Eritiş Maddesi Olarak Kullanılan Maddeler


Eritiş maddeleri olarak en çok alkali metal bileşikleri kullanılır. Asidik yapıdaki örnekler için bazik özellik taşıyan eriticiler; sodyum veya kalsiyum karbonat, sodyum veya potasyum hidroksit, sodyum veya potasyum peroksit kullanılır. Bazik yapıdaki örneklerde ise asidik özellik taşıyan eriticiler; potasyum pirosülfat, asit florürler ve borik asit kullanılır.Yükseltgenmenin gerekli olduğu eritişlerde; sodyum peroksit veya az miktarda alkali nitrat ve klorat eritiş maddesi ile birlikte örneğe eklenmelidir.


Potasyum biflorür eritiş maddesi: İyi bir yüksek sıcaklık asididir. Florür iyonu ile kompleks veren berilyum tantal ve volfram filizleri için kullanılır. Bisülfat yüksek sıcaklıklarda pirosülfata dönüşür. Prosülfat ise kuvvetli bir Lewis asididir ve oksitle kolayca çözer.

Potasyum bisülfat eritiş maddesi: Yüksek sıcaklık asididir. Tantalatlar, niyobalatlar,titanatlar için iyi bir eritiş maddesidir.

Tantalatlar, niyobalatlar: Potasyum bisülfat eritiş maddesi olark kullanıldığı zaman çözeltide, titan, zirkonyum, berilyum, nadir topraklar ve sülfatları, suda çözünen metal iyıonları, çökelekte ise tantal, niyop, kalay, volfram, silis, toryum ve ser bulunur.

Titanatlar: Titanatların potasyum bisülfat ile eritişinden sonra oluşan kütle kroze kırılarak alınır ve toz haline getirilir. Soğuk suda bir gün bekletilir ve süzülür. Çözeltide titan ve sülfatları çözüne iyonları, çökelekte ise silis ve toprak alkali sülfatları bulunur.

Sodyum karbonat ve kükürt eritiş maddesi: Sodyum karbonat ve kükürt karışımı tiyo tuzu teşkil eden metal filizleri iyi bir eritiş maddesidir.

Boraks eritiş maddesi: Çözünmesi için yüksek sıcaklık gerektiren kromit ve zirkon filizleri için iyi bir eritiş maddesidir. Metaboratlar okistle üzerinde çok etkilidir.

Fosfor tuzu eritiş maddesi: Sodyum amonyum fosfat tüksek sıcaklıklarda bazı oksitle için iyi bir eritiş maddesidir. Eritiş platin krozede yapılmalıdır.

Kalsiyum karbonat ve amonyum klorür karışımı eritiş maddeleri: Bu karışım genelde alklileri aramak için kullanılır. Örneğin ağırlığı kadar amonyum klorür ve örneğin ağırlığının 7 katı kadar kalsiyum karbonat eklenerek 700º C de eritiş yapılır. Nikel veya demir kroze kullanılmalıdır. Yanma sonucunda elde edilen toz su ile kaynatılıp süzülür. Çözeltide alkali metalleri ve bir miktar kalsiyum iyonu kalırken çökelekte karbonatlar bulunur.

Peroksit eritiş maddesi: Bu eritiş maddesi bir çok filiz için iyi bir eritiş maddesidir. Örneğin 5-6 katı eritiş maddesi eklenerek gümüş, nikel veya bakır krozede önce bek alevinde 5-10 dakika ısıtılır. Daha sonra üzerine 1 birim sodyum karbonat ve 2 birim sodyum peroksit karışımı eklenerek daha kuvvettli bek alevinde 10 dakika daha ısıtılır (gerekirse işlem bir kez daha tekrarlanır). Soğutulan numune sıcak suya atılarak kaynatılır ve süzülür.

