BİTKİLERDE BOŞALTIM

[Mavi]

BİTKİLERDE BOŞALTIM
Bitkilerde özelleşmiş bir boşaltım sistemi yoktur.Boşaltım, su yosunları ilediğer su bitkilerinde doğrudan difüzyonla olur.Gelişmiş yapılı bitkilerde vücudun farklı kısımlarındaki değişik yapılar boşaltımı sağlar.
a)Stoma’ların Rolü: Kara bitkilerinde, bitki bünyesindeki karbondioksit moleküller halde, suyun fazlası da terleme ile buhar halinde stomalardan dışarı atılr.Ortamda yeterli ışık bulunduğu zamanlarda bitkiler boşaltım artığı olarak oksijen oluşturur ve bunu da stomaları ile atarlar.
b)Hidatod’ların Rolü:Fasülye, arslan pençesi gibi bitkiler ve otlarda stoma ile atılamayan fazla su, yaprakların kenarla bulunan hidatod (su savağı) isimli özel yapılarla damla halinde dışarı verilir. Bu olaya damlama (gutasyon) denir. Damlama olayı için bitkinin çok su alması ve havanın su buharı ile doymuş olması gerekir.Böyle özel durumlarda dışarı verilen su miktarı, terleme ile verilen sudan daha azdır. Damlama sıcak ve nemli gecelerde, sabahın erken saatlerinde yaprakların uçlarında görülür. Bunların çiy ile bir ilgisi yoktur. Damlama olayında, su bitkiden dışarı çıkarken bir kısmı tuzları da beraberinde taşır.Yaprak üstündeki su damlaması buharlaşınca geride tuz kalır. Böylece, damlama ile bitkiden bir miktar tuz da alınmış olur.
c)Köklerde Boşaltım:Karbondioksit ve karmaşık yapılı organik maddeleri kökleri ile dışarı atabilen bitkiler de vardır. Bir kısım bitkiler ise, inorganik tuzları kökleriyle toprağa boşaltırlar.
d)Yaprak Dökümünün Boşaltıma Katkısı:Bitkiler metabolizma ile meydana gelen bazı zehirli maddeleri, inorganik tuzlarla birleştirerek çözünmeyen kristaller şeklinde zararsız hale getirilebilir.Mesela kalsiyum tuzlarının çok fazla bulunduğu topraklarda yetişen bitkiler, fazla kalsiyumu gövde ve yaprak gibi organlarından oksalat, duruz , rafit ve sistolit kristalleri halinde biriktirirlet.Yaprağın dökülmesiyle bunlar bitki bünyesinden atılmış olur.Bitkilerde yaprak dökülmesi; iklime bağlı olarak Sonbahar’da sıcaklık ve ışığın azalmasında dolayı, diğer zamanlarda ise, sıcaklığın fazlalığından veya soğuktan,ışığın yetersizliğinden, suyun azlığından kaynaklanabilir.
e)Kovucuklarda Boşaltım:Bitkilerin gövdelerinde, koruyucu doku olarak epidermisin yerini periderm almıştır.Epidermisteki stomalar da bozularak kovucuk (lentisel) haline gelmiştir.Lentiseller karbondioksit ile beraber az miktarda da su atarlar.Metabolizma sonucu oluşan bazı maddeler ise dış ortama atılamayıp, salgı dokusu veya salgı hücrelerinde (süt kanalları, reçine kanalları ve salgı tüyleri) biriktirip saklanırlar. Böylece diğer dokulara zararlı etki yapması önlenmiş olur.