Aöf Bankacılık ve Sigortacılık Bölümü - Döviz Tevdiat Hesabı


1. Döviz Tevdiat Hesabı: Yurt içinde ve yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler adına hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın bankalarda vadeli veya vadesiz TL veya döviz tevdiat hesabı açılabilir. Döviz tevdiat hesapları, T.C. Merkez Bankası’nca alım satım konusu yapılan konvertibl (Dönüşebilen: yurdumuzda para birimlerinin birbirine çevrimi olarak adlandırılır. Merkez Bankası'nın belirlediği paralar "konvertibl para" olarak adlandırılır ve sadece o para döviz büfelerinde ya da bankalarda değiştirilir.) dövizlerden müracaat edilen bankaca kabul edilenlerle açılır.

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Karar ve buna ilişkin tebliğler uyarınca bankalar tarafından gerek yurt içinde yerleşik gerek yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler adına konvertibl dövizler üzerinden açılabilen Döviz Tevdiat Hesabı pasif nitelikte olup, sabit fiyat üzerinden hareket görür.

Muhasebe de her dönem sonu, hesap bakiyesi evalüasyon (Fransızca'dan Türkçe'ye geçmiştir. Değerlendirme anlamına gelir. Türk parasının yabancı paralar karşısında değer kazanması.) işlemine tabi tutularak, Türk parasına dönüştürülür. Bu hesabın izlenmesi için hesap planında 301 vadesiz ve 311 vadeli ana hesapları ile bu hesaplara ait yardımcı hesaplar açılmış bulunmaktadır.
2. Döviz Tevdiat Hesabı Açılması: Yabancı para (döviz) cinsinden bankalarda açılan vadesiz ve vadeli mevduat hesaplarıdır. Valör tarihi hesaba paranın yatırıldığı işlem tarihinden bir sonraki iş günüdür. Paranın hesaba yatırıldığı tarih işlem tarihidir. Vadeli Döviz Tevdiat Hesabı, Yeni Türk Lirası'na dönüştürülebilen her türlü yabancı para birimi üzerinden, belirli bir süre sonunda, faiz getirisi ile birlikte geri çekilmek üzere açılmış mevduat hesaplarıdır.
Döviz tevdiat hesaplarından Türk Lirası veya Döviz (efektif dahil) olmak üzere iki şekilde para çekilebilir. Banka tarafından döviz olarak yapılan ödemelerde hesap sahibi efektif, havale, seyahat çeki, banka çeki vb. ile kendisine veya yazılı talimatında belirtmiş olduğu üçüncü bir kişiye hesabından döviz ödenmesi talebinde bulunabilir. Hesap sahibi ilgili şubeden provizyon alınmak kaydıyla, hesabının bulunduğu bankaya ait farklı bir şubeden de para çekebilir.

Döviz tevdiat (banka ve bunun gibi yerlere para, senet yatırma) hesabı açtırmak isteyen müşteri aşağıdaki şekillerden biri ile tevdiatta bulunabilir.
- Efektif verebilir,
- Havale gönderebilir,
- İbraz ettiği çekin iştira (satın alma) edilerek veya tahsile alınarak karşılığında hesaba alınmasını isteyebilir.

Bütün bu yollarla alınan kambiyo değerleri, bunları temsil eden hesaplara karşılık vadeli veya vadesiz oluşuna göre “301 DÖVİZ TEVDİAT HESABI – Vadeli” veya “301 DÖVİZ TEVDİAT HESABI – Vadesiz” hesaba alacak yazılır.
3. Döviz Tevdiat Hesabından Para Çekilmesi: Döviz Tevdiat Hesabından üç şekilde ödeme yapılabilir.
- Döviz tecdiat hesabından döviz cinsinden ödeme yapılması
- Döviz tecdiat hesabından Türk Lirası cinsinden ödeme yapılması
- Döviz tecdiat hesabından başka bir döviz cinsinden ödeme yapılması
3.1. Döviz Tevdiat Hesabından Döviz Cinsinden Ödeme Yapılması: Vadesiz hesaplarda her zaman, vadeli hesaplarda ise vade sonlarında yapılacak ödemelerde döviz tevdiat hesapları sabit kur üzerinden borçlanır. Ödemenin yabancı para ile nakten (efektif verilerek) veya hesaben yapılması hâlinde döviz tevdiat hesabına karşılık ilgili yabancı paralı hesap alacaklanır. Müşteriye hesap hangi döviz cinsinden açılmış ise yine aynı döviz ile ödeme yapılır. Müşteri banka şubesine döviz hesabından parayı döviz cinsinden çekeceğini bildirdiği zaman, önce müşterinin kimliği kontrol edilir, daha sonra gerekli işlemler yapılır ve müşteriye ödeme gerçekleştirilir.
3.2. Döviz Tevdiat Hesabından Türk Lirası Cinsinden Ödeme Yapılması: Döviz Tevdiat Hesabından TL olarak ödeme yapılırsa, Döviz Tevdiat Hesabının borcuna karşılık Efektif veya Döviz Vaziyeti Hesabı alacaklanır. Hesaptan çekilen yabancı paranın TL karşılığı efektif veya Döviz Alım Satım Hesabının borcu karşılığında ödenir.
3.3. Döviz Tevdiat Hesabından Başka Bir Döviz Cinsinden Ödemeler: Döviz tevdiat hesaplarından yapılan döviz ödemeleri esas olarak hangi para biriminde açılmış ise o para birimi ile ödenir. Ancak, zorunlu hallerde, müşterinin isteği üzerine veya bankanın müşterinin iznini alarak, ödeme günündeki banka çapraz kurları kullanılarak başka bir para birimi üzerinden de ödeme yapılabilir. Bu gibi durumlarda, müşterinin hesabında bulunan döviz (EURO) banka tarafından satın alınacak, daha sonra banka tarafından mişteriye ödeme yapılacak döviz (USD) miktarını (banka çapraz kurları kullanılarak hesaplanıp) satanacaktır.
4. Döviz Tevdiat Hesaplarında Faiz Reeskontu: Dönem sonlarında yabancı para cinsinden mevduat, alınan krediler, çıkartılan tahviller ve diğer faiz ve gider doğurucu pasif hesaplar ile bilanço dışı hesaplarda kayıtlı diğer yükümlülüklerin üzerinden cari hesap dönemine ait olan faiz ve giderler, reeskonta (bir bankanın elinde bulundurduğu, vadesi gelmemiş senetlerin bir başka bankaya iskonto ettirmesi) tutularak bu hesaba alacak ve ilgili gider hesaplarına borç olarak kaydedilir. “361 FAİZ VE GİDER REESKONTLARI – YP” hesabının mevduata ait yardımcı hesapları ve alt hesapları aşağıda belirtildiği gibidir.

