| Süper Üye
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
|  Türkiye Tarım Ürünleri Nelerdir Nerelerde Yetişir?
Türkiye Tarım Ürünleri Nelerdir Nerelerde Yetişir ?
Ülkemiz, daha çok, bir tarım ülkesidir. Onun için, Türkiye ekonomisinden söz ederken, ilk akla gelen konu da tarımdır.
Türkiye topraklarının yararlanma bakımından bölünüşü şöyledir: Ekili-dikili alanlar % 32,5, ormanlar % 13,5; Çayır ve otlaklar % 37; ürün vermeyen topraklar %17.
Yukarıdaki bilgilerden de anlaşılabileceği gibi, topraklarımızın hemen hemen üçte biri tarıma elverişlidir. Her yıl bunun %10′u nadasa bırakılır, % 22,5′unda da tarım yapılır. (Ekin biçildikten sonra toprakta kalan kökleri, yabanî otları çürütmek için tarlayı sürüp alt-üst ederek dinlenmeye bırakmaya nadas denir.)
Üzerinde tarım yapılan topraklar, 1) Ekili alanlar; 2) Dikili alanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Ekili alanlarda tahıl, sebze, endüstri bitkileri yetiştirilir. Dikili alanlarda ise, meyva bahçeleri, bağlar, zeytinlikler bulunur.
EKİLİ ALANLARDA YAPILAN TARIM
TAHIL TARIMI
Yurdumuzun tarım hayatında tahıl tarımı en büyük yeri tutar. Doğu, Güney ve îç Anadolu’daki ekili toprakların büyük bir bölümünde tahıl tarımı yapılır. (Doğu Anadolu’da %95, Iç Anadolu’da 0/o93, Güneydoğu Anadolu’da %88,5). Akdeniz Bölgesinde ise, ekili toprakların yalnız %67,5′unda tahıl tarımı yapılır. Bütün öbür bölgelerimizde bu oran %70′in üstündedir.
Yurdumuzda en çok yetiştirilen tahıl buğday’dır. Ondan sonra da arpa, mısır gelir.
BUĞDAY. — Topraklarımızın hemen her yerinde yetişir. Yalnız, yazları çok yağışlı geçen Karadeniz kıyılarında buğdayın yerini mısır almıştır. Buğdayımızın %80′i iç bölgelerden elde edilir. Bu arada en büyük pay da îç Anadolu Bölgesi’ne düşer. Buğday ekiminde başta gelen ilimiz Konya’dır. Konya’dan sonra da Ankara gelir. Yurdumuz topraklarından her yıl ortalama 9.000.000 ton buğday elde edilmektedir.
ARPA. — Tahıl ürünlerimiz arasında ikinci gelir. Buğdayın yetişmediği yerlerde genellikle arpa tarımı yapılır. Yurdumuzda her yıl ortalama 3.500.000 ton kadar arpa elde edilir. Arpa, hayvan yemi olarak kullanıldığı gibi, kimi yerlerde buğdaya katılarak ekmek yapımında da kullanılır. Ayrıca, son yıllarda bira yapılmak üzere iyi cins arpa yetiştirmeye de önem verilmektedir.
MISIR. — Tahıl ürünlerimiz arasında üçüncü gelir. En çok Karadeniz, sonra da Marmara Bölgesi’nde mısır tarımı yapılır. Yurdumuzda yılda 1.000.000 tonu aşkın mısır elde edilmektedir.
ÇAVDAR. — Çavdar kireci az, cılız topraklarda iyi yetişen bir bitkidir. Çavdar üretiminde Kayseri, Konya, Niğde, Nevşehir, Yozgat, Kırşehir illerimiz başta gelir. Erzurum’da da çok miktarda çavdar tarımı yapılmaktadır. Yıllık çavdar üretimimiz, ortalama, 700.000 tondur.
YULAF. — Zengin topraklar aramayan bir bitkidir. Daha çok at yemi olarak kullanılır. Yurdumuzda yulaf ekimi en çok îç Anadolu, Marmara, Akdeniz bölgelerinde yapılır. Yıllık yulaf üretimimiz, ortalama, 500.000 ton kadardır.
DARI. — En çok Diyarbakır, Urfa Muğla, Hatay illerimizde yetiştirilir Yıllık üretim, ortalama 75.000 tondur.
PİRİNÇ. — Tahıl ürünleri arasında suya, emeğe en çok ihtiyacı olan bitki pirinçtir. Yurdumuzun yazlan sıcak geçen birçok yerlerinde pirinç tarımı yapılır. En çok İçel’de, ondan sonra Adana, Mardin, Edirne, Çorum, Samsun illerimizde pirinç yetiştirilir. Yıllık pirinç üretimimiz 160.000 tondur.
