Iyimserliğin gücü...

[Jineps]

Iyimserliğin gücü...


Hayatta hiçbir şey insanı iyi bir geleceğin beklediği duygusuna sahip olmak kadar mutlu edemez. Hayallerinin gerçekleşeceğine sorunların üstesinden geleceğine yürekten inanır. Olayların umulandan farklı geliştiği durumlarda bile iyimserlerin elinde büyük bir güç vardır: Onları başkalarından daha güçlü kılan yaşama bağlılıkları. Bu güç nereden kaynaklanıyor? Nelere yol açabilir? Öğrenilebilir mi?

Pembe gözlük aldatmacısını bilir misiniz? Onu takan her şeye olumlu gözlerle bakar. Geleceğine. Kendine. Başkalarından daha çekici daha başarılı ve daha sağlıklı olduğunu düşünür. Bir yanılgı mı? Öyle de yorumlanabilir. Şaşırtıcı olan bu gözlükler gerçeği yalnızca güzelleştirmekle kalmıyor onu sahiden değiştiriyor da. Bu hünerli gözlük evrimin bir yansıması. Kiminin beşiğine konulmuştur kimi onu zamanla edinir. Bazısı onu gözünden çıkarmaz bazısı nadiren takar. Görülmez yalnızca hissedilir. Ona iyimserlik denir.
Ezelden beri hayatın itici gücü olarak anılır; ebeveynler öğretmenler ve felsefeciler din adamları politikacılar ve ekonomistler onu böyle adlandırır. İyimserlik olmadan sabahları yataktan çıkılamaz meçhule adım atılmaz sıçrama yapılmaz öbür dünyaya inanılmaz. Tehlike ve felaketlerle sarmalanmış bir dünyada yaşama sevincimizi yitirmememiz ve hayallere yer açabilmemiz için gerçeği olduğundan farklı görmemizi sağlar.
Peki bu hünerli yanıltma nasıl işler? İyimserliğin kaynakları nerededir ya sınırları? Ne kadar büyük bir gücü olursa olsun laboratuarlarda araştırılmaktan imtina eder; gelir ailevi durum ya da dış görünüşe ilişkin özenli analizlerde kendini açığa vurmaz; tuttuğumuz takımın durumu ya da küresel ısınmanın kötü etkilerine ilişkin anket sorularında verilen cevaplarda da kendini ele vermez. Son derece genel ifadelere yansır: "Belirsizliğe düştüğüm anlarda bile olabileceğinin en iyisini umut ederim." Ya da tam tersi: "Kritik hallerde işlerim mutlaka ters gider." Kulağa sıradan gelse de bu tür özdeğerlendirmeler sağlık ve mutlulukla başarı ve geleceğe ilişkin beklentilerle şaşırtıcı bir ampirik ilişki içindedir. Psikologlar uzun süre daha çok ruhun karanlık taraflarıyla ilgilendi: Melankoli ve nevroz korku ve saldırganlık. Yaşamı çekilmez kılan rahatsızlıkları anlayarak onları altetmek istiyorlardı. Buna karşılık "sağlıklı iyimserlik" uzun yıllar uzmanlarca halk bilgeliği olarak nitelenerek gözardı edildi. Ancak 20 yıl kadar önce neden bazı insanların zorlu yaşam koşullarına rağmen depresyonlara karşı bağışıklık kazandığına açıklama aranırken iyimserlik de bilimin ilgi alanı içine girdi.

Son yıllarda ise iyimserlik sayısız incelemeye konu oldu; özellikle de ana hatları 1998'de Amerikalı psikolog Martin Seligman tarafından çizilen "Olumlu Psikoloji"nin alanına girdiğinden bu yana.
İyiye ağırlık vermek - iyimserliğin ana prensibi budur. Hayatımızda olumsuzluklar daha ağır basıyor: Felaketler işlenen suçlar ve diğer talihsizlikler iyi haberlerden çok daha fazla dikkatimizi çekiyor; beynimiz tehlikeleri daha hızlı algılıyor tatsızlıklara güzel olandan daha yoğun tepki veriyor. Sonuçta korku ve dikkat hayat sigortamızdır. Ancak bize sürekli eşlik etseler tüm dinamizmi felce uğratırlardı. Öyleyse birçok insan ne yapıyor? Bir tür "kendi kendini kandırmayla" olumlu güçlerini artırıyor.