Ergün YILDIRIM
KPSS TARİH DERS NOTLARI Tarih Öğretmeni



 Şölenlerde düzenlenen “Hanı Yağma”
geleneği sosyal devlet anlayışının örneğidir.
 Eski Türk toplumlarında Ataerkil bir aile
yapısı vardı, tek eşle evlilik esastı. Kadın da
erkek gibi sosyal hayatta ve ekonomik
etkinliklerde yer alırdı. Evliliklerde kadının da
miras hakkı bulunurdu.

ORDU

 Eli silah tutan herkes asker kabul edilmiştir.
Askeri bir toplum yapısının ortaya çıkmasında
Türklerin bozkırlarda sürdürdükleri göçebe
hayat tarzı etkili olmuştur.
 Ordu, Mete Han tarafından oluşturulan “Onluk
Sistem”e göre oluşturulmuştur. En küçük
askeri birim 10 kişiden (Manga), en büyüğü
10 bin kişiden oluşmaktaydı, buna da
“Tümen” denilmekteydi.

NOT: Düzenli ve disiplinli ilk Türk ordusunun
kurucusu Mete Han’dır. Bu nedenle Mete’nin tahta
çıkış tarihi olan M.Ö. 209 yılı Türk Kara
Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak kabul
edilmiştir.

 Ordu genelde atlı ve gönüllü birliklerden
oluşmaktaydı. Halk için askerlik ayrı bir
meslek sayılmamış ve ücretli askerlik
uygulaması görülmemiştir.
 Savaş silahları; Süngü, Kargı, Mızrak, Kalkan,
Kılıç, Yay ve Oktur.
 Askeri birliklere boy beyleri komuta
etmekteydi. Savaş zamanı Hakanın
komutasında birleşirlerdi.
 Savaşlarda Bozkır (Turan – Sahte Ricat –
Hilal – Kurt Oyunu) taktiği uygulanmıştır.
 Türklerde savaştan dönen yiğitler için “Toy”
adı verilen şenlikler düzenlenirdi. Bu
uygulamanın amacı halk arasında
dayanışmayı sağlamaktır.

NOT-1: Ordu - Millet anlayışı Türk milletinin
günümüze kadar getirmiş olduğu bir özelliktir.

NOT-2: Türklerin farklı kültürlerden en az
etkilendikleri alan askerlik ve ordudur. İkinci
olarak da devlet teşkilatı gelmiştir.

NOT-3: Çin, Roma, Bizans, Rus ve Moğol
ordularının teşkilatlanma biçimlerinde Türk ordu
teşkilatının etkisi büyüktür.



ÖRNEK SORU
Türklerin tarih boyunca değişik ülkelerde
yerleşmeleri, çeşitli alanlarda farklı boyutlarda
gelişmeler göstermelerine neden olmuştur.
Aşağıdaki alanların hangisinde, bu farklılığın en
az olduğu savunulabilir?
A) Din
B) Ekonomi
C) Askerlik
D) Sosyal yaşam
E) Sanat
(1999 – DMS)
Cevap: A

DİN VE İNANIŞ
 Tabiat güçleri kutsal kabul edilmiştir
(Totemizm). Totemlerine “Ongun” adını
vermişlerdir. Bunlar; çift başlı kartal, bozkurt,
kartal ve ejderhadır.
 Bununla birlikte ölmüş büyüklere ve atalara ait
hatıralar kutsal sayılır ve saygı gösterilirdi.
Buna da Atalar Kültü denirdi.
 En büyük tanrı, Gök – Tanrı idi (Tek tanrılı
inanç).
 Eski Türklerde yaygın olarak görülen
Şamanizm inanışı ise bir din olmaktan ziyade
Şaman, Kam, Baksı adı verilen din adamları
tarafından gerçekleştirilen yeraltı ve yerüstünde
yaşadığına inanılan ruhlarla temasa geçmek
için yapılan ayinlerdir.
 Eski Türklerde Tanrı (Gök – Tanrı) sonsuz,
soyut ve herhangi bir şekle sokulamaz.
Bundan dolayı Türklerde putçuluk olmadığı
gibi putları korumak için yapılan tapınaklar da
yoktu. Ayrıca tapınak inanışları Türklerin
klasik göçebe yaşam tarzına da aykırıydı.
 Ölümden sonraki hayata inanılmıştır. Türkler
bu nedenle ölülerini değerli eşyalarıyla birlikte
gömmüşlerdir. Bunun yanında Mumyacılık da
gelişmemiştir, çünkü bedenen değil ruhen
dirilmeye inanılmıştır.
 Cennet’e “Uçmağ”, cehenneme ise “Tamu”
denilmiştir.
 Cenaze törenlerine “Yuğ”, mezarlarına
“Kurgan”, ölen kişinin mezarı başına konulan
ve hayattayken öldürdüğü düşman sayısını
gösteren taşlara da “Balbal” adı verilmiştir.
 Eski Türklerde ölünün arkasından yakılan
ağıtlara da “Sagu” denilmiştir.
 Yuğ törenlerinde ayrıca “yuğ aşı” denilen
ziyafetler verilmiştir.
kaynak : oguzhanhoca

__________________