Efendi

Okuyup yazması olanlara verilen unvan. Okumuş molla hoca çelebi seyyid manâlarında da kullanılırdı.

Efendi tabiri Selçuklular zamanında kullanılmaya başlanmış daha ziyade Osmanlılar'da 15. yüzyıl ortalarından itibaren tahsil terbiye görmüş kimselere mahsus bir lakap olarak kullanılmıştır. Zamanla bu manâda kullanılan çelebi kelimesinin yerini almıştır. Devletin ileri gelen memurlarından bazılarına efendi demek âdet hâline gelmişti. On dokuzuncu yüzyılda bu kelime daha geniş manâda kullanılmaya başlanmıştır. Bu devirde şehzadelere de efendi denmiştir. Peygamberimiz için de hâlâ günümüzde kullanılmaktadır. Kadınlar da kocalarına hitap ederken efendi tabiri kullanırlar.

Saraydaki Sultan hanımlara kadın efendi unvanının kibar muhitlerde hanımefendi beyefendi tabirlerinin kullanılmasına 19. asrın ikinci yarısından sonra rastlanır. Şeyhülislâmlara efendi dendiği gibi orduda binbaşıya kadar rütbe sahiplerine de resmen efendi unvanı verilirdi. Tanzimat'tan sonra efendi unvanı resmî muamelâtta yalnız okur yazarlar ve mektep talebeleri için kullanılmıştır. Bugün de halk arasında tahsil terbiye görmüş terbiyeli kibar manâsında kullanılmak âdet olmuştur.

Efendi ağa bey paşa tabirlerinin resmî unvan olarak devlet ile fertlerin münasebetine ait işlerde kullanılması 1934’te çıkan kanunla yasak edilmiştir