"Ey köle İtalya acılar ülkesi
Fırtınada kaptansız gemi
taşranın değil kerhanenin ecesi!"
Âraf VI

Dante yaşam yolunun ortasında otuz beş yaşında bir gün karanlık bir ormanda kaybolur. Bu dizeler ki daha sonra Cahit Sıtkı'ya Otuz Beş Yaş Şiiri'ni yazdıracaktır bir destanın başlangıcı için oluşturulmuştur. Dante Öteki Dünya'yaOzan Vergilius ile bir seyahata başlar. Vergilius Dante'ye Cehennem ve Âraf boyunca eşlik edecek günahkârların ne şekilde cezalandırıldığını ve günahların bedelinin ne olduğunu anlatacaktır.


Öyle ki Dante yolculuğu sırasında birçok isimle karşılaşır. Gerek Latin gerekse de diğer ırklardan birçok büyük isim. Birçok önder birçok lider... Belirtmem gerekir ki Dante'nin cehenneminde bir yığın ozan ve filozof vardır. Bunlar genelde Pagan döneme ait isimlerdir kutsal dinlere mensup olamadıkları ve iyi insanlar oldukları için cehennemin diplerine değil de üstlerinde daha ılıman bölgelerine layık görülmüşlerdir.

"Bak Muhammed de nasıl sakat edildi!
Önümde ağlayarak giden de Ali
çenesinden tepesine yüzü kesili

Burada gördüğün öteki kişiler
yeryüzünde bölücülük bozgunculuk tohumu ektiler
bu nedenle ikiye bölündüler."


Cehennem XXVIII

Muhtemelen o isimlerden en ilginç karşılayacağınız kişi Muhammed. Muhammed'i Hıristiyanlık varken yeni bir din kurduğu için bölücülükle itham ediyor Dante ve cehennemde karşılaşıyoruz kendisiyle. Bölücülerin cezası bölünerek parçalanmak oluyor. Çevirmen notlarından Dante'nin genelde İslam büyüklerine saygılı davrandığı aktarılıyor. Fakat burada bir istisna gerçekleşmiş.

Aslında bu ilginç bir olaya da vesile olmuş. Pek bilinmese de İlahi Komedya bir şairimize daha birkaç dize yazdırmış. Dante'nin tutucu davranışına Abdülhak Hamid Tarhan Tayflar Geçiti'nde şu karşılığı vermiştir; "Vay Dante! Sen misin? Koca dahi-i müfteri / Hâki siyahı tıyneti hakister-i cahim!" (müfteri=iftira eden hâk=toprak tıynet=yaratılışhakister=kül cahim=cehennem) Dante'ye de şunları söyletir; "Zâhilmişim neşideyi nazmettiğim zaman / Ben sonra anladım ki hata etmişim yaman" (zahil=ihmal eden unutan; neşide=şiir; nazmetmek=şiir yazmak)

"Çünkü isteğine yaklaştıkça akıl yetimiz
öyle derinlere dalar ki
İzleyemez olur onu belleğimiz"
Cennet I

Vergilius Dante'ye Cehennem ve Âraf boyunca eşlik eder. Fakat kendisi bir günahkâr olduğu için Cennet'e giremez. Cennet'te Dante'yi başka biri beklemektedir. Beatrice. Dante'nin aynı zamanda gerçek yaşamdaki aşkı. Beatrice için "kimsenin kimse için söylememiş olduğu şeyler söylemeye" söz vermiş Dante. Nitekim sözünü de İlahi Komedya'da gerçekleştirmiş.