Eşeysiz Üreme

[JaCk]

Bir canlıdan ayrılan hücre veya hücre grubundan yeni bireylerin oluşturulmasına eşeysiz üreme denir Eşeysiz üremede döllenme olayı olmadığından eşeysiz üreyen canlı oluştuğu canlıya kalıtsal olarak tıpa tıp benzer Çünkü eşeysiz üreme mitoz ile gerçekleşir Ancak mitoz bölünmede olabilecek bir ayrılmama ve mutasyon çeşitlilik sebebidir Eşeysiz üremeye canlıların büyüme bölgelerinden ayrılan hücre veya hücre grupları neden olduğu için aynı zamanda vejatatif üreme de denmektedir
Eşeysiz çoğalma çeşitleri

* Tek hücrelilerde bölünerek çoğalma

* Rejenerasyonla çoğalma

* Tomurcuklanarak çoğalma

* Çelikle çoğalma

* Sporla çoğalma

Tek hücrelilerde bölünerek çoğalma

Tek hücreliler bölünerek ürerlerHücre hacim olarak belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler oluşturur
Örnek : Paramesyum Amip Euglena
Rejenerasyonla çoğalma

Omurgasızlardamezoderm ve mezoglea tabakası bulunur Bu tabaka içerisinde embriyonik hücreler vardır Bu tabakayı taşayan canlılardan ayrılan bir parça eksik kısımları tamamlayabilmektedir Örneğin; deniz yıldızından kopan bir kol ana gövdedeki hücreler tarafından tamamlandığı gibi ayrılan kolun içerisindeki hücrelerde koldan yeni bir gövde oluştururlar
Bu durum yassı solucanlarda da (Planarya) görülür

Rejenerasyon kelime anlamıyla yenileme demektir Canlılardan herhangi bir nedenle ayrılan parçalardan yeni canlılar oluşabilir Dolayısıyla rejenerasyon bu canlılar için üreme kabul edilir Omurgalılardaki rejenerasyona bir yaranın iyileşmesi veya kertenkelenin kopan kuyruğunun yenilenmesi örnek olarak verilir Çünkü kopan deriden yeni bir organizma kopan kuyruktan da yeni bir kertenkele oluşmamaktadır
Tomurcuklanarak çoğalma

Bazı canlılarda tomurcuk benzeri çıkıntılar gelişir Bu kısımlar ayrılarak yeni canlıyı oluşturur
Örneğin; Hidra da bira mayasında ve süngerlerde eşeysiz üremenin bu karakteristik özelliği görülür
Çelikle çoğalma

Bazı bitkilerden koparılan bir dal parçası toprağa dikildiğinde yeni bitki oluşturabilir Buna çeliklenme ile çoğalma denir Ayrılan dal parçasının meristem tabakası yeniden kök oluşturduğundan bu parça ayrı bir fert olarak yaşayabilir Özellikle tarımda verimliliği arttırmak az zamanda daha çok ve daha kaliteli bitkiler yetiştirmek için kullanılan üretim metodudur
Örneğin; kavakçınarmeyve ağaçlarıasma gibi bitkiler çelikleme ile üretilir Özellikle melez olan ve eşeyli üremeyen bitkiler bu şekilde üretilir Örneğin; Çekirdeksiz üzüm Washington portakalı satsuma mandalini gibi
Vejatatif üremeye: Soğanların rizomla (küçük kök) üremesi çileklerin sürüncü gövde ile çoğalması ciğer otunun yapraklarından yeni ciğer otlarının oluşmasnı örnek olarak gösterebiliriz
Sporla çoğalma

Bazı canlılarda spor adı verilen üreme hücresinden yeni bireyler oluşturulur Buna sporogoni veya sporla üreme denir
Örneğin su yosunlarından Ulotrix Küf Mantarı
Mantarlarda sporla üreme karakteristiktir
Örneklenen canlılardan bazıları eşeysiz üremeyle beraber eşeyli olarakta ürerler Örneğin; mantarlar ve paramesyumkonjugasyonla eşeyli ürediği gibi hydra ve deniz yıldızı eşeyli üremenin en önemli yapısı olan eşey bezlerini de bulundurur