Radika Nedir?

Radika aslında hepimizin bildiği, çocukken üflediğimizde tohumları tüy tüy dağılıp uçuşan, beyaz top görünümündeki bitkidir. Nisan Mayıs aylarında tarla kıyılarında, kırlarda, çayırlarda papatyaya benzer, hafif kokulu güzel sarı çiçekler açar. Olgunlaşınca ince tüylere sahip küçük tohumları en hafif bir esinti ile çok uzaklara gider. Tohumları genellikle rüzgarla çevreye yayılır ve bu tohumların çimlenmesi ile çoğalır. Bu yüzden en yayılmacı, istilacı bitkilerden birisidir. Dünya çapında doğada kendiliğinden yetişen bitkiler arasında en yaygın olan bitki türlerinden birisidir. Çimenliklerde ve tarlalarda rahatsız edici yabani ot olarak görülen radika yenilebilen çok yararlı bir bitkidir, ayrıca tıbbi amaçla da kullanılır.


Familyası: Asteraceae (Papatyagiller)

Latince Adı: Taraxacum officinale

İngilizce Adı: Dandelion

Yöresel Adları: Aslandişi, hindiba, acı hindiba, hindibağı, karahindiba, acıgüneyik, güneyik

Yetiştiği Yerler: Serin ve ılıman iklime sahip her yerde yetişebilen radika genellikle çayırlarda ve yol kenarlarında yabani olarak yetişir.

Görünümü: Marul gibi tek kök etrafında toplanmış tırtıklı, rozet yaprakları vardır. Baharda sarı çiçekler açar. Sap üstünde tek bir beyaz top şeklinde üfleyince tüy tüy dağılıp uçuşan tohumları vardır.

Tadı: Kendine has acımsı bir tadı vardır.

Mevsimi: Ekim ayında çıkar, Nisan, Mayıs aylarına kadar devam eder.

Yenilen ve Kullanılan Kısımları: Taze yaprakları sebze olarak yenir. Kökleri, çiçekleri ve sapları ise tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bazı ülkelerde kurutulmuş kökleri öğütülüp acı hindiba kahvesi olarak içilir.

Besin Değerleri ve Faydaları: Radikanın besin değeri oldukça yüksektir. Yaprakları yüksek oranda potasyum içerdiği için,en iyi ve doğal potasyum kaynaklarından biridir. A ve C vitamini, nikotinik asit, kalsiyum ve mineraller yönünden de zengindir. Ayrıca torexacin, retinol, levulin, inulin gibi bileşikler içerir. Bağışıklık sistemini güçlendiren radikanın idrar söktürücü, iştah açıcı, hazmı düzenleyici, anti allerjik ve prebiyotik etkileri vardır.

Radika eski çağlardan beri geleneksel halk tıbbında kullanılmıştır. Özellikle Çin'de asırlardır çeşitli hastalıkların iyileştirilmesinde kullanılan radika Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da da eskiden geleneksel tedavide kullanılmış ve günümüzde de modern bitkisel tedavide kullanılmaktadır. Bitkinin Latince ismindeki Taraxacum, Yunanca’da hastalık çaresi anlamındadır. Kökleri özellikle mide hastalıklarının tedavisinde kullanılan radika yaprakları ve çiçeklerinin ise idrar söktürücü ve sindirimi kolaylaştırıcı etkisi vardır. Safra kesesi, karaciğer hastalıkları ve diyabette çiçekleriyle birlikte kara hindiba saplarınin yenmesi önerilir. Taze çiçek saplarının deri kaşıntılarını, egzamaları ve bazı cilt hastalıklarını iyileştirmede, mide sıvılarını düzenlemede ve midede birikmiş maddeleri temizlemede kullanılmaktadır.

Radika Nasıl Temizlenir: Radikaların kök kısımları bıçakla temizlenir. Bol soğuk su ile çamuru gidene kadar iyice yıkanır. Bir süre suda bekletilir. Bıçak kullanmadan elle 3-4 parçaya bölünür.

Radika Nasıl Pişirilir: Ege'de genellikle haşlanmış taze yapraklarından zeytinyağlı ve limonlu salatası yapılır. Ayrıca karışık ot kavurmalarında da kullanılır.

Radika Salatası Tarifi: Tencerede su kaynadıktan sonra tuz eklenir ve radikalar konur. Tencerenin kapağı açık olarak 6-7 dakika otlar hafif diri kalacak şekilde yüksek ateşte haşlanır. Kepçeyle süzülür, ılıyınca üzerine sızma zeytinyağı, limon ve tuzla hazırlanan sos ve dövülmüş sarımsak eklenir.