Akan Yıldız Nedir
Bulutsuz açık bir gecede gökyüzüne bakılırsa zaman zaman sanki bir yıldızın yerinden koparak akıp gittiği ve kısa bir zaman sonra da kaybolduğu görülür. Bunlara akanyıldızlar denir.
Yıldız akması olayı, güneşin çekme kuvveti altında belirli yörüngeler üzerinde hareket eden ve meteor adı verilen göktaşlarının dünya atmosferine girmesi ile mey*dana gelir.Dünya, güneş etrafında hareketi sırasında, böyle bir meteorun veya meteor sürüsünün yörüngesinden geçerken, dünyanın çekme kuvvetinin etkisi altında kalan meteorlar büyük hızla (saniyede 12-72 km) atmosfere girerler. Atmosfer içinde sürtünme yüzünden sıcaklıkları yaklaşık olarak 2000°’ye kadar yükselir ve yanmaya başlarlar. Bu yanma akanyıldız olarak görünmelerine sebep olur. Kendileri ışıksızdır.
Bazen yağmur gibi birçok akanyıldızın kaydığı gözlenir. Bu olay dünyanın bir meteor sürüsünün içine girmesi ile meydana gelir. Bu yağmurda akan yıldızlar ortak bir noktadan geliyormuş gibi gözlenir. Bu noktaya radyasyon noktası denir. Yağmura ait olmayan akanyıldıza dağınık akan yıldız adı verilir.
Akan yıldızların ateşküresi adı verilen daha büyükleri, önce hafif bir parlaklıkla kaymaya başlar. Sonra ani parlaklık olur. Daha sonra yıldırım gürültüsünü andıran ve sesi 100 km’den uzaklarda bile duyulabilen bir patlama olur. Patlamadan sonra bazen yere meteor taşının düştüğü görülür.
Akan yıldızların parlama yüksekliği 100-159 km.arasındadır. Sonbahar gece*lerinde gece yarısından sonraki saatlerde daha fazla akan yıldız görülür.
Akan yıldızların bazılarının kuyruklu yıldız kalıntıları oldukları kesin olarak belirtilmiştir. Mesela andromeditler, Biela kuy*ruklu yıldızının kalıntısıdır, çünkü her ikisinin de yörüngesi aynıdır.

__________________

Paylaşım için teşekkürler)

Önemli Parametreler

Ses = Deniz içinde ateşlenmiş bir silahın çıkardığı ses benzeri
Parlaklık = Göktaşının boyutuyla doğru orantılıdır.

İz = İzlerin kalıcılığı birkaç saniye ile birkaç dakika arasında değişir.
Hız = Tipik bir meteoroid atmosfere 10 veya 20 km/sn hızla girer. Kimilerinin hızları saniyede 70 km’yi bulur.
Renk = Akanyıldızın rengi, meteoroidin kimyasal yapısının anlaşılması açısından oldukça önemlidir.



RENK <--------------------------> ELEMENT
Turuncu – Sarı ====================> Sodyum
Sarı ====================> Demir
Mavi – Yeşil ====================> Magnezyum
Mor ====================> Kalsiyum
Kırmızı ====================> Silikon


METEOROİD = Gezegenlerarası ortamda dolaşan taş parçalarından her biri.

METEOR(AKANYILDIZ) = Bir meteoroidin Yer atmosferine girdiğinde görülen ışık olayı

GÖKTAŞI (Meteorite) = Gökyüzünden yere düşen her çeşit taş. Bunlar bir akanyıldız yağmuru esnasında kuyrukluyıldız toz izinden atmosfere giren parçacıklardan yere ulaşmayı başarabilen toz ve taş parçaları olabilir

Meteorların gökyüzünde çok ışık saçanlarına fireball (ateş topu) denir.
Genellikle gökyüzünde iz bırakır ve birkaç dakika kadar yanıp söner.

SPORADİK AKANYILDIZLAR
Gökyüzünün açık olduğu herhangi bir gecede gece boyunca en az 7-8 tane akanyıldız görebiliriz.Bunlar genellikle bir akanyıldız yağmuruna ait değillerdir ve sporadik (rasgele) meteor adını alırlar.Sporadik meteorlar doğal olabilecekleri gibi artık kullanılmayan uydu parçaları da olabilirler.

PERİYODİK AKANYILDIZLAR
Periyodik olarak tekrarlanan ve gökyüzünde sanki belli bir bölgeden geliyormuş izlenimini veren akanyıldızlardır.Bu ışıklı gösteriye akanyıldız (göktaşı) yağmuru denir.Akanyıldız yağmurlarının sebebi Dünya'nın yörüngesiyle bir kuyrukluyıldızın yörüngesinin kesişmesidir.Bu yörünge üzerinde bulunan kuyrukluyıldızdan kopmuş olan parçalar Dünya'nın atmosferine girerek sürtünmeden dolayı yanar ve akkor hale gelirler; böylece bize gökyüzünde parlak bir gösteri sunarlar.Akanyıldız yağmurları periyodik olarak tekrarlandıklarından ve gökyüzünde belli bir bölgeden saçılır gibi göründüklerinden dolayı bu bölgedeki takımyıldıza göre isimlendirilirler.

