Forum Aski - Türkiye'nin En Eğlenceli Forumu - Yargı Teşkilatı (Anayasa Mahkemesi, Yargıtay)

1. Yüksek Mahkemeler:

- Anayasa mahkemesi,
- Yargıtay,
- Danıştay,
- Askeri Yargıtay,
- Askeri Yüksek İdare Mahkemesi,
- Uyuşmazlık Mahkemesi

1.1. Anayasa Mahkemesi:

12.09.2010 tarihinde yapılan anayasa paketi değişikliği:

Yeni değişiklikle Anayasa Mahkemesinin yapısı:

Yeni düzenlemede mahkemenin üye sayısı 17'e çıkarılmaktadır.

a- TBMM Genel Kurulu 3 üye seçecektir. 2 üyeyi Sayıştay üyelerinden, 1 üyeyi serbest avukatlar arasından seçecektir.

b- Cumhurbaşkanı 14 üye seçecektir. Cumhurbaşkanı bu seçimini,
- 3'ü Yargıtay'dan,
- 2'si Danıştay'dan,
- 2'si Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesinden,
- 3'ü YÖK'ten
- 4'ü üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçer.

Yükseköğretim kurumları öğretim üyeleri ile üst kademe yöneticileri ve avukatların Anayasa Mahkemesine asıl ve yedek üye seçilebilmeleri için, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim görmüş veya öğrenim kurumlarında en az on beş yıl öğretim üyeliği veya kamu hizmetinde en az on beş yıl fiilen çalışmış veya en az on beş yıl avukatlık yapmış olmak şarttır. Anayasa Mahkemesi, asıl üyeleri arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için bir başkan ve bir başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Anayasa Mahkemesi üyeleri, asli görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar (Anayasanın 146. maddesi)

Anayasa Mahkemesi’nin temel görevi, yasama organının kimi işlemlerinin “kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün” Anayasaya şekil ve esas bakımından uygunluğunu denetlemektir. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Başka bir deyişle, Anayasa değişikliklerini öz bakımından denetleyemez. Anayasa değişikliği konusunda iptal kararı verebilmek için üçte iki oy çokluğu gereklidir.

Anayasa Mahkemesi, anayasaya uygunluk denetimi dışında Anayasa ile verilen diğer görevleri de yerine getirir. Bu görevler kısaca şunlardır:

- Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanı’nı, Bakanlar Kurulu Üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yüce Divan’da savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya vekili yapar. Yüce Divan kararları kesindir.
- Siyasî Partilerin kapatılması, Cumhuriyet Başsavcılığı’nın açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından karara bağlanır.
- Siyasî Partilerin malî denetimi de Anayasa Mahkemesi’nce yapılır.
- Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düştüğüne Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce karar verilmesi durumunda, bu karar tarihinden başlayarak bir hafta içinde ilgili üye ya da milletvekillerinden herhangi biri tarafından bu kararın Anayasa’ya veya İçtüzük hükümlerine aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilir. Anayasa Mahkemesi bu iptal istemini on beş gün içinde karara bağlar. Anayasa Mahkemesi esas olarak tüm işleri dosya üzerinden inceler. Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar bundan ayrıdır. Gerekli gördüğü durumlarda sözlü açıklamaları dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilir.

1.2. Yargıtay: Bütün mahkemelerin üstünde olan ve tecrübeli yargıçlardan meydana gelen Yargıtay Ankara’dadır. Mahkemelerin herhangi birinde davası görülmüş olan her vatandaş yargıç tarafından verilen hükmü kendine göre kanunlara uygun görmez ve beğenmezse, bu hükmün bir daha incelenebilmesi için Yargıtay’a başvurur, Yargıtay’da bu hüküm incelenir. Yargıcın verdiği karar doğru bulunursa, onaylanır, böylece hüküm yerine getirilir. Yargıcın verdiği karar, Yargıtay’ca uygun görülmezse, “bozulur” ve davaya yeniden bakılır. Mahkeme, davaya, bu bozulma kararını göz önünde tutarak, yeniden bakar. Ya yeni bir hüküm verir ya da ilk verdiği kararda ısrar eder. O zaman, dava yeniden Yargıtay'a gider ve orada, Yargıtay’daki bütün yargıçların katılması ile incelenir. Bunların vereceği karar, artık kesin olur.

Yargıtay’ın kuruluşu ve görevleri Anayasamızın 154’üncü maddesinde düzenlenmiştir. 154’üncü maddeye göre, Yargıtay, “adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir”. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. Yargıtay birinci başkanı, birinci başkanvekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcı vekili, Yargıtay Genel Kurulu’nun kendi üyeleri arasından gizli oyla belirleyeceği beşer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından dört yıl için seçilir. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Yargıtay’ın kuruluşu, işleyişi, Başkan, başkan vekilleri, daire başkanları ve üyeleri ile Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcı vekilinin nitelikleri ve seçim usulleri, hâkimlerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.

Yargıtay Karar Organları:
- Daireler
- Hukuk Genel Kurulu
- Ceza Genel Kurulu
- Büyük Genel Kurul
- Başkanlar Kurulu
- Birinci Başkanlık Kurulu
- Yüksek Disiplin Kurulu
- Yönetim Kurulu