Forum Aski - Türkiye'nin En Eğlenceli Forumu - Mavi

Mavi | Nazan Bekiroğlu

[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]

Halit Ziya Mai ve Siyah'ta Ahmet Cemil'in hayatını anlatırken mavi bir gecede başlatır romanını.

Aynı yazarın Mai Yalı hikâyesinde kahramanın hayallerini süsleyen yalının rengi mavidir. Fikret hayatın yoruculuğundan Mai Deniz'e kaçar. Çünkü büyülü sözcükleri safiyet ve masumiyet olan Servet-i Fünun edipleri için hayatın acımasız siyahlığı ortasında mavi, hayallerin timsalidir ve sığınılacak en uygun yerdir.

Arapçada mâ (su) kelimesine getirilen bir nisbet î'si ile oluşan mavi bütün kültürlerde ümidin, iyimserliğin, sükûnetin rengidir. Psikolojideki imgesi mutluluktur, rüyada mavi görmek hayra alâmet edilir. Daha destanlar devrinden itibaren maviye yapılan olumlu vurgu Türk kültüründe de mavinin içerdiği kadim manayı gösterir. Oğuz doğduğunda yüzü mavidir, mavi bir ışık arasında göklerden yeryüzüne düşen bir kızı sever.

Tarih boyunca kurulmuş Türk devletlerinin çoğunun üzerinde gök bayrak dalgalanır ve Türkçede gök, mavi anlamına gelmektedir.

Nelerin rengi olduğu ile ilgilidir mavinin manası. Mavi kozmosun rengidir. Uyum kendisini mavide hissettirir. Tanpınar zamanın kayıtlarını aştığı, yani zamansızlığı tecrübe ettiği anda yaşadığı eşsiz doyumu Mavi masmavi bir ışık / Ortasında yüzmekteyim, mısraları ile dile getirir. Uzaydan bakınca Yer, masmavi bir gezegendir. Günün geceye, gecenin güne kavuştuğu vaktin rengi, yıldızlı gecelerin berrak lâciverdi de bir mavidir.

Işık ve gökler gibi suyun da rengi mavidir. Böyle olunca hayatın dörtte üçü mavidir. Irmaklar, göller, denizler hatta olanca karalık şöhretine rağmen zaman zaman Karadeniz bile mavidir. Nil mavi, Volga mavidir. Mavi Tuna ancak Tuna gibi bir nehrin maviliklerine bakarak bestelenebilir.

Renkler yelpazesinde ana renklerden biridir mavi. Mavisi tükenen ressamın işi zordur bu yüzden. Çünkü kendisi olarak varsa vardır, yoksa palet üzerinde diğer renklerin karışımıyla elde edilemez mavi. Melez değildir, katışıksızdır, uyandırdığı tesir sadece kendisidir, asildir. Fakat, fakat'ı vardır onun, her asalet gibi bir hadden sonra soğuktur. Sükûnet kedere, derinlik uzaklığa çok rahat dönüşebilir onda. Dinginlikle kasvet arasında durur.

Kasvetinden ötürü katedrallerin ortaçağ insanını çok çabuk vecde getiren vitraylarında mavi uhrevi görkemin rengidir. Meleklerin kanatları mavi, bakışları mavilidir. Fakat Leonardo'nun Litta Madonna'sında uzak dağlar, gölgeler, gökler ve Meryem'in omuzlarından aşağı sarkan şal böylesine maviyken bazen de en dünyevi heveslerin şaşırtıcı rengi olarak dikilir karşımıza mavi:

Mavi gözlük takarsın /
Çok canları yakarsın.

Mavinin içerdiği bu taşkın sevinçle Nazım Hikmet, Ne güzel şey hatırlamak seni / Bir mavi kumaşın üstünde unutulmuş olan elini, derken Attila İlhan Belki Haziranda mavili çocuksun / Seni kimseler bilmiyor ah bilmiyor, demektedir.

Celal Sılay'ınki bir Mavi Randevu'dur:

Mavi bir elbiseyle gelmiştin gökyüzü maviydi /Getirdiğin rüzgârla ev kokuyordun / Kolun koluma değiyordu, omzun omzuma /Mendilin maviydi gökyüzü maviydi.

Neticede mavi, tek mavi değildir, tonu, mizacı çoktur. Anna Karenina, giysisini hazırlayan hizmetçisini azarlar örneğin, "Prusya mavisi bana yakışmaz, kimseye de yakışacağını zannetmiyorum." diye. Aslında mavinin kabahati yoktur, sadece aşk bitmeye yüz tuttuğu için Anna kendisini eskisi kadar güzel hissetmemektedir.

Garip bir renktir mavi. Hayatın dörtte üçünün rengi olmasına rağmen bitki ve hayvan doğasının en tasarruflu kullandığı renk de mavidir. Mavi hayvanlar, mavi çiçekler, mavi meyve ve sebzeler yok denecek kadar azdır. Bu yüzden Novalis'in düş çiçeği mavidir. Mavi Kuş, gerçeğinden çok ütopyasıyla durur zihinlerde. Mavi Gül, Mavi Lâle yeryüzü çiçeklerinden başka çiçekleri merak edenlerin zihninde çaresiz birer tahayyüldür.

Aynı anda iki şey olsa da maddeden manaya, bu dünyadan o dünyaya, masivadan maveraya doldurduğu alanın onca genişliği ile mavi bize en fazla da gördük, bilindik renklerin dışında renklerin olduğunu uyarır. Çünkü o en fazla dünyalı olduğu anda bile ışık tayfının ötesindeki bilinmedik renkleri sızdırır.

NAZAN BEKİROĞLU