Rydberg Formülü

[Asi Ruh]

Rydberg formülü

Rydberg formülü uyarılmış hidrojen atomundan yayılan elektromanyetik ışınımın dalga boyunun hesaplanmasında kullanılan ve İsveçli fizikçi Johannes Rydberg (1854-1919) tarafından geliştirilen bir formüldür. Bu formül atom yapısının anlaşılmasında büyük rol oynamıştır.

Atom yapısı

Klasik atom modelinde atom bir çekirdek ve çevresinde dolaşan elektronlardan oluşur. Atomun uyarılması halinde elektronlar daha üst enerji düzeyine yükselir ve daha sonra foton (elektromanyetik ışınım) yayınlayarak yeniden eski düzeylerine dönerler. Ancak yayınlanan fotonun dalga boyu rasgele değildir. Gerek uyarılma ve gerekse foton yayınlama aşamasında atomun sadece belli dalga boylarına duyarlı olduğu görülür. Bu dalga boyları 1888 yılında Rydberg tarafından geliştirilen formül ile verilir.

Formül

Formülde R Rydberg sabitidir

değişkeni 1 den 6 ya kadar değer alabilir. n2 değişkeni ise n1 den büyüktür. (n1 ve n2 elektronun birinci ve ikinci enerji düzeyidir.)

Seriler

Görüldüğü gibi n2 nin bir üst sınırı olmadığından n1 in her değeri için pek çok dalga boyu hesaplanabilir. Ancak formülün yapısından ötürü n2<< n1 için dalga boyu asimptotik olarak bir değere yaklaşır.(λk, en kısa dalga boyu) n1 in her değeri için hesaplanan dalga boylarına bu alanda çalışmış olan bilim insanlarının adı verilmiştir. n1 in her değeri için seri adı, bilim insanının adı ve ek kısa dalga boyu aşağıda verilmiştir.

n1=1 için Lyman serisi: ABD li fizikçi Thedore Lyman (1874-1954) λk = 91.13 nm .

n1=2 için Balmer serisi İsveçli matematikçi Johann Jakob Balmer (1825-1898). λk = 364.51 nm.

n1=3 için Paschen serisi: Alman fizikçi Friedrich Paschen (1865-1947). λk = 820.14 nm.

n1=4 için Brackett serisi: ABD li fizikçi Frederick Sumner Brackett (1896-1988). λk = 1458.03 nm.

n1=5 için Pfund serisi: ABD li fizikçi August Herman Pfund (1879-1979). λk = 2278.17 nm.

n1=6 için Humphreys serisi: ABD li fizikçi Curtis Judson Humphreys (1898-1986). λk = 3280.56 nm.

Bu serilerden Lyman serisi görünür ışıktan daha kısa dalga boyuna sahiptir. Balmer serisi görünür ışık alanında serilere sahiptir. Bu sebepten ilk incelenen seri Balmer serisidir.Diğer seriler ise kızıl ötesi alandadır.