Desibel (dB) elektriksel ve akustik ölçümlerde sıkça kullanılan bir terimdir, iki farklı niceliğin değerlerinin birbirine olan oranını temsil eden bir sayıdır. Bu herhangi bir nicelik olabilir, basınç ya da voltaj gibi. Daha açık olmak gerekirse Desibel, çok geniş bir ölçüm aralığını çok daha küçük ve kullanışlı bir aralığa ölçekleyip indirmeye yarayan logaritmik bir orandır.

Mesela voltaj cinsinden bir desibel ilişkisi şöyle ifade edilebilir:
dB = 20 x log(V1/V2) 20 sabit çarpan, V1 voltajlardan biri, V2 diğeri, log da logaritma 10 tabanıdr.

Örnek: 100 volt ile 1 volt arasındaki ilişkinin desibel cinsinden karşılığı nedir? dB = 20 x log(100/1) dB = 20 x log(100) dB = 20 x 2 (log 100=2 olduğundan) dB = 40 Bu demektir ki 100 volt 1 volt'dan 40dB daha büyüktür. Bir örnek daha: 0.001 volt ile 1 volt arasındaki ilişkinin desibel cinsinden karşılığı nedir? dB = 20 x log(0.001/1) dB = 20 x log(0.001) dB = 20 x (-3) (0.001'in 10 tabanına göre logaritması -3 olduğundan) dB = -60 Bu demektir ki 0.001 volt 1 volt'dan 60dB daha küçüktür. Aynı şekilde: Eğer bir voltaj diğer bir voltaja eşitse aralarındaki farklılık 0dB'dir. Eğer bir voltaj diğerinin iki katıysa aralarındaki fark 3dB'dir. Eğer bir voltaj diğerinin on katıysa aralarındaki fark 20dB'dir.

Desibel iki değerin birbirine olan oranı demek olduğundan, dB cinsinden verilen bir ölçümün de gerçek ya da sanal bir referansa bağlanması gerekir. Genellikle bu dB değerinin sonuna getirilen bir ekle yapılır, mesela: dBV (1 volt = 0dBV olacak şekilde referans alınarak) veya dB SPL (0.0002 mikrobar = 0dB Ses Basınç Seviyesi/Sound Pressure Level), gibi. Örneklemek gerekirse 1 volt'un 0dBV olduğu bir ölçümde 2 volt = +3 dBV, 10 volt = +20dBV iken, 0.5 volt = -3dBV ve 0.1 volt = -20dBV olur. Desibel'in belli ses ölçümlerinde çok kullanışlı olmasının bir sebebi, bu ölçekleme sisteminin insan işitme hassasiyetinin karakteristiğine çok yakın olmasıdır.

Örnek olarak, 1dB SPL'lik bir değişme ses yüksekliğinde insanın algılayabileceği en küçük aralığa denk gelirken 3dB SPL'lik bir değişme genel olarak algılanabilir. 6dB SPL'lik bir değişme bariz olarak farkedilir ve son olarak 10dB SPL'lik bir artış "iki katı daha yüksek" olarak algılanır.

__________________