Böbrek taşı nedir, neden oluşur?

[YeşiL6]

Böbrek taşı nedir, neden oluşur?



Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen böbrek taşı nedir, neden olur? Böbrek taşından korunmak için neler yapabiliriz?

Normalde idrarla birlikte vücuttan atılması gereken bazı maddeler yoğunlaşarak böbreklerde birikir. Böbrek taşı, böbrek kanalları içerisinde oluşan mineral içerikli sert kitlelerdir. Boyutları değişiklik gösterir. Ufak böbrek taşları, hiçbir belirti göstermeden, eğer keskin uçları yoksa, vücuttan kendiliğinden atılabilir. Ancak böbrek taşı büyürse böbrekte, mesanede ve idrar yolunda ağrı ortaya çıkar. Ağrıyla birlikte, kusma ve mide bulantısı da böbrek taşının belirtileri arasındadır.

Böbrek taşının vücutta yarattığı şiddetli ağrı, birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir. En sık görülen belirti, karnın yan tarafına doğru (böbrekler burada bulunur) veya belin üst kısmının sol veya sağ kısmında meydana gelen ağrılardır.

Böbrek taşını oluşturan maddeler böbrek taşının türüne göre değişmektedir.

Bunlar aşağıdaki gibidir;

Kalsiyum Taşları: Kalsiyum birikmesine bağlı olarak görülen böbrek taşları en sık görülen böbrek taşı formudur. Genellikle 20-30 yaş arası erkeklerde görülür. Taşı oluşturan kalsiyum, oksalat, fosfat ve karbonat gibi maddelerle birleşebilir. Kalsiyumla en çok birleşen ve böbrek taşı oluşumunda önemli bir rolü olan oksalat, ıspanak gibi bazı gıdalarda ve C vitamini takviyelerinin çoğunda bulunmaktadır. İnce bağırsak hastalıkları, kalsiyum birikmesiyle oluşan böbrek taşı riskini yükseltmektedir. Ayrıca yüksek seviyelerde D vitamini, paratiorit bezinin aşırı çalışması, böbrek hastalıkları ve bazı kanser türleri böbreklerde kalsiyum birikimine neden olabilir.

Sistin Taşları: İdrarda sistin bulunmasına sebep olan metabolik bir hastalık olan “sistinüri” böbrek taşı nedenleri arasındadır. Hastalık nedeniyle idrarda bulunan sistin oranı artar ve böbrek taşı oluşumu için uygun ortamı hazırlar. Sistinüri genetik bir hastalıktır, nesiller boyu devam eder. Kadın ve erkekleri aynı oranda etkileyen sistin taşları, diğer böbrek taşlarına oranla oldukça az görülür.

Strüvit Taşları: Bir mineral olan ‘strüvit’in böbrekte birikmesiyle oluşan böbrek taşları genellikle, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu yaşayan kadınlarda görülür. Oldukça büyüyebilen bu taşlar böbrek, idrar yolu ve mesaneyi tıkayabilir.

Ürik Asit Taşları: Gut hastalığı olanlarda ve kemoterapi görenlerde sık görülen ürik asit taşları erkeklerde daha yaygındır.

Diğer Nedenler: Böbrek taşı büyük oranda idrarda bulunan maddelerin yoğunluğunun artması neticesinde görülen bir sorundur. Ürik asit, sistin, kalsiyum oksalat ve diğer minerallerin seviyesi yükseldiği zaman böbrek taşı oluşumu için uygun bir ortam oluşur. Bu minerallerin yoğunluğu çeşitli hastalıklara bağlı olarak artabileceği gibi yetersiz sıvı tüketiminin de böbrek taşı oluşumunu tetiklediği bilinmektedir.

Bütün taş türlerinin zamanla yeniden oluşması sık görülen bir durumdur. Kalsiyum taşı oluşumunda %20-30′unda bir yıl içinde yinelenme görülmektedir. Bu nedenle böbrek taşı hastalarında detaylı inceleme yapılmalı ve hastalık takip edilmelidir.

Korunmak için ne yapmalıyız?

- Böbrek taşı oluşumunu engellemek için öncelikli olarak bol su içmeliyiz. Günde 2 litreden fazla su içmek, böbrek taşı oluşumunu büyük ölçüde engeller.

- Kola, gazoz gibi idrarda asit-baz dengesini bozan içeceklerden kaçınmak. Saf limon suyu içerdiği sitrik asit dolayısıyla kalsiyum taşlarına karşı koruyucudur.

- Süt ve süt ürünlerini de tüketmeliyiz. Süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyum içeren besinler makul ölçülerde tüketilmelidir.

- Yüksek oksalat içeren pancar, soya, kara çay, çikolata, kakao, kuru incir, karabiber, fındık, maydanoz, haşhaş tohumu, ıspanak, çilek, böğürtlen vs besinleri aşırı tüketmemeliyiz. Bunun yanı sıra bol lifli besinler tüketebiliriz.

- Tuz kullanımını azaltmalıyız.

Böbrek taşı tedavisi nasıl oluyor?

Böbrek taşı tedavisinde 4 farklı yöntem uygulanabilmektedir. Bunlar;

Medikal tedavi: 5 mm’ye kadar olan taşların büyük çoğunluğu, verilen ağrı kesici, antispazmodik ilaç (spazm çözücü, daha çok iç organlardaki düz kasların kasılmalarını çözen ilaç grubuna verilen isim) tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir. Taşın boyutu büyüdükçe müdahalesiz düşürme olasılığı azalır.

Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma (ESWL): Böbrek taşlarının tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Vücut dışında oluşturulan şok dalgaları taş üzerine odaklanarak tedavi sırasında taş küçük parçalara bölünür. Daha sonra bu parçaların idrarla atılması beklenir. İşlem sırasında duyulan ağrıyı azaltmak için çoğunlukla sakinleştirici ilaç kullanılması veya hafif bir anestezi verilmesi gerekebilir. Böbrek taşının dökülmesi birkaç gün ya da birkaç hafta sürebilir.

Perkütan Nefrolitotripsi (PNL): Böbrek içindeki taş 2 cm’den büyük olduğunda veya ESWL ile kırılamadığında uygulanan güncel bir yöntemdir. Genel anestezi altında bel bölgesinde 1 cm’lik kesiden oluşturulan bir yoldan böbreğin içerisine girilerek taşlar bir bütün halinde veya kırılarak aynı yoldan dışarı çıkartılır. PNL, endoskopik yani kapalı bir ameliyattır. Taşlar genelde pnömatik, ultrasonik veya lazer taş kırıcılar ile parçalanırlar. Ameliyat bitiminde böbrekte 2-5 gün süreyle idrarın geçici bir süre için dışarı alınmasını sağlayan bir tüp (nefrostomi tüpü) konulur.

Üretoroskopi (URS): Üreter kanalı içerisindeki taşlar düşmezse veya ESWL ile kırılamazsa idrar yolundan üreteroskop denilen aletler yardımıyla girilerek tedavi edilebilirler. Üreteroskoplar 2.5-3 mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve görüntüyü sağlayan bir mercek bulunan cihazlardır. Rijid yani sert üreteroskoplar ile dış idrar yolu ve mesane geçilip üreter içine girilirek taşlar Holmium lazer veya pnömatik taş kırıcı ile kırılarak tedavi edilir. Üretereroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilirler.

[Octavia]

Teşekürler güzel konu