KPSS Türkçe Sıfat Konu Özeti

[Jineps]

KPSS Türkçe Sıfat Konu Özeti

SIFAT
Varlıkların özelliklerini belirten, onları belirsiz şekilde tanıtan, soran ya da sayılarını bildiren kelimelere sıfat denir. Sıfatlar genellikle isimlerle birlikte kullanılır. İsimlerden önce gelerek onlarla birlikte sıfat tamlaması oluşturur. Sıfatlar çekim eklerini almaz, çekim eki alan sıfatlara adlaşmış sıfat denir:
Küçük camı kırdı. (Sıfat)
Küçükler, oyun oynuyorlar. (Adlaşmış sıfat)
yeşil gömlek bütün evler bozulan oyuncaklar

Sıfat Tamlaması (Sıfat + İsim)
hangi yol dört yumurta yürüyen oyuncaklar görgüsüz insanlar

Sıfat Çeşitleri
1. Niteleme Sıfatları
Varlıkların şeklini, durumunu, rengini, nasıl olduklarını belirten sıfatlara denir. İsimlere "nasıl?" sorusu sorularak bulunur.
mavi gök uzun koridor yalnız adam
korkusuz asker yapışkan çocuk iyi insan
lezzetli yemek sarı saçlar

2. Belirtme Sıfatları
Bu sıfatlar dört bölümde incelenir.

a. İşaret Sıfatları: isimleri, yerine ve uzaklığına göre belirten, işaret eden sıfatlara denir. İşaret sıfatları bu, şu, o'dur. Bu sıfatların dışında işaret sıfatı olarak beriki, öteki gibi kelimeler de kullanılır.
bu şehir şu ev
o öğrenci öteki daire
beriki ağaç

b. Sayı Sıfatları

• Asıl Sayı Sıfatı: İsimlerin sayılarını gösteren sıfatlardır. Bu sıfatlar tam sayılı anlatımlardır, iki kavun on beş kitap otuz altı kişi yüz elli yarışmacı

• Sıra Sayı Sıfatı: isimlerin sırasını, derecesini bildiren sıfatlardır, "ilk" ve "son
birinci sıra dokuzuncu sayfa
son imparator ilk yarış
altıncı çocuk kırkıncı kasaba
yüzüncü müşteri

• Üleştirme (Paylaştırma) Sayı Sıfatı: İlgili olduğu ismi sayı bakımından bölme, ayıma, eşitleme .paylaştırma yönünden belirten sıfatlardır. Paylaştırma sayı sıfatı yapan ek -ar; -şar ekleridir.
beşer ayva yedişer fındık onar kişi birer hasta

• Kesir Sayı Sıfatı: isimlerin bütününe göre eşit parçalarını belirten sıfatlardır.
yarım saat çeyrek ekmek
onda altı pasta iki buçuk ay beşte bir hisse yüzde yüz oylama

c. Belgisiz Sıfat: İsimlerin rengini, durumunu,
şeklini, sayısını açıkça belli etmeyen, isimleri belir-
siz bir şekilde anlatan sıfatlardır.
her akşam birkaç soru
hiçbir söz bir parça
herhangi bir yer bazı dergiler
biraz korku

d. Soru Sıfatı: İsimleri sorarak belirten sıfatlardır,
hangi oda kaçıncı raf
kaçar elma kaç kişi
ne vakit nasıl iş
neredeki örtü

Sıfatların Pekiştirilmesi
İsimlerin başına gelen sıfatların anlamını güçlendirmek ve pekiştirmek amacıyla bazı ek veya tekrarlarla sıfatın güçlendirilmesine pekiştirme denir. Pekiştirme şu yollarla yapılır:

a. m, p, r, s sesleriyle: Sıfatın ilk hecesindeki ünlüye kadar olan kısım alınır, m, p, r, s seslerinden uygun olan biri eklenip sıfatın başına ilave edilerek yapılır.
mas-mavi gökyüzü yem-yeşil örtü kap-kara bir gece ter-temiz ev sap-a-sağlam diş sım-sıcak yatak

b. İkileme (tekrar) Yöntemiyle: Bazı sıfatlar art arda tekrar edilerek pekiştirme görevini üstlenirler.
uzun uzun kavaklar siyah siyah gözler iri iri adamlar güçlü güçlü işçiler kısa kısa yazılar yorgun yorgun yüzler

c. "mi" soru edatıyla: Tekrar edilen sıfatların arasına "mi" soru edatı eklenerek yapılır.
soğuk mu soğuk bir kış kısa mı kısa bir etek güzel mi güzel bir kız yaşlı mı yaşlı bir adam

Sıfatlarda Küçültme
Sıfatlar sonuna -ce, -çe, -cık, -çık, -msı, -mtı-
rak eklerinden birini alarak anlamlarında daralma, küçülme sağlar.
büyük-çe bir taş
kısa-cık yelek
sarı-msı yüz
mavi-mtırak bir renk
uzun-ca bir mektup


Sıfatların Adlaşması
Niteleme sıfatlarıyla kurulan bazı sıfat tamlamalarında kimi zaman isim düşer ve ismin görevini
sıfat üstlenir. İsmin yerine de geçen bu durumdaki sıfatlara adlaşmış sıfat denir.
Yaşlı insanlara saygılı olun. □ Yaşlılara saygılı olun.
Çalışkan öğrenciyi severim. □ Çalışkanı severim. Suçlu adamı götürdüler. 0 Suçluyu götürdüler.

Yapılarına Göre Sıfatlar

1. Basit Sıfat: Hiçbir yapım eki almamış, kök hâlindeki sıfatlardır.
Yeni gözlüklerini takmış.
Tiyatroya ûç biletim var.
Şimdiye kadar kaç kitap inceledin.
Odadaki her eşyanın yerini değiştirdik.
Bu evde oturuyorlar.

2. Türemiş Sıfat: Bir isim veya fiile yapım eki getirilerek oluşturulan sıfatlardır.
Etrafa suçlu gözlerle bakıyor, (suç-lu) Yorgun haliyle çok komik görünüyordu, (yor-gun) Sulu şakalar yapmaktan vazgeç, (su-lu) Bencil davranışlarından dolayı arkadaşlarını kaybettin, (ben-cil)
Dün izlediğimiz film, korkunç bir filmdi, (kork-unç)

3. Birleşik Sıfat: İki ya da daha fazla kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu sıfatlardır.
Çok canayakın biriydi. Ağaçtan birkaç elma daha toplayalım. Hiçbir arkadaşım aramadı. Karayağız bir delikanlıydı. Ev sahibimiz kadar hoşgörülü bir insan tanımadım.

4. Kelime Grubu Hâlindeki Sıfatlar: İki veya daha fazla kelimenin bir öbek oluşturarak bir araya gelmesiyle meydana gelen sıfatlardır.
Sarı işlemeli ceketten ben de istiyorum. Birbirimize uzun uzun şiirler okuduk. Yakası kirli, yamalı bir gömlekle karşımda oturuyordu.
Mermer zeminli çarşısıyla ünlüydü burası.

Alıntı