Kalaytaşının eritilmesi: Çözeltide kalay (stannit halinde) az miktarda arsenat ve antimonat, çökelkte ise amfoter olmayan metal oksitleri( demir alaşımları), kromit, osmiyum ve iridyum filizleri bulunur.

Kromitin eritilmesi: çözeltide kromat ve alimünat iyonları, çökelekte ise demir ve demir grubu oksit ve hidroksitleri bubulunur.

Demir alaşımlarının eritilmesi: Çözeltide kromat, volframat, molibdat, vanadat ve borat iyonları, çökelekteyse demir ve demir grubu elementlerinin oksit ve hidroksitleri bulunur.

Osmiyum ve iridyum filizlerinin eritilmesi: Çözeltide osmiyat, iridat iyonları, çökelekte ise iridyum ve platin bulunur.

Sodyum hidroksit ve potasyum hidroksit eritiş maddesi: Bu eritiş maddesi kalaytaşı, gümüş halojenürleri, niyobatlar ve tantanatlar için kullanılır.

Gümüş krozeye örneğin bir kaç misli katı sodyum veya potasyum hidroksit eklenerek suyu uçuncaya kadar ısıtılır. Üzerine analiz yapılacak örnek koyulduktan sonra gümüşün erime sıcaklığının altıda 15-20 dakika ısıtılır.

Kalaytaşı stannat, gümüş halojenürleri de halojen iyonları halinde çözünürken gümüş metalik olarak çöker. Niyobatlar ve tantanatlarda ise çözeltide niyobat, tantalatlar, alüminat, stannat ve volframat iyonları, çökelkte ise titan, zirkon, demir, nadir toprak hidroksitleri veya oksitleri bulunur.

Sodyum karbonat eritiş maddesi: İnce toz haline getirişlmiş numunenin üzerine ağırlığının 5 katı susuz sodyum karbonatla iyice karıştırılarak platin krozeye koyulur. Kroze önce yavaş daha sonrada kuvvetli bir şekilde ısıtılır. Karışım akıcı ve homojen hale gelincey ekadar ısıtılır. Sıcak koroze krozenin boyu kadar soğuk suya daldırılır. Erimiş kütle krozenin duvarlarına bulaştırılmadan dondurulur. Kütle saf suda kaynatılarak süzülür.

Sülfatların eritilişi: Çözeltide sülfat iyonu, çökelekteyse alkali karbonatlar bulunur.

Toprak alkali boratların eritilişi: Çözeltide borat iyonu, çökelekteyse toprak alkali karbonatları bulunur.

Silikatlar: Çözeltide silikat iyonları, çökelekteyse toprak alkali karbonatları ve ağır metal oksitleri, bir miktar silis bulunur.

Volframatların eritilişi: Çözeltide volframat, molibdat, alüminat ve manganat iyonları, çökelekte ise titan, demir ve az miktarda mangan oksit bulunur.

Toprak alkali florürleri: Çözeltide florür anyonu, çökelekte ise toprak alkali karbonatlar bulunur.


Sodyum veya potasyum hidroksit eritiş maddesi: Bu eritiş platin kroze kullanılarak yapılmamalıdır. Asit karakterli filizler için uygun bir eritiş maddesidir.

Sodyum karbonat poatsyum nitrat karışımı eritiş maddesi: 5 kısım susuz sodyum karbonat, 2 kısım potasyum nitratla karıştırılarak elde edilen bu karışımdan 1 kısım alınarak, 5-6 kısım fazla örnek ile birlikte platin krozeye alınır. Bek alevinde ısıtılarak homojen bir hale getirilir. Soğuyan kütle sıcak suyla behere alınıp süzülür Bazı iridosminle rgüz çözünür.

Sülfürlerin eritilişi: Çözeltide sülfatlar ve arsenatlar, çöklekteyse metal oksitleri bulunur.

İridosminlerin eritilişleri: Çözeltide osmiyat ve rütenatlar, çökelkteyse metalik iridyum bulunur. Metalik iridyum kral suyunda çözünür.