Karşılaştırmalı Mitoloji

[Kuvvetmira]

Karşılaştırmalı Mitoloji


mitler - mitolojik incelemeler - kültür tarihi

Mitler, sözlü kültür dönemlerinin öncül edebi metinlerini oluşturmakta ve günümüz yazarlarına kadar esin kaynağı olmaktadır. Diğer yazarlar, eserlerinde çok anlamlılığı sağlamak adına mitleri dönüştürürken, Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) mitoloji alanında yaptığı çalışmalarla, mitleri sadece edebi malzeme olmaktan çıkartarak Türkiye de ilk kez karşılaştırmalı mitoloji incelemelerinde bulunmuştur.

Mit; insanın zihnini, çevresini ve kendini anlama sürecinde deneyimleyerek ortaya koyduğu, yıllar boyunca süregelmiş, ortak bilincin ürünleridir. Bu ürünlerden, o dönemin bilincini, gelişimini anlama imkanı buluruz. Mitler günlük hayatın yansıması olduğu için çok önemlidir.

Mircea Eliade’ye göre mit “çok sayıda ve birbirini bütünler nitelikteki bakış açılarına göre ele alınıp yorumlanabilen son derece karmaşık bir kültür gerçekliğidir” (Eliade 2001:15). Ona göre mit, her zaman “yaratılışın” öyküsüdür. Birşeyin nasıl yaratıldığını, nasıl varolmaya başladığını anlatır.

Mitler evrenseldir. Kültür ya da coğrafya değişse de insanda inanç ihtiyacı hep var olmuştur.

Karşılaştırmalı mitoloji de; farklı uygarlıkların benzerliklerini ve karşıtlıklarını ortaya koyar. Buradaki en önemli nokta, değerlendirirken o dönemin tarihsel ve kültürel bağlamında değerlendirmemiz gerektiğidir.

Ev Cochrone’e göre karşılaştırmalı mitoloji ile farklı zaman, yer ve görünüşteki farklı paralelliklerin keşfedilmesine olanak sağlar.

Joseph Campbell’e göre karşılaştırmalı mitoloji kültür tarihini kapsamaktadır. Mitolojide bir çok farklı tema ile karşılaşsak da hepsi aynıdır. Bu sebeple kültürel tarihi bir bütün olarak görmeliyiz.

Türkiye’de bu alanda ilk çalışma yapanlardan biri Halikarnas Balıkçısıdır (Cevat Şakir Kabaağaçlı). ‘Hey Koca Yurt’ , ‘Anadolu Tanrıları’, ‘Anadolu Efsaneleri’, ‘Merhaba Anadolu’, ‘Anadolunun Sesi’ eserlerinde mitik unsurlar çözümlenerek karşılaştırılmıştır.


Kaynakça: Milli Folklor, Doç.Dr. Medine Sivri, Sibel Kuşca, Halikarnas Balıkçısı’nın eserlerinde Mitlerin İzleri ve Karşılaştırmalı Mitolojiye Katkısı, 2013, Yıl 25, Sayı 97