- 36100 Mevduat Faiz Reeskontları
- 361000 Yıl Sonu Reeskontları
- 301001 Yıl İçi Devre Reeskontları

Vadesiz mevduata yıl sonlarında ve hesabın kapatılmasında, vadeli mevduata ise vade bitiminde tahakkuk ettirilen faizler mudi (bankaya para yatıran kimse) hesaplarına alacak kaydedilir.
Ancak, gerek ay sonlarında ve gerekse yıl sonlarında, ilgili döneme ait kâr ve zararı tespit amacıyla, her ay sonunda hangi türden olursa olsun tüm mevduat hesaplarının yıl sonlarında ise vadeli mevduat hesaplarının o döneme ait faiz giderleri, MEVDUATA VERİLEN FAİZLER hesabının borcu ile bu hesaba alacak kaydedilerek reeskonta tabi
tutulur.

361.000 Yıl Sonu Reeskontları, faiz tahakkukuna kadar hesapta kalır, 361001 Yıl İçi Devre Reeskontları ise yapıldığı dönemi (ayı) takip eden ayın ilk günü ters kayıtla iptal edilir. Yıl sonlarında yapılan reeskontlar ise yeni yılda ters kayıt yapılarak iptal edilmez, mevduatın vade bitim tarihine kadar bu hesapta izlenir. Vade sonlarında ise bu hesabın borcu ile mevduat hesaplarına alacak kaydedilmek suretiyle tasfiye edilir. Bu hesaba ödenen faizler için kesinlikle Menkul Sermaye İradı Gelir Vergisi, Vergi stopajı faizlerin mevduat hesaplarına kaydedildiği tarihte yapılır.
5. Havale İşlemleri: Türk parası ile olduğu gibi yabancı para ile de havale işlemleri yapılabilir. Burada havalenin tanımını hatırlayalım. Borçlar Kanunu’na göre havale: Bir kimsenin kendi hesabına diğer bir kimseye nakit veya kıymetli evrak veya buna benzer şeyleri vermeye üçüncü kişileri yetkili kılmasıdır. Döviz Havaleleri: Banka açısından havale, başka bir yerde ödenmek üzere bir banka şubesine yatırılan paranın gönderenin isteğine göre ödenmesi ya da hesaba alacak kaydedilmesidir. Havalenin konusunu teşkil eden para, müşteriden nakden veya hesaben tahsil edilebilir.

Döviz havaleleri, bu işlemlerin yabancı para üzerinden gerçekleştirilmesidir. Döviz havaleleri dört kısımda değerlendirilir;
- Yurtiçi şubelere gönderilen havaleler
- Muhabir Bankalar ya da Yurt dışı Şubeler Tarafından Yurt içi Şubelere Genel Müdürlük Kanalıyla Yapılan Döviz Havaleleri
- Yabancı Bankalara Döviz Havalesi
- Yabancı Bankalardan Gelen Havaleler
6. Hesap Ekstresi: Tıpkı Tasarruf mevduatında olduğu gibi müşterinin tercih ettiği şekilde hesap ekstreleri alınabilir. Bunlar:
- Posta adresine,
- Elektronik posta (e-mail) adresine,
- Cep telefonuna SMS olarak gönderilir.

Ayrıca telefon bankacılığı ile bankaların müşteriyi yönlendirdiği Türkiye’nin her yerinden kolaylıkla ulaşılabilen bir sistemle de hesap ekstresi alınabilir. Faksla da hesap ekstresi alınabilir. Bir de internet aracılığı ile hesap numarası ve şifre bilgilerini girerek hesap ekstresi alınabilir. Bankalar farklı şekillerde hesap ekstresi alma imkânı sunmuştur. Müşteri hangisini isterse onu kullanabilir. Ancak posta adresine hesap ekstresi mutlaka gönderilir.


alıntı