Arılar da Kafein İstiyor

Bitkiler düşük dozda kafein ile arıların hafızasını etkiliyor.




Kafein sadece sabahları uyanmaya çalışan insanlar için değil arılar için de cazip olabilir. Bilim adamlarına göre kahve bitkisi gibi bazı bitkiler arıların hafızasına müdahale etmek için kafeini kullanıyor. Çiçek özleri düşük miktarda kafein içererek tozlaşmayı sağlayan canlılara oldukça çekici geliyor.


Kekremsi tatta olan kafein, bitkilerde ilk olarak kabuksuz salyangoz gibi otçullara karşı savunma olarak gelişmiştir. Yüksek dozda kafein, tozlaşmayı sağlayan hayvanlar için zehirli olabilir. Fakat düşük dozlarda kafeinin ikinci bir faydası ortaya çıkar: bal arılarını çekmek ve uzun dönem hafızalarını geliştirmek. Newcastle Üniversitesi’nin araştırmasına göre asıl ekolojik rolü otçulları zehirlemek olan kafeini, bitkiler arılara karşı ilaç gibi kullanıyor. Bunun arıya faydası olsa bile bitkinin asıl önemsediği arının sadakatini sağlamak.


Araştırmada kafeinin bal arılarının öğrenme ve hafızası üzerinde etkisi görülmek istendi. Bu amaçla iki bitkinin kafein seviyeleri ölçüldü: Citrus (Turunçgil) ve Coffea (Kahve). İki bitkinin de gösterişli çiçekleri ve bal arılarını çeken güçlü kokuları bulunur. Arıların sebep olduğu tozlaşma sayesinde bitkilerin meyveleri ve çekirdekleri gelişir.


İlacın etkilerini ölçmek için ekip bireysel bal arılarını, koku ve gıda ödülleri için dilini uzattığı klasik bir şartlanma prosedürü kullanarak eğitti. Araştırmacılar kafein ödülüyle verilen kokunun hafızada yer ettiğini gösterdi. En büyük etki ise uzun dönem hafıza deneyinde görüldü. 24 saat sonra üç katı daha fazla arı kokuyu hatırlayarak kafein ödülü için dilini uzatırken, 72 saat sonra 2 katı daha arı kokuyu hatırladı. Özet olarak arılar kafein ödülüyle gelen kokuyu hatırlıyor, verilen ödül de gitgide daha iyi hatırlamasını sağlıyordu.


Kafein arılarda öğrenme ve hafıza görevlerine karşı beyindeki nöronların cevabını değiştiriyor. Duyulardan gelen bilgiye hücrelerin daha güçlü tepki vermesini sağlıyor. Bu değişim uzun dönemde de artarak devam ediyor ve hafıza şekillendirmede etkin bir mekanizma olabiliyor.


Kafeinin insanların öğrenme ve hafızasındaki etkisi henüz bu kadar net değil. Ancak tekrar ve tekrar kafein tüketmek isteyişimiz gayet bariz bir kanıt da olabilir.