Söylemesi En Zor İki Kelime: Özür Dilerim

[Ela]

MERVE TUNÇEL - İSTANBUL Bilerek ya da bilmeden yapılan hataları telafi eden, kırılan kalpleri onaran özrün dinimizde de yeri büyük. Özrü ne zaman ve nasıl dilemek gerekir? Peygamber Efendimiz’in (sas) kendisinden özür dileyenlere karşı tavrı ne olmuştur?
Özür dileme, şu sıralar siyasi arenada fazlasıyla yer etse de, günlük hayatta nicedir uzak kaldığımız bir kavram. Başkalarına bilerek ya da bilmeyerek verdiğimiz zararı telafi etmek şöyle dursun, özür dilemeden unutulup geçmesini bekliyoruz durumun. Ya da çoğu zaman özür kelimesini kullanmaktan bile imtina ederek hatamızın büyüklüğüne bakmadan ‘pardon’ diyoruz, karşımızdakinin yarasına değil de ayağına basmış gibi. Oysa birini kırdığımızda yahut ona karşı herhangi bir yanlış yaptığımızda özür dilemek dinen de boynumuzun borcu. İnsanlardan özür dilemekten bu kadar çekinirken Alemlerin Rabb’inden özür dileme konusunda da fazlasıyla aciz ve cahiliz. İslam’da özrün yeri nedir? Ne zaman ve nasıl dilemek gerekir? Peygamber Efendimiz’in (sas) kendisinden özür dileyenlere karşı tavrı ne olmuştur? Tüm bu soruların cevaplarını Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Necmeddin Şeker’den dinledik.
Hatayı telafi etmek de gerekir
Hiçbirimiz mutlak manada masum olmadığımız için zaman zaman hata ve kusur işleyebiliyoruz. “Birine yanlış yaptığında özür dilemek, kendisine karşı yapılan yanlışlardan dolayı da yapanı affetmek hem insanî bir gereklilik hem de dinî bir vecibedir.” diyor Şeker. Aksi takdirde hem başkasının kalbini kırmanın vebalini alır hem de dışlanıp yalnız kalır. Özür dilemenin en güçlü ve kalıcı yolu sadece sözde kalmayıp suçu ve hatayı telafi etmeye çalışmak. Nitekim konuyla ilgili Hz. Peygamber’in (sas) “Kötülüğün ardından hemen bir iyilik yap ki onu silsin.” (Tirmizî, Bir, 55) hadis-i şerifi, Müslümanları hatalarını telafiye yönlendirmesi açısından kayda değer. Elbette yapılacak iyilik öncelikle kendisinden özür dilenen kişiye karşı olmalıdır.
Allah’tan nasıl özür dilenir?
Allah’a karşı işlenen hata ve kusurlarsa günahlarımızdan müteşekkil. Bunların özrü, usulüne uygun ve samimi şekilde tevbe ve istiğfar etmekle mümkün. Şeker, “Hatta Allah’ın en çok sevdiği şey özür dileyip pişman olan kulunu affetmesidir. Öyle ki Rabbimiz, insanlar adına Allah’tan af dileyip bağışlanmaları için dua eden melekler bile görevlendirmiştir. Bu konuda çok sayıda ayet ve hadis var.” diyor. Allah’tan özür dileyip af istemenin yolu ve yordamı konusunda Hz. Peygamber, ciddi, samimi ve içten olmamızı öğütlüyor. Kalbimizdekini bilen Rabbimiz, tövbe ve istiğfardaki samimiyetimiz oranında affedecektir.
Peygamberimiz’den neden özür dilediler?

Özür konusuna çarpıcı bir örnek, Uhud Savaşı’nda Hz. Peygamber’in tembihini ciddiye almayıp yerlerini terk eden okçuların yaşadıkları. Okçuların, yenilginin suçlusunun kendileri olduklarını anladıklarında Hz. Peygamber’in etrafını sararak özür dilemeye başlamaları üzerine Allah’tan Hz. Peygamber’e şu uyarı geldi: “Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba ve katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için Allah’tan bağışlama dile. İş konusunda onlarla müşavere et. Bir kere de karar verip azmettin mi, artık Allah’a tevekkül et, (O’na dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever.” (Al-i İmran, 3/159)
Özür dileme ve kabul etmenin fazileti

Allah rızası için affedeni Allah (cc) yükseltir. (Müslim)
Affedin ki affedilesiniz. (Ahmed B. Hanbel)
Özrü kabul etmek ve kusurları affetmek, aynı zamanda Allah’ın ‘Affedici’ sıfatının tecellisine mazhar olmak demektir. 8Kaba davranana nazik olan, zulmedeni affeden, vermeyene ihsan eden, kendinden uzaklaşana yaklaşan, yüksek derecelere kavuşur. (Bezzar)
Ahlak ve adap kitaplarında Müslüman’ın özrünü kabul etmek müstehab, etmemek de mekruh sayılmıştır.
Din kardeşinin özrünü kabul etmeyen, Kevser havuzundan içemez. [Hâkim]
Özrü kabul etmeyen, özür dileyenin günahını yüklenmiş olur. (İbni Mace)
Müslüman kardeşinin özrünü kabul etmemek günahtır. (Ebu Davud)
Allah, özür dileyenin özrünü kabul eder. Özrü kabul etmeyene azap ve gazap eder. (Ebu Ya’la)
‘Hem dileyeni hem dileneni rahatlatır’

Prof. Dr. Abdülkerim BAHADIR:Özür ve af dileme, insanı diğer tüm varlıklardan ayıran en önemli erdemlerin başında geliyor. Özellikle kişilerarası iletişimde gündeme gelebilecek aşırı tepki, güvensizlik, kopukluk, intikam gibi pek çok sorunun çözüme kavuşturulmasında özür dilemenin yapıcı psikolojik etkileri söz konusu. Bu bağlamda özür dilemenin, özür dileyen kişi açısından olumlu etkileri şöyle sıralanabilir:
8Zarar ya da hatadan doğan suçluluk veya günahkarlık duygularının yol açabileceği vicdan azabı, pişmanlık, mahcubiyet ve gerginlik özür dilemek sayesinde hafifler ve ortadan kalkar.
8Bozulmuş veya bozulabilecek güvene dayalı iletişim ve ilişkinin, yeniden kurulabilmesine imkan ve fırsat sağlar.
8Özür dilemek, kişinin hatasının farkına vardığını gösterir ve böylece kibir ve bencillik duygularından uzaklaştırarak onu hoşgörü ve tahammül duygularına yaklaştırır.
8Kişi vermiş olduğu zararı ya da yapmış olduğu hatayı telafi edebilme imkanı bulabildiği için rahatlar.
8 Özrü kabul eden kişideyse af ve iyilik etmekten doğan sevinç ve huzur hasıl olur.

[Papatya]

Bana pek zor gelmez, hatalıysam özür dilerim

[FragiLe]

Hatalıysam, dilerim. Bunda zor olan bi' şey görmüyorum ben.
Hem, özür dilemek senin büyüklüğünü gösterir.

[Ada]

Kimileri kibirinden ölmeyi tercih eder fakat erdemliliktir hiç cekinmem özür dilemekten

[Ceu]

Özür dilemek kolay da inandirmak ve inanmak zor