Bu hastalık yeni doğanları buluyor

[Jaqen]

Yeni doğan bebeklerin çoğunda görülen sarılık bazen ciddi boyutlara ulaşabiliyor.

Hayatın ilk bir ayında en sık karşılaşılan sorunlardan birisidir. Sağlıklı, zamanında doğmuş bebeklerin yüzde 60’ında, erken doğan bebeklerin yüzde 80’inde sarılık görülür. Çoğu zaman aileleri telaşa sokan yeni doğan sarılıkla ilgili Özel Levent Hastanesi'nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzman Dr.İmre İnce bilgi verdi.

Yeni doğan Sarılığı (Fizyolojik Sarılık) Nedir?

Anne karnında bebeğin alyuvarları farklıdır. Bu alyuvarların içindeki hemoglobin çeşidi, fetal hemoglobindir. ( HbF ) yeni doğan bebeğin anne karnındaki alyuvarlardan farlı alyuvarlara ihtiyacı vardır. Bunun için doğar doğmaz bebeğin kanındaki alyuvarlar hızla yıkılmaya başlar ve yerine yeni hemoglobin ( HgA ) içeren alyuvarlar yapılır. Ancak yıkılan alyuvarlar bol miktarda sarılık maddesi ( biluribin ) üretir. Normalde biluribin, karaciğerde işlenerek vücuttan atılacak hale gelir. Ancak fazla üretilen biluribin bebeğin karaciğer kapasitesini aşar, bebeğin kanında ve dokularında birikmeye başlar. Sarı renkte pigmentlere sahip olan biluribin, bebeğin cildini, dokularını, sarı renge boyar ve sarılık dediğimiz olaya yol açar.

Belirtileri nelerdir?

Yeni doğan bir bebeğin kanında bulunması gereken biluribin miktarı 1-2 mg/dl’dir. Bu miktar 5 mg/dl’yi aştığında sarılık fark edilir ve ilk olarak göz akları ( sklera ) sararmaya başlar. Kanda bulunan biluribin miktarı ile vücuttaki yayılımı arasında iyi bir uyum vardır. Biluribin 5 – 8 mg/dl olduğunda sarılık baş ve boyuna yayılır. 8 – 10 mg/dl olduğunda gövdenin üst kısmında, 10 – 16 mg/dl’de ise kol ve bacaklarda sarılık gözlenir. El ve ayaklara kadar inen sarılıklarda biluribin değeri 20 mg/dl civarındadır. Bu değerler klinik ölçümlerde teyit edilir. Bu yüzden çocuk hekiminiz gerek gördüğü durumlarda bebeğinize kan testi yapılmasını isteyecek kandaki biluribin düzeyini ölçecektir.

Sarılık testi ne zaman yapılmalıdır?

Göbek çizgisi altına inen cilt sarılıklarında mutlaka sarılık testi yapılmalıdır.

Bebekler neden sarılık olur?

Bebek karaciğerinin biluribini tutma ve biluribini değiştirme sürecindeki enzim eksikliğinden yeni doğan sarılıkları (Fizyolojik ) sarılık oluşur. Yeni doğan bebekte her gün kg başına 10 mg biluribin üretilir. Bu değer erişkinin iki katından fazladır. Çocuk doktorunuz tarafından takip edilecek olan bu sarılık, çoğu zaman özel bir tedaviye gerek kalmadan bir hafta 10 gün içinde geçebilir. Prematürelerde bu süreç 2 – 4 haftaya uzayabilir. Fizyolojik sarılıklar genellikle tedavisiz geçse de mutlaka doktor kontrolünde takibi yapılmalıdır. Çünkü yükselen sarılıkta tanı ve tedavi gecikirse bazen “KERNİKTERUS” denilen bir hastalık görülebilir. Biluribin maddesi beyinde birikir, bazal ganglion denilen bir bölgeyi etkilerve beyin hasarına yol açar. Bu nedenle bebeğinizde sarılık belirtisi varsa lütfen ciddiye alınız ve bir uzman hekime danışınız.

Fizyolojik sarılık yeni doğanlarda en sık hangi dönemde görülür?

Fizyolojik sarılık yeni doğanlarda, en sık 3 – 10 gün arasında görülür.

Nasıl Bulaşır?

Yeni doğanın fizyolojik sarılığı bulaşıcı değildir.

Tedavi yöntemleri nelerdir?

İlk kez 1958 yılında bahçede gezmeye çıkarılan sarılıklı bebeklerin renginin güneş ışığı ile açıldığı tesadüfen gözlenmiş ve fototerapinin temelini oluşturmuştur. Fototerapi, sarılık tedavisinde en sık kullanılan tedavi yöntemidir.
Hafif fizyolojik sarılıklar tedavi gerektirmez. Ancak 15 mg/dl’yi geçen ve düşmeyen sarılıklarda, en sık uygulanan tedavi ultraviyole ışınlarının kullanıldığı fototerapidir. Etkili bir yöntemdir. Işığın etkisi ile biluribin, suda eriyen ve vücuttan kolayca atılabilen bir hale gelir. Bebeğin deri yüzeyi çok geniş olduğu için, ışık tedavisinin etkisi çok daha belirgindir. Tedavi sırasında bebek tamamen çıplak bırakılır. Gözleri ışıktan zarar görmemesi için kapalıdır. Bu işlemle bebeğin derisinden sıvı kaybı olacağından dışarıdan ek sıvı verilir.

Sarılık tedavisinde amaç beyinde oluşabilecek problemleri önlemektir.

Kan Değişimi

Kandaki biluribin düzeyi aşırı yükselir ve kernikterus riski (Biluribinin beyine yerleşmesi) oluşursa hızlı ve güvenli bir yöntem olarak kan değişimi yapılır.