SEBZE EKİMİ
Tarım ürünlerimiz arasında sebzenin de önemli bir yeri vardır. Her bölgede, mevsimine göre, çeşitli sebzeler yetiştirilir. Sebze tarımı en çok Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerimiz-
de yapılmaktadır. Bu bölgelerde turfanda sebzecilik de çok gelişmiş durumdadır.
Yurdumuz sebzelerinin başında baklagiller gelir. Bunların kimisi yaş, kimisi de kuru olarak kullanılır. Patates ile yaş sebzeler de yurdumuzda çok yetiştirilir.
BAKLAGİLLER. — En çok fasulye ile nohut yetiştirilir. En çok fasulye yetiştiren bölgemiz Doğu Karadeniz Böl-gesi’dir. Nohut ise, daha çok, îç Anadolu ile İçbatı Anadolu’da yetiştirilir. Bakla ile mercimek ekiminin kapladığı alan fasulye ile nohutunkinden çok daha azdır. Bakla tarımı daha çok batıda, Ege, Marmara bölgelerinde gelişmiştir. Mercimek ise, daha çok, güneyde, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu bölgelerinde (en çok Urfa’da) yetiştirilir.
PATATES. — En çok Sakarya ilimizde, ondan sonra da, sırasıyla Yozgat, Konya, Trabzon, Bursa, Kayseri, Nevşehir, Niğde, Erzurum, Ordu illerimizde yetiştirilir. Yıllık ürün 1,5-2 milyon tondur.
YAŞ SEBZE. — En çok Marmara Bölgesi’nde yetişir. Başta gelen sebze üretim alam Bursa Ovası’dır. istanbul dolaylarında da yaş sebzecilik yapılır. Turfanda sebzeler ise, en çok, Ege, Akdeniz bölgelerinde yetişir.
ENDÜSTRİ BİTKİLERİ
Türkiye’de endüstri bitkilerinden en çok şeker pancarı, pamuk, keten, kenevir, susam, haşhaş, ayçiçeği, soya fasulyesi, tütün yetiştirilir. Bunlardan susam, haşhaş, ayçiçeği, soya fasulyesi yağ yapımında kullanılır. Keten, kenevir hem yağ çıkarmakta, hem de dokumacılıkta kullanılır; pamuktan da, dokumacılıkta yararlanılır.
Endüstri bitkilerinin en çok yetiştirildiği kesim Akdeniz Bölgesi’dir. Bu bölgede ekim alanlarının dörtte-* birinden çoğu endüstri bitkilerine ayrılmıştır.
ŞEKER PANCARI. — Yurdumuzda şeker pancarı ekimine Cumhuriyet’ten sonra (1926′da) başlandı. Ondan sonra da, hızla gelişti. Pancarlar, şeker fabrikalarında işlenerek şeker yapılır. Bugün yurdumuzun çeşitli yerlerinde birçok şeker fabrikaları vardır.
PAMUK. — En çok Adana Ovası’nda yetişir. Ege Bölgesi’nde de pamuk tarımı yapılmaktadır. Pamuk tarımı yapılan alanların toplamı, yaklaşık olarak 600.000 hektar kadardır.
KETEN, KENEVİR. — Hem dokuma, hem de yağ bitkisidir. Keten en çok Batı Karadeniz bölümünde yetiştirilir. Kenevir tarımı ise, en çok, Kastamonu ilimizde, ondan sonra da İzmir, Urfa illerimizde yapılır. Yurdumuzun yıllık keten üretimi 30.000 ton, kenevir üretimi de 20.000 ton kadardır.
SUSAM. — En çok Akdeniz Bölgesi’nde, Adana’da, Antalya’da yetiştirilir. Ege Bölgesi’nde de susam ekimine yer verilmiştir. Yurdumuzun yıllık susam üretimi 4.5.000 ton kadardır.
HAŞHAŞ. — En çok İçbatı Anadolu’ da yetiştirilir. Haşhaş ekiminde Afyonkarahisar başta gelir. Ayrıca, Göller Yöresi’nde İsparta ile Burdur illerinde de haşhaş tarımı çok gelişmiştir. Haşhaş tohumlarından yağ çıkarıldığı gibi, afyon sakızı denilen madde de elde edilir. Bu madde ilâç yapımında kullanılır.
AYÇİÇEĞİ. — En çok Trakya’da, Marmara Bölgesi’nin güney bölümünde yetiştirilir. Tohumlarından yağ çıkarılır. Son yıllarda ayçiçeği üretimimiz çok artmıştır.
TÜTÜN. — Türkiye’de tütün özellikle üç bölgede yetiştirilir. Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi.
Ege Tütünleri: Tütün tarlalarımızın yarıdan çoğu bu bölgededir, izmir, Menteşe, Manisa başta gelir.
Karadeniz Tütünleri: Karadeniz Bölgesi Türkiye tütün üretiminin %20′sini verir. Başta Bafra Ovası ile Erbaa-Tokat çevresi olmak üzere Trabzon, Artvin’de, Düzce Ovası’nda tütün yetiştirilir.
