Mehter Nedir?




Tarih boyunca neredeyse her ordunun bir bandosu olmuştur. Bando, askeri savaşa motive etmek için kullanılan önemli parçalardan biridir. Büyük bir ordusu olan Osmanlı İmparatorluğu'nun da doğal olarak bir bandosu bulunuyordu. Osmanlı ordu bandosuna Mehter adı verilirdi. Kelime olarak mehter, ulu ve büyük anlamına gelir. Mehter takımının amacı, bandonun çaldığı marşlar sayesinde, Osmanlı ordusuna motivasyon vermek ve düşman ordusunun cesaretini kırmaktır.

Mehter takımının, bando içindeki düzenini sağlayan en önemli unsur, farklı renkteki sancaklara göre belirlenen dizilim şeklidir. En önde Mehteran takımının komutanı, arka sol tarafta yeşil sancak, orta tarafta ak sancak, arka sağ tarafta ise kırmızı sancak yer alır. Sancakların arkasında yer alan tuğlar, üçerli koldan, üç sıra halinde dizilmiştir. Bu dizilimde dokuz tuğ yer alır. Mehterbaşı, bandonun tam ortasında yer alır. Mehterbaşı, yarım ay şeklinde dizilmiş mehteranı idare eder. Mehterbaşının arkasında, çevgenler, zurnazenler, boruzenler, nakkarezenler, zilzenler ve davulzenler yer alır. Aynı çalgı aletini çalanlar, bir bölük oluşturur ve bu bölüklerin ağa olarak isimlendirilen bir yöneticisi bulunur. Davulcubaşı, baş mehter ağası ünvanını taşır. En arkada ise, at sırtında taşınan, kös olarak adlandırılan, büyük davul bulunur. Mehter takımı yürüyüşüne sağ ayak ve besmele ile başlar.Yürüyüş başladıktan sonra, her üç adımda bir sağa ve sola dönülür. Bu dönüş, Rahimallah ve Kerimallah olarak isimlendirilen selamı temsil eder.

Kişi sayısına bağlı olarak mehterler katlara ayrılır. Bu katlar bandodaki çalgı sayısını temsil eder. Örneğin, dokuz kat mehterde, dokuz zilzen, dokuz nakkazen, dokuz boruzen, dokuz davulzen ve dokuz çavuş bulunur. Dokuz kat mehter, altmışdört kişiden oluşur. Genel olarak padişahın mehter takımı, oniki katlı olup, her çalgı aletinden oniki tane bulunur. Sefer zamanlarında bu mehter takımı oniki katına çıkartılır; mehter takımı Osmanlı sancaklarının altında durup, bando olarak görevini yerine getirirdi.

Osmanlı İmparatorluğunda. resmi teşkilata bağlı mehterler ve esnaf mehterleri olarak iki adet mehterhane bulunuyordu. Çalıcı mehterler, padişaha bağlı olarak çalışan profesyonel birliklerden oluşuyordu. Esnaf mehterleri ise halkın gönüllü olarak katılımıyla kurulan mehter takımlarıydı. Resmi mehterlere, ''mehterhane-i tabl-i alem-i hassa'' ismi verilir.