Bir konunun kapsamlı açıklaması yapılmadan önce,açıklaması yapılacak terimin net bir tanımının yapılması gerektiği kanaatindeyim.
Kader nedir?bunu netleştirmeden kendisinin mahkumu mu hakimi mi olduğunu söyleyemeyiz.
Kader;İlm-i İlahi'de Allah'ın herşeyi bilmesi,herşeye hakim olmasıdır..bu dini karşılığı.
Kader;Başımıza gelmiş,gelen ve gelecek olan olaylar bütünüdür..bu da psiko-sosyolojik ve güncel karşılığı.İki tanımın ortak hatları üzerinde değerlendirme yapılırsa ideal sonuç elde edilir.
Kader başlı başına bir bütündür ve bu bütün kendi içinde kapsayan-kapsanan olarak zihinde yer bulur.İnsan akıl,irade,ilim ve rehber sahibidir.
Sahip olunan akıl her iki yöne de (iyi-kötü) hizmet eder.
İrade yapacağımız,yapmayı düşündüğümüz ya da istediğimiz icraatı seçme-reddetme yetkisinin biz de bulunmasıdır.
İlim,irade ile seçilip aklın hizmetine sunulan düşünce-fiili,nitelik ve nicelik olarak değerlendirmemizde akla gerekli materyalleri sağlar.
Rehber;hangisinin seçilmesi gerektiğini ve seçildiği ya da reddedildiği takdirde ne ile karşılaşacağımızı,neyi ne için seçmemiz gerektiğini,hangi duygu,fikir ve eylemin hangi kaynaktan geldiğini teferruatlarıyla bize açıklar..açıklamakla da kalmaz bizi iyi olana sevkeder,yönlendirir.
Fazla uzatmak istemiyorum,okunmaktan uzak oluyor(ama konu da güzel
)
Bulüğ çağına erdikten sonra her duygu,düşünce ve fiillerimizden sorumluyuz.Gücümüzün yettiklerine hüküm vermek bizim seçimimizdir.Güneşin doğuşu-batışı,yağmurun yağması,meyve-sebzelerin rengi kokusu,kendi kaşımız-gözümüzün rengi ve şeklimiz ve gücümüzün yetmedikleri de Allah'ın kontrolündedir.Yaptıklarımız ve yapacaklarımız da O'nun kontrolündedir lakin imtihan gereği bize azdan az güç,fırsat ve yetki verilmiştir.Seçilen tercih O'nun hükmünden onay alındığı takdirde icraa olunur yalnız sonuç seçene aittir.İki dilemenin (Allah'ın dilemesi ve kulun dilemesi) ortak ismi kaderdir.Şunun gibi;feribotla sefer yaparken,feribot içinde yaptıklarınızdan siz sorumlusunuz,feribotun genel gidişat ve yörüngesi ise O'nun elindedir.Size sizin yaptıklarınız sorulur vesselam..O'na sorulamaz.Şu ayet açıklar;
''Allah, yaptığından sorumlu olmaz; kullar ise sorumlu olurlar.'' Enbiya Süresi ayet-23
Bu açıklamadan sonra insan kaderinin mahkumudur?bir soru iki cevap
Evet mahkumudur zira;
"Âlemlerin Rabbi olan Allah dilemeyince, siz dileyemezsiniz." Tekvir suresi, ayet 29
Hayır değildir zira;
''Biz her insanın kaderini (kendi) boynuna dolamışızdır.''İsra Süresi ayet-13