Örneğin 12 Ağustos tarihinde en yoğun olarak gözlemlediğimiz Perseid akanyıldız yağmurunun saçılma noktası Perseus takımyıldızının gökyüzünde görünfüğü bölgededir.

Yer meteoroid grubu içinden 30 km/sn hızla sola doğru (retrograt yönlü) hareket ettiği için, meteoroidlerin büyük bir çoğunluğu ancak gündoğumu zamanında Yer ile buluşmaktadır. Akanyıldızların görülebilecekleri en iyi zaman, gündoğumundan birkaç saat öncesidir.

AKANYILDIZ YAĞMURU NASIL GÖZLEMLENİR

Akanyıldız yağmurlarının belli periyotlarla tekrarlanan bir olay olduğunu ve gökyüzünde belli bir bölgeden saçılıyor gibi göründüğünü söylemiştik.Akanyıldız yağmurunun radyan (saçılma) noktası işte o bölgede bulunur.Amatör astronomlar, radyan noktasının tespiti için gece boyunca gözlem yapar, gördükleri akanyıldızları (meteor) gökyüzü haritalarına dikkatle geçirirler.Daha sonra harita üzerinde çizilen akanyıldızlar geldikleri yöne doğru uzatıldığında bu çizimlerin bir bölgeye doğru birbirlerine yaklaştıkları görülür.Burada önemli olan gelişmiş yöntemlerle tespiti yapılan radyan noktasını kabaca bulabilmektir.


Akanyıldızların en belirgin özelliklerinden biri saatteki zenitsel oranlarıdır.Bu oran genellikle her yıl birbirine yakın değerler olur.Ancak bazen ortalamanın üzerinde gözlendiği de olur.Bunun sebebine ilişkin çeşitli teoriler vardır.

Amatör astronomlar arasında yaygın olan bir başka akanyıldız gözlem yöntemi de radyo ile akanyıldız gözlemidir.Radyo ile akanyıldız gözlemi nasıl yapılır? Öncelikle bir meteorun atmosfere girdiği zaman moleküllerin ve atomların iyonlaşmasına sebep olduğunu söylemeliyiz.Bunun sonucunda meteoridin arkasında bıraktığı kuyruk gibi ize akanyıldız diyoruz.İyonlaşan parçaların radyo ile gözlemede ne gibi bir etkisi var? Bu bölgedeki parçaların radyo istasyonlarından gelen radyo sinyallerini yansıtma özelliği vardır.Bir vericiden çıkan radyo dalgalar bu parçalara çarparak geri yansırlar ve bir alıcıya giderler.Biz bu dalgalarla hafif ıslık, hışırtı gibi sesler duyarız.


Radyo yoluyla meteorları gözlemlemek istersek 87.5 ile 108.0 mhz arasında değişen boş bir FM radyo frekansı bulmak zorundayız. İstasyonu ve antenimizi ayarladıktan sonra tek duyacağımız devamlı bir parazit sesidir.Bizim antenimizin yönünde bir akanyıldız atmosfere girerse duyacağımız ses ıslık sesi veya bir hışırtı gibi olacaktır.

Radyo ile meteor gözleminin en önemli avantajı hava kapalıda olsa yağmurluda olsa gözlem yapılabilmesidir. Öyleki gündüz bile radyoyla gözlem yapılabilir.Görsel yolla saptanamayacak kadr küçük akanyıldızlar bile saptanabilir.Ayrıca aynı anda birden fazla meteorun atmosfere girdiğinin kaydı tutulabilir.Radyo ile meteor gözleminin en büyük dezavantajı ise radyoyla duyduğumuz akanyıldızın nereden geldiğini anlamamızın imkanı olmamasıdır.Hatta o duyduğumuz bir akanyıldız yağmuruna mı aittir yoksa sporadik bir akanyıldız mıdır bunu bile anlayamayız.Görsel yolla gözlem yapanlar bunu kolaylıkla söyleyebilirken radyocular sadece dinlemekle yetinirler, ama bir radyo gözlemcisi hava bulutluyken asla yanılmaz.

*

ÇETİN BAL

__________________

Yalnız açığa çıkan ışığı görebiliyorsan,
Yalnız söylenen sesi duyabiliyorsan,
Ne görebiliyorsun,Ne duyabiliyorsun.

Bu gibi devasa göktaşlarını kendisine çekip dünyamızı felaketlerden koruyan gezegende satürndür.Yüksek manyetik çekim gücüyle yörüngesinden geçen herhangi büyük ve küçük çapta meteoru dünya ve benzeri gezegenlere gelmeden kendine çeker.Bu aslında yaratıcımız olan Allah (c.c) nünde vermiş olduğu büyük bi nimettir

__________________