Yunan ve Roma Söylenceleri


Yunan söylenceleri evrensel bir ün ve yaygınlık kazanmıştır. Yaklaşık MÖ 775 (Homeros, İlyada) ve yine yaklaşık MÖ 725 (Hesiodos, Theogonia) yıllarında yazıya geçen bu söylenceler, bizimkine çok benzeyen bir evreni anlatır. Tanrıları, kahramanları, insanlık durumuna ilişkin betimlemeleri, bizim insan davranışı üzerine edindiğimiz bilgilerle uyumludur.

Yunan tanrıları büyük bir ailedir. Bu ailenin her bireyi farklı bir kişilik taşır. Sevgi, nefret, kıskançlık,
gurur, tıpkı insan davranışını güdüledikleri gibi, onların davranışlarını da yönlendirir. Evreni yöneten ilktanrılar, kardeşleri, çocuklarıyla birlikte insanların evrenini yöneten Zeus tarafından tahttan indirilirler.

Zeus'un kızkardeşi (ve eşi) Demeler İle kızları Persephone, dünyanın basit güzelliklerini, tanrıların
Olympos dağındaki görkemli saraylarına yeğlerler. Zeus'un erkek kardeşi Hades, Persephone'yi
kaçırdığında bizler Demeter'le birlikte sevgili kızını yitiren bir annenin yaşadıklarını yaşarız.

Zeus, İnsanlardan yazılı olmayan bir onurlu davranış yasasına uymalarını bekler. Kral Lykaonİa
soyluları tanrılara ve insanlara saygılarını yitirdiklerinde, Zeus, neredeyse bütün ırkı bir sel felaketiyle yok eder. Bununla birlikte onun yerine başka bir ırk yaratacağına söz verir ve bu sözünü tutar.

Hesiodos'a göre Zeus, her biri öncekinden daha kötü olan beş insan ırkı daha yaratmıştır. Bugün
insanlar "eski güzel günler"den söz edip insan ırkının yaşayıp yaşamayacağını merak etmektedir. Hesiodos da aynı tutum ve kaygıya sahiptir. Onun kendi kuşağını betimlemesini bugünkü yaşamla karşılaştırmak ilginç olabilir.

Romalıların Hercules (Herkül) dedikleri Herakles, en ünlü Yunan kahramanıdır. Başarıları o kadar
büyüktür ki, adı bugün de insanların karşılaştıkları herhangi bir büyük işe affedilmeye devam etmektedir.
Güçlükler karşısında gösterdiği cesaret, güç ve yetenek hepimiz için davranış örneği oluşturur.


Homeros'un llyada'sının sayfalarında, başka pek çok kahraman boy gösterir. Yunanlardan Akhilleus
ile Agamemnon; Tro-yalılardan Hektor, kendi kişisel arzularıyla halklarının gereksinmeleri arasında bir seçim yapmak zorundadır. Savaşları eski, ancak çektikleri acı çağdaştır. Yine, güçlükleri göğüslemedeki cesaretleri, onları, etkileyici ve aynı zamanda insani, bizim gözümüzde davranışları örnek alınacak kişiler yapar.


Homeros, şimdiye kadar yazılmış olan en iyi macera hikâyelerinden birinde, Troya Savaşı'ndan sonra eve dönen Odysse-us'u da izler. Odysseus'un kör Kykloplardan kaçışını; daha sonra sarayını işgal etmiş olan mağrur talipleri aldatışını görenler, kahramanların bu en dâhisini asla unutmayacaklardır. Dahası, Odysseus'un karısı Penelope edebiyattaki en Önemli kadınlardan biridir. Sadakati, yaratıcı zekâsı kocasınınkine denktir.


Romalılar Yunan tanrılarını, söylencelerini benimsemiştir. Vergili us, Augustus Caesar ile, Roma'nın
kuruluşunu yüceltmek için kendi söylencesi Aentid'i yazmıştır. Aeneid Homeros'un llyada'sının bittiği yerden kısa süre sonra başlayıp Troya-lı kahraman Aeneas'ın maceralarını anlatır. Vergilius, destanını Homeros'un iki destanına dayandırdığından bu iki yazann yapıtlarını, özellikle kahraman kavramlarını karşılaştırmak ilginç olacaktır. Vergilius'un Troya'nın yıkımını anlatan dramatik betimi edebiyattaki en güçlü betimlerden biridir. Ve Aneas'ın sevgilisi, Kartacaiı kraliçe Dido, dünyanın en soylu kadın kahramanlarındandır.

Aeneid gibi, Romulus ve Remus söylencesi de Roma'nın kuruluşunu anlatır. Yine de anonimdir. Daha eskidir ve Yunan geleneklerinin çok daha az etkisinde kalmıştır.

__________________
.