Kusmaya Neden Olan Bitki



Avustralya halkı arasındaysa "cimpi cimpi" ("gympy gympy" ya da "gimpi gimpi") olarak bilinen, bilimsel tür adı Dendrocnide moroides olan bu bitkinin kalp şeklindeki yapraklarına ve dikenli gövdesine dokunacak olursanız, acı içerisinde kusabilirsiniz. Bitkinin etkisi öylesine güçlü ve neden olduğu acı öylesine dayanılmaz ki, tarihte bazı insanlara şaka olsun diye "tuvalet kağıdı" olarak verilen bu bitkinin, acı nedeniyle şaka kurbanlarını öldürdüğü bile iddia ediliyor. Efsaneler ve raporlar arasında bitkiyle temasa geçen atın acıya dayanamayarak bir tepeden aşağı atladığı ve bir polis görevlisinin de acıya dayanamayarak intihar ettiği de buılunuyor. Gerçekten de hiç şakası olan bir bitki değil.

Bitki bazı botanikçiler tarafından "Dünya'nın en korkulu bitkisi" olarak tanımlanıyor. Oldukça hafif ve geniş yapraklı olan bitki, aynı zamanda çok hızlı bir şekilde büyüyebiliyor. Ne yazık ki alçak bölgelerdeki yağmur ormanlarında yaşayabilen bu bitkinin soyu, küresel iklim değişimi nedeniyle tehdit altında bulunuyor.

Bitkiye en ufak bir dokunma bile, çok şiddetli bir acıyı ve kusma isteğini tetikleyebiliyor. Daha ilk dokunuşta bitkiden vücuda geçen nörotoksik kimyasallar, dokunulan bölgede ateş içinde kalarak yanmayla kıyaslanabilir düzeyde acı veriyor. Sadece birkaç dakika içerisinde koltuk altları, boğaz ve kasıklarda bulunan lenf nodları kabarmaya ve şişmeye başlıyor. Bitkiye sadece dokunmak değil, yakınında bulunmak da tehdit unsuru... Çünkü bitki sürekli olarak üzerindeki kılsı uzantılarını döküyor. Eğer ki bitkiye yeterince yakın mesafedeyseniz, bu kıllar vücudunuza ulaştığında birebir aynı etkiye neden olabiliyor. Bitkinin savunma mekanizması o kadar güçlü ki, yıllardır ölü olan bir bitkiye dokunmanın bile aynı etkilere neden olabileceği belirtiliyor.

Bitkiyi araştırmaya çalışan bilim insanları da çok büyük zorluklar çekiyorlar. Güvenli kıyafetler ve eldivenler ile yaptıkları çalışmalarda bile, ufacık temaslar büyük sorunları beraberinde getiriyor. Cimpi cimpileri araştıran bilim insanları birçok sefer burun kanaması, istemsiz ve sürekli hapşırma gibi semptomlardan şikayetçi oluyorlar. Üstelik bitkinin iğne ve kılsı yapılarından geçen nörotoksinin etkisi günler ila aylar arasında değişen bir süre boyunca devam edebiliyor. Temas edilen bölgede kırmızı noktacıklar da belirebiliyor. Bitkiye sadece dokunmakla aldığınız nörotoksin miktarı, bir insanı, bir köpeği ve bir atı kolaylıkla öldürebilecek miktarda!

Yukarıda sözünü ettiğimiz efsaneler bir yana, iyi bir şekilde raporlanmış örnekler de var. Örneğin bitkinin üzerine düşerek yüz ve karın bölgesinde kısa bir süreliğine temas eden bir kişi, sonrasında olanlarla ilgili şunları söylüyor:

"İlk 2-3 gün boyunca olan acı dayanılmazdı. Ne uyuyabildim, ne de iş yapabildim. Şiddetli acı 14 gün kadar devam etti. Ancak ilk günden beri var olan batma hissinin tamamen geçmesi 2 seneyi buldu. Her soğuk duş aldığımda, tekrardan hissettim. Bunun verdiği acıyla yarışabilecek hiçbir şey yok. Bildiğiniz en kötü acıdan en az 10 kat daha kötüdür."

Bu batma hissinden sorumlu olan kimyasalın "moroidin" isimli bir madde olduğu belirlendi. Bu kimyasal, triptofan ile histidin arasında bulunan sıradışı bir karbon-azot bağı sayesinde oluşuyor. Her ne kadar acıların kesin bir tedavisi bulunmuyor olsa da, temas eden kişilere 1'e 10 oranında seyreltilmiş hidroklorik asidi iğnelerin battığı yere sürerek, iğneleri derhal vücuttan çıkarmak tavsiye ediliyor.

Son bir vaka ise, araştırmacı Marina Huxley... 3 yıl boyunca bitkiler üzerinde çalışan Huxley, koruyucu kıyafet giymesine rağmen bitkiden etkilendi. Acı verici yanma ve batma hissi saatlerce sürdü ve sürekli olarak hapşurdu, gözleri sulandı, burnu aktı. Ancak bitkiyle çalışmaya devam ettikçe, semptomların da şiddeti artmaya başladı. Öyle ki, bir keresinde hastaneye kaldırılması ve semptomları baskılamak için steroid tedavisi görmesi gerekti.