Marmara Tütünleri: Türkiye tütün üretiminin beştebirinden azı (% 16) Marmara Bölgesi’nden sağlanır. Bu bölgede en çok tütün yetiştiren yerler Hendek, Bursa, Balıkesir, Çanakkale ile Trakya’dır.
Bunlardan başka, yurdun tütün ekimine elverişli başka yerlerinde de tütün tanmı yapılmaktadır. Türk tütünleri genellikle çok nem istemezler; kıraç topraklar üzerinde yetişirler.
Tütün dış ülkelere en çok sattığımız tarım ürünlerinden biridir. Bütün dünyada Türk tütününe büyük değer verilir.
DİKİLİ ALANLARDA YAPILAN TARIM
ZEYTİNLİKLER
Dikili alanlarımız içinde en önemli yeri zeytinlikler kaplar. Ege Bölgesi, zeytinliklerinin zenginliği bakımından, yurdumuzda en önde gelir. Bu bölgedeki dikili alanların %62′si zeytinliklerle kaplıdır. Zeytin yetiştirmede ikinciliği Marmara Bölgesi alır. Marmara Bölgesi’nde dikili alanların %42′si zeytinliktir. Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde de zeytinlikler vardır. Karadeniz Bölgesi’nde bile, az yağışlı kesimlerde zeytinliklere rastlanır.
BAĞLAR
Yurdumuzda bol üzüm yetişir. Bağcılık en çok Ege, îç Anadolu, Marmara, Akdeniz bölgelerinde gelişmiştir. îç Anadolu’daki dikili alanların %25′ten çoğunu bağlar kaplar. Ege Bölgesi’nde ise, dikili alanlarm %24′ü bağlarla kaplıdır. Marmara Bölgesi de bağcılık bakımından ileridir. Doğu, Güneydoğu bölgelerimizde de bağcılık hayli gelişmiştir.
îzmir, Manisa illerinde yetiştirilen çekirdeksiz üzüm dünyaca ünlüdür. Bu üzümler kurutularak dışarı ülkelere satılır.
MEYVALARIMIZ
Yurdumuz meyva bakımından da çok zengindir. Topraklarımızda çeşitli meyva yetişir. Bunların birçoğunu yabancı ülkelere satarız.
TURUNÇGİLLER. — Zeytinliklerden sonra, yurdumuzdaki dikili alanların en büyük kısmını turunçgiller (portakal, mandalina, limon, v.b.) kaplar. Turunçgiller arasında en önemli yeri portakal, sonra da mandalina tutar. Yurdumuzdaki portakal ağaçlarının sayısı 8.000.000′a yakındır. Mandalina ağaçlarının sayısı ise, 3.000.000 kadardır. Turunçgillerin en iyi, en bol yetiştiği bölge Akdeniz Bölgesi’dir. Ayrıca, Ege, Karadeniz bölgelerimizde de, yer yer turunçgiller yetişir.
MUZ. — Son yıllarda yurdumuzdaki muz bahçelerinde büyük gelişmeler olmuştur. Başlıca muz üretim merkezlerimiz Anamur ile Alanya’dır.
FINDIK. — Dışarı sattığımız meyvaların en başında gelenlerden biridir. Doğu Karadeniz bölümündeki Ordu – Giresun – Trabzon illerimizin bulunduğu kesim yurdumuzun fındık alanıdır. Bütün Türkiye’deki fındık ağaçlarının %44′ü Giresun, %25′i de Ordu illerinin sınırları içinde bulunur. Son yıllarda Batı Karadeniz kıyılarımızda, özellikle Akçakoca’da da fındık yetiştirilmeye başlanmıştır.
İNCİR. — İncir en önemli ihraç mallarımızdan biridir. Başlıca yetişme alanı Ege Bölgesi’dir. İncirlikler Büyük Menderes vadisinde geniş yer kaplar. Söke, Germencik, încirliova, Aydın, Nazilli illerimizde geniş incirlikler vardır.
GÜL. — Göller Yöresi’nde, özellikle de İsparta’da büyük çapta gül tarımı yapılır. Bu güllerden önemli miktarda gülyağı çıkarılır.
ÇAY. — Çay tarımı en çok Doğu Karadeniz bölümünde gelişmiştir. Yurdumuzda çay tarımına da ancak Cumhu-riyet’ten sonra (1924′te) başlandı. İlk Türk çayı Rize’de yetiştirildi.
Bütün bunlardan başka, yurdumuzun çeşitli yerlerinde çok çeşitli meyvalar yetişir. Bursa’nın şeftali’si, kestane’si, Amasya’nın elma’sı, Ankara’nın armut’u, Gaziantep’in fıstık’ı, Diyarbakır’ın karpuz’u pek ünlüdür.
|