Deniz Mağaraları



Deniz mağaraları, deniz kıyısında bulunan kayaç yarlarının, dalgaların darbesi ve şiddeti sebebi ile aşınması ve erozyona uğraması sonucu meydana gelmektedir. Bu aşınan bölgeler daha çok fay kırıklarında meydana gelmekte ya da farklı katmanların birleşim yerleri daha zayıf olduğu için bu bölgelerde oluşmaktadır. Deniz mağaraları çoğunlukla 5 ila 50 metre civarında olurlar; ancak 300 metreyi geçen deniz mağaraları da vardır. Kıyı mağarası veya dalga oyuğu adı ile de anılan deniz mağaraları aşınmanın başlarında milimetrik boyutlarda olup uzun yıllar sonucundaki erozyon ile meydana gelmektedir.

Deniz Mağaralarını Oluşumu ve Yapıları

Erozyon dalgaların vurduğu her yerde, meydana gelebilmektedir. Mağara oluşumunda zayıf bölgelerin çok büyük rolü vardır. Deniz mağaralarının meydana gelmesini sağlayan bir diğer etki de yağmur sularıdır. Yağmur yağışı ile topraktan sızmış olan organik ve karbonik asitler, yarıkların içine sızarak kayaların daha çok zayıflamasına sebep olurlar. Bu sayede deniz mağaralarının oluşumu hızlanmış olmaktadır. Birçok deniz mağarasında duvarlar parça parça koparak oluşur ve bu yüzden düzensiz gözükürler. Kireç oranı yüksek olan kayaçlarda kopma daha kolay olduğu için bu düzensiz görüntüyü ortaya çıkartmaktadır. Bazı deniz mağaralarının duvarları ise düzgün ve yuvarlak hatlara sahiptir. Bu tamamen kaya katmanlarının cinsiyle ilgili bir durumdur. Bazen de dalgaların basıncı ile tavan delikleri açılmaktadır. Bu tip mağaralar genellikle çok büyük değildir. Çünkü tepeden açılan delik basıncın düşmesine yol açar ve aşınma çok düşük seviyede olduğu için çok fazla etki etmez.

Deniz mağaralarında şekli ve oluşumu etkileyen pek çok sebep olabilir. Kayanın içeriği ve yapısı, mağaranın denize olan konumu ve o bölgedeki dalga boyutu, şiddeti gibi faktörler mağaranın şekil ve oluşumunu belirleyici etkilerdir. En zor aşınan kayaç cinsi, bazalt olanlardır. Bazalt kayaç bölgesinde oluşan mağaraların büyüyebilmesi için çok uzun zaman gerekmektedir. Bunun yanı sıra jeolojik ölçekte oluşan iklim değişiklikleri ve deniz seviyelerindeki değişiklikler, deniz mağaralarının şekil ve oluşumunda etken faktörlerdir. Örneğin milyonlarca yıllar önce deniz seviyesi 200-250 metre daha yukarıdaydı. İklim farklılıkları ve yer kabuğu hareketleri bu gün deniz seviyesinin çok yükseğinde bulunan, deniz mağaralarının oluşumunu da açıklamaktadır. Bu durumun tam tersi de yaklaşık 10.000 yıldan bu yana, deniz seviyesinin yükselmesi ile yaşanmaktadır. Bu yüzden de oluşmuş birçok deniz mağarası şuan sular altında kalmıştır.



Dünyanın En Büyük 5 Deniz Mağarası

Dünyanın en uzun deniz mağarası Yeni Zelanda’da bulunan Matainaka Mağarasıdır. Otago kıyısında bulunan bu mağara, 5051 metre uzunluğundadır. Matainaka Mağarası dünyanın en uzun mağarası olsa da en büyüğü değildir. Matainaka Mağarası jeolojik özelliği açısından uzun olmasının sebebi kum taşından oluşmuş olmasıdır. İkinci en uzun deniz mağarası da yine Otago kıyısında bulunur. Matainaka Mağarası’na çok yakın olan bu mağara Mor Katedral adını duvarındaki mor renkli alglerden almaktadır. 1325 metre olan Mor Katedral Mağarası’nın sadece bir girişi vardır. Sea Lion mağarası ise dünyanın en uzun üçüncü deniz mağarasıdır. Sea Lion mağarasının uzunluğu 1315 metredir ve floransa sahillerinde bulunur. Boyalı mağarası dünyadaki en uzun dördüncü mağaradır. Uzunluğu 1227 metredir. Kaliforniyadaki Santa Cruz’da bulunur. Beşinci sıradaki mağara 1155 metre uzunluğunda olan Kutsal Su Mağarası olarak da bilinen Waiahuakua Mağarasıdır. Havayi’de Na Pali sahilindedir.

Ülkemizdeki deniz mağaraları

Ülkemizde bulunan deniz mağaraları genellikle Akdeniz kıyılarında yoğunlaşmıştır. İrili ufaklı yüzlerce mağara bulunan Akdeniz kıyılarının da mağara oluşumunun en büyük sebebi, kayaç yapısının karstik kayaç olmasıdır. Bilinen en büyük deniz mağaralarımız arasında, 124 metrelik uzunluğu ile Derya Mağarası, 110 metre uzunluğu ile Yerköprü Mağarası, 60 metrelik uzunluğu ile Konakaltı Mağarası sayılabilir. Ülkemizin tektonik plaka hareketleri ve kısa kıyıları sebebiyle birçok mağara kısa zamanda yok olmaktadır.