangi vakti olduğuna göre değişiklik gösterse de alerjileri teşhis etmek için hastalığın eksiksiz bir öyküsünü almak önemlidir.

Belirtiler her zaman belli bir mevsimde ortaya çıkıyor ve soğuk havanın başlamasıyla bitiyorsa zanlı neredeyse kesin olarak saman nezlesi demektir. Daha kesin bir teşhis için, şüpheli alerjenden seyreltilmiş bir ekstraktın yüzeysel biçimde enjekte edildiği ya da deriye kazındığı ve reaksiyonun gözlemlendiği deri prick testi kullanılır. Bir başka test ise, şüpheli alerjenden alınan bir ekstraktın gözün konjonktivine ya da burun veya akciğere konulmasıyla yapılan provokasyon testidir. Bu tür doğrudan deri testleri mümkün olmadığında, çok çeşitli kan testleri kullanılabilir. Rinite yol açan enfeksiyon gibi diğer durumlar ise, incelemek üzere bir parça bezin üzerine mukus örneğinin alındığı nazal smear testi ile ortaya çıkarılabilir.