2. ALTERNATİF İNSEKTİSİTLER
Kimyasal kullanımı dışındaki metotların böcek zararını engelleyemediği durumlarda insektisit kullanımı ürün kaybını önlemede bir alternatif olmaktadır. Zarar başladığında organik yetiştiriciler bitkisel kökenli doğal insektisitleri , çeşitli ev yapımı bitkisel spreyleri, sentetik organik insektisitleri kullanmak zorundadır.

2.1. Bitkisel Kökenli Doğal İnsektisitler
Bitkilerden çeşitli yöntemlerle elde edilen ve insektisit özelliği gösteren bileşiklerdir. Bu maddeler işlenmemiş bitkisel materyaller, bitki ekstraktları ve bitkilerden izole edilen saf bileşikler gibi formlarda olabilir. 2000'den fazla bitkinin insektisit etkisinin var olduğu bilinmesine karşın pratikte yararlanılanların sayısı çok azdır. Doğal kaynakların kısıtlı olması, standardizasyon, muhafazasındaki ve ruhsat almadaki zorluklar, ruhsatlı olmamalarından dolayı kronik toksisitite ve bitki üzerindeki kalıntılarının tespit edilememesi gibi zorluklar pratikte kullanımlarını sınırlamaktadır (Yaşarakıncı ve ark.,2002).

a) Azadirachtin
Azadirachtin'in böceklere karşı uzaklaştırıcı, beslenmeyi engelleyici, doğurganlığı azaltıcı, kısırlaştırıcı, öldürücü ve yumurta bırakmayı önleyici gibi etkileri saptanmıştır. Azadirachtin içeren ürünler fitofagus böcekler için orta ve geniş spekturumlu insektisitlerdir. Orthoptera, Homoptera, Heteroptera, Lepidoptera, Coleoptera, Diptera ve Hymenoptera takımına bağlı bir çok türü etkilemektedir. Leptinotarsa decemlineata, Pieris brassicae, Plutella xylostella, Ostrinia nubilalis, Bemisia tabaci, Sitophilus granarius, Spodoptera littora' ya karşı başarılı sonuçlar alınmıştır (Kısmalı,1988).

b) Pyrethrum
Chrysanthemum cinerariaefo-lium'un çiçeklerinden elde edilen pyrethrum, mevcut insektisitlerin içinde en eski ve en güvenilir olan bitkisel kökenli insektisittir. Daha çok depolanmış ürün ve ev zararlılarına karşı kullanılmaktadır. Ancak gün ışığında çabuk parçalanmaktadır. Tribolium castaneum , Rhyzopertha dominica , Myzus persicae, Macrosiphum rosae, Pieris brassicae' ya karşı başarıyla uygulanmaktadır (Anonim
,2003d).

c) Pyrethrin
Tanacetum cinerarifolium 'dan ekstrakte edilen doğal pyrethrum 'dan elde edilen insektisidal kimyasallardır. Işıkta ve sıcakta etkinliğini kaybeder. Kuşlara ve memelilere toksik değildir. Çabuk parçalandıkları için hasattan 1 gün öncesine kadar uygulanabilir. Pyrethrinler çiçek, meyve ve sera içerisindeki sebzelere karşı uygulanabilir. Çiğneyici ve sokucu-emici ağız yapısına sahip böceklerde etkilidir. Trichoplusia ni, Cydia pomonella, Leptinotarsa decemlineata, kırmızı örümcekler, Tripsler, beyaz sinek, Epilachna varivestis, Keiferia lycopersicella'ya ve depo zararlılarına karşı etkili bulunmuştur. Lahana kelebeği (Pieris rapae), armut pisillasına karşı etkinlik gösterememiştir (Anonim,2003a).

d) Rotenone
Amerika'da yetiştirilen Lonchocarpus sp. (Fabaceae) ve Asya'da yetişen tropik bir bakla türü olan Derris sp. (Fabaceae) ve Terphrosia sp. bitkilerinin köklerinden ekstrakte edilerek kullanılmaktadır. Böceklerde kontakt ve mide zehiri olarak etki gösterir ve genelde yaprakla beslenen Lepidoptera takımına ait türlerin larvalarına karşı mücadelede kullanılır. Balıklara son derecede toksik olduğu saptanmıştır. Bazı faydalıları öldürdüğüne dair veriler vardır. Memeliler üzerine orta derecede etkilidir. Yapraklarda etkin bir kalıntı bırakmaz.Yavaş etki gösterir. Güneş ve havayla birlikte uygulamadan bir hafta sonra etkinliğini kaybeder.Uygulama yapılırken bir maske kullanılması önerilir. Solunum da sorun çıkarabilir. Aonidiella aurantii, Ceratitis capitata, Spodoptera littoralis, Leptinotarsa decemlineata, Sitophilus oryzae' ya karşı başarıyla uygulanmaktadır. Kırmızı örümceklerin mücadelesinde başarılı olunamamıştır (Anonim,2003b)

e) Nicotine
Nicotiana tabacum ve diğer Nicotiana türlerinin yapraklarından çeşitli metotlarla ekstrakte edilerek kullanılmaktadır. Tütün yapraklarının sulu ekstraktı zararlı böceklere karşı kontakt etki gösterir. Daha çok afitler, tripsler, beyaz sinek, yaprak emicileri ve diğer yumuşak vücutlu böceklere karşı mücadelede kullanılmaktadır. Sıcakkanlılara son derece toksik olan nikotini kullanırken dikkat edilmelidir. Evlerde kullanımı tavsiye edilmemektedir. (Pearce,2003) .

