Aile Konutu Şerhi

[Ada]

Aile Konutu Şerhi


Aile konutu, eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve düzenli yerleşim amacıyla kullandıkları mekandır. Türk Medeni Kanunu’nda tanıma sahip olmayan aile konutunun Yargıtay kararları da baz alındığı, şu nitelikleri mevcuttur:

• Eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdikleri,
• Acı, tatlı günlerini yaşadıkları,
• Yaşam faaliyetlerini yoğunlaştırdıkları,
• Müşterek yaşamları için ayrılan,
• Aynı konutta iki tarafın da yaşama hakkını güvenceye alan,
• Fiilen kullanılan,
• Ailenin barınmasına tahsis edilen.

Türk Medeni Kanunu md. 194:

“Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir.
Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.”

Madde metninden çıkan sonuçlar:

• Eğer eşlerden birisi, aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedecekse, diğer eşin de rızasını almak zorundadır. Bu rıza, aile konutunun devrinde ve aile konutu üzerindeki hakların sınırlanmasında da gereklidir.
• Eğer eşlerden birisi bu işlemler için rıza vermezse, rıza alamayan eş hakimin müdahalesini isteyebilecektir.
• Aile konutu olarak kullanılan taşınmaz mal üzerinde mülkiyet hakkına sahip olmayan eş, tapu kütüğüne aile konutu şerhin koyulmasını isteyebilir.
• Eğer kira sözleşmesi eşlerden sadece birisi adına yapılmışsa, diğer eş de kiralayana bildirimde bulunmak suretiyle sözleşmenin tarafı ve taraf olan eşle birlikte sözleşmenin müteselsil sorumlusu olabilir.

Aile konutu düzenlemesinin amacı, aile konutu üzerinde hak sahibi olan eşin yapması muhtemel kötüniyetli işlemlere karşı diğer eşi, çocukları ve kamu yararını korumaktır. Örneğin aile konutunun sahibi olan eşin bu konutu satması halinde diğer eş zarara uğrayabilir. Aile konutu kavramı, bu zararın oluşmasını önlemeyi amaçlar.
Evlenmeden birlikte yaşayanların aile konutu olabilir mi?

Hayır. Aile konutu kavramı, yalnızca evlenenler için söz konusudur.
Birden fazla aile konutuna sahip olunabilir mi?

Aile konutu, eşlerin yaşamlarının yoğunlaştığı yer, yani merkez olması nedeniyle, tektir. Aile, birden çok aile konutuna sahip olamaz.
Çocuklar mutlaka aile konutunda mı yaşamalıdır?

Aile konutu kavramının kullanılabilmesi için, konutta çocukların da kalmaları gerekmez. Ancak, eğer eşler birden çok konutta hayatlarına devam ettiriyorlarsa, çocukların da kaldığı konut, aile konutu olarak nitelendirilmektedir. Bu sonuç da yine ailenin merkezi olma hususuyla ilgilidir.
Koca, aile konutuna ilişkin kira sözleşmesini tek başına feshedebilir mi?

Hayır. Sözleşmede taraf olarak gösterilmemiş ya da kiralayana bildirilmemiş olsa dahi, diğer eşin rızası gereklidir.
Mal rejimi ile aile konutu arasındaki ilişki nedir?

Aile konutu, mal rejimi ile bağlantılı değildir. HAngi mal rejimi geçerli olursa olsun, aile konutuna ilişkin hükümler geçerlidir.
Aile konutu şerhi ne işe yarar?

Aile konutu şerhi, açıklayıcı niteliktedir ve özellikle üçüncü kişilerin, konutun bir aile konutu olduğunu görmelerini sağlar. Amaç; mülkiyete sahip eşin, diğer eşin rızası olmadan evin satımı gibi işlemleri yapmasını engellemek, satın almak isteyenin de konutun bir aile konutu olduğunu anlamasını ve buna göre davranmasını sağlamaktır. Tapu memuru, eşlerin ikisinin de rızası olmadıkça satış gibi işlemleri yapamayacaktır.
Tapuya aile konutu şerhi nasıl konulur?

Eşlerden biri, evlilik cüzdanı ve bu konutun, eşlerin yerleşim yeri olduğunu gösterir muhtardan alınan belgeyle Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurur. Tapu memuru gerekli işlemi yaparak aile konutu şerhini koyacaktır. Önemli olan, evliliğin mevcut olduğunun ve bu konutun, aile konutu vasfına sahip olduğunun ispatıdır.
Bu yöntemden ayrı olarak, görülmekte olan bir dava sürecinde veya bir dava olmaksızın da aile konutu şerhi konulması talebi, hakimden istenebilir.