Diyabet gençleri de tehdit ediyor!

[Jade]

Diyabet gençleri de tehdit ediyor!


Dr. Hasan İnsel

Yaşları 6-17 arasında değişen gençler “Eğer .... olsaydı, diyabetle yaşamım daha kolay olurdu” teması altında birbirinden ilginç fikirler bulmuşlar, resimler yapmışlar. Aradan bir süre geçti, Nişantaşı’nda City’s’de dolaşırken Prof. Dr. Taner Damcı’ya rastladım. Starbucks’ta oturup birer kahve içerken resim yarışmasından bahsettim. Taner Hoca da çok etkilenmişti, özellikle branşı diyabet olduğu için konu onu yakından ilgilendiriyordu. “Taner Hoca, hoş bir tesadüf oldu, bu vesileyle özellikle çocuklarda diyabetten söz etmek uygun olur, hadi biraz konuşalım” dedim. Bakın neler söyledi:

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre bugün 14 yaş altındaki dünya nüfusu yaklaşık 1 milyar 800 milyon. Bunların 440 bini diyabetli ve her yıl yeni tanı konulan diyabetli çocuk sayısı 70 bin. Rakamlar konunun ne kadar ürkütücü boyutlarda olduğunu açıkça gösteriyor.

Çocuklarda diyabeti nasıl tanımlayabiliriz?

Çocuklarda diyabet erişkinlerde olduğu gibi tip 1 ve tip 2 diyabet olarak görülür. Tip 1 diyabet kısa sürede gelişen çok su içme, sık idrara çıkma, halsizlik, konsantrasyon güçlüğü, görme bozukluğu gibi belirtilerle ortaya çıkar ve bir süre tanı konulmazsa yakınmalar artar ve çocuk ketoasidoz koması denen ağır bir tablo ile karşılaşabilir. Tip 2 diyabet ise şişman ve çok şişman çocuklarda görülür ve uzun bir süre çocuğun yakınması olmayabilir. Bu sebeple şişman çocuklarda kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Diyabette erken tanı erken komplikasyonları (komaları) ve geç komplikasyonları (organ bozulmalarını) önlemede önemlidir.

Diyabetin teşhis ve tedavisinde anne baba ve öğretmenlere düşen görevler nelerdir?

Anne-baba ve öğretmenler çok su içen, sık sık tuvalete giden, halsizlik, derslere ilgisizlik, ders başarısında ani düşüş yaşayan, hızlı kilo kaybı olan çocuklarda diyabetten şüphelenmelidir. Zaman zaman görme bozukluğu, bulantı, kusma da diyabetin ilk belirtisi olabilir. Uzun süre belirtiler olmasına rağmen ilgilenilmemiş çocuklar ketoasidoz komasına girebilirler.

Çocukların ergenlik dönemine geçişlerinde yaşadığı değişiklerin diyabet açısından etkileri var mıdır?
Ergenlik dönemi diyabet açısından özellik gösterir. Tip 1 diyabetin en sık ortaya çıktığı yaşlar 13-14 yaşları, yani ergenlik dönemi başlangıcıdır. Bu dönemde çocukların hastalığı kabullenmeleri ve gereken tedaviyi kendilerine uygulamaları konusunda sıkıntılar olur. Çevrenin hasta olduklarının farkına varmasını istemezler ve bu durum zaman zaman tedaviyi uygulamama sonucunu doğurabilir. Hastalık psikolojisi çocukların içe kapanmalarına ve sosyal sorunlara yol açabilir. Bu durumda aile ve çevrenin yapıcı desteği gereklidir. Önceden diyabetli olan çocuklarda ergenlikle ortaya çıkan hormonal değişiklikler şeker ayarında bozulmalara yol açabilir.

Diyabetli çocuklar nasıl beslenmeli, bu konuda ailelere ne gibi görevler düşüyor?
Diyabetli çocuklar, eğer tip 1 diyabet ise karbonhidrat sayımı ve bunun insülin tedavisiyle ilişkisini öğrenmeli ve bunu yaşamlarına uygulamalılar. Ara öğünlerine dikkat etmeli, spor yaparken ya da hastalık ve stres gibi durumlarda tedavilerini ayarlamalılar.
Tip 2 diyabetli çocukların ise hemen tamamı şişmandır. Bu çocuklarda toplam kalori alımının azaltılması ve özellikle yağ ve basit şeker tüketiminin kısıtlanması ve şekerli içecek kullanımının ortadan kaldırılması gerekir.

Diyabetli çocukların spor ve egzersiz ile ilişkilerinde nelere dikkat edilmeli?
Spor ve egzersiz çocukların hayatında mutlaka var olması gereken bir unsurdur. İnsulin kullanan diyabetli çocuklar sporla insulin dozu ayarlamasını ve karbonhidrat tüketimi dengesini öğrenmelidir. Diyabetli çocuklar her türlü sporu yapabilir. Hipoglisemi sırasında nasıl davranılaca-ğının öğretilmesi de büyük önem taşır.

Ailede diyabet hastalığı var fakat çocukta yok ise hastalık ilerleyen yaşlarda ortaya çıkmaması için alınabilecek önlemler var mıdır?
Tip 1 diyabetin önlenmesi için bugüne kadar yapılan çalışmalar günlük hayatta uygulanabilecek yöntemler konusunda ne yazık ki önemli bir bilgi ortaya çıkarmamıştır. Ancak tip 2 diyabet için durum çok farklıdır. Tip 2 diyabetin önlenmesi mümkündür. Bunun için özellikle çocukluk çağından başlamak üzere sağlıklı yaşam yani sağlıklı beslenme ve hareket etme alışkanlıkları çocuğa kazandırılmalıdır.