f) Ryania
Güney Amerika kökenli Ryania speciosa adlı bitkinin kök, yaprak ve gövdesinden ekstrakte edilmekte ve Lepidoptera larvalarına temas ve mide zehiri etkisi göstermektedir. Ostrinia nubilalis, Cydia pomonella, Dacus dorsalis ve Heliothis zea gibi zararlılara insektisit ve repellent etkisinin olduğu saptanmıştır. Ancak memelilere, balıklara ve diğer suda yaşayan hayvanlara yüksek toksisitesi yüzünden kullanımı kısıtlanmıştır (Anonim,2003c ;Pearce,2003).

g) Quassine(Acı ağaç)
Quassine armara adlı bitkinin gövdesinden elde edilen ekstrakt meyvecilikte unlu bitlere ve testereli arılara karşı insektisit ve repellent olarak kullanılır (Anonim,2003d; Pearce,2003).

h) Sabadilla
Schoenocaulon officinale bitkisinin tohumundan elde edilen ekstrakt Heteroptera takımına ait zararlılarda kullanılmakla birlikte Cydia pomonella, Ostrinia nubilalis, Thrips tabaci ve Empoasca spp. gibi zararlılara karşı insektisit etkisi göstermektedir.Kontak ve mide zehiri etkilidir. Balarılarına toksisitesi yüksek olduğundan kullanılır-ken dikkat edilmelidir. Memelilere toksitite göstermemekle birlikte bazen gözlerde alerji veya solunumda zorluklar meydana getirmektedir (Anonim,2003e Pearce,2003 ).

I) Yağlar
Yıllardan beri böcek ve akarların kontrolünde çeşitli yağlar kullanılmaktadır. Yağlar koşnil, kabuklu bit, afit ve akar gibi belirli zararlı problemlerinin çözümünde önemli rol oynamaktadır. Yağların böcekler üzerine lerine neden olmasıdır. Bazı durumlarda metabolizmaları üzerinde etkili olur. Ayrıca repellent etkileri de belirlenmiştir. Bu durum afitler tarafından taşınan virüslerin kontrolünde önem arz eder. İnsanlara ve doğal düşmanlara karşı çok az riski vardır. Küçük yumuşak vücutlu bazı predatör akarların ölümüne sebep olduğuna dair bazı bilgiler mevcuttur. Toksisite alternatif pestisitlerle kıyaslandığında minimumdur. Yağlar doğada çabuk çözünür. Çok az kalıntı bırakır. Kullanılan ilaçlama aletleri ile kolaylıkla uygulanabilir.Bazı durumlarda bitki yüzeyi üzerinde lekelenme yapabilir. Yağlar genel bir terim olmakla birlikte içerisinde bitkisel, petrol ürünlerinden türetilmiş , dormant, yaz yağları gibi grupları bulundurmaktadır.


Yağ bitkilerinin ve diğer bitkilerin tohumlarından üretilen yağlar insektisit olarak kullanılabilir.Soya yağı başarılı mücadele programlarında kaydedilmiştir. Azadirachta indica ağacının tohumlarından elde edilen ekstraktlar da son yıllarda zararlı kontrolünde kullanılabilen ürünler arasında dikkat çekmektedir. Genellikle depolanmış ürün zararlılarına karşı kullanılmaktadır. Depolanmış üründe zarar yapan başlıca coleoptera takımı türlerin fümigasyonunda öldürücü etki yaptığı bulunmuştur. Kolza ve Neem bitkilerinden elde edilen yağlı preparatlar kısmen kükürdünde eklenme-siyle kırmızı örümceklerin yumurtalarına karşı başarıyla kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra susam, keten, pamuk, haşhaş ve zeytinden elde edilen bitkisel yağlar su ve arap sabunu ile karıştırılıp çıplak vücutlu böceklere karşı kullanılmıştır. Bir başka çalışmada kimyon, anason ve okaliptüs yağının Aphis gossypii'e sarımsak yağının Trigoderma granarium' a etkili olduğu bulunmuştur. Bazı ceviz türleri, ardıç, sedir ağacı, akçaağaç, sarı ağaç, ladin ağacı, japon selvisi, yalancı köknar yağlara hassasiyet gösterir. Azadirachtin yağı seralarda yetişen süs bitkilerinde daha çok kullanılır.


Ancak bazı gül türleri,süs zeytini vs'ye karşı kullanımda dikkatli olunmalıdır.
Azadirachta indica ağacının tohumlarından elde edilen yağ böcek yumurtalarını, böceklerin ilk gelişim dönemlerini, küçük yumuşak vücutlu zararlıları (afit, beyaz sinek vs), kırmızı örümcek yumurtalarını öldürür. Güllerde, meyve ağaçlarında ve sebzelerde kullanılır. Yağ bitkilerinden ve diğer bitkilerden elde edilen elde edilen yağlar soya fasulyesi, kanola, pamuk, ayçiçe-ği'nden elde edilebilir. Soya fasulyesi çok etkili iken kanola ve ayçiçek yağı daha az etkilidir. Mısır yağında farklı sonuçlar elde edilmiştir (Anonim,2003e; Anonim,
2003f; Isman,2003).