Fazla Mesainin İş Hayatına Etkileri



Fazla mesai, günlük çalışılan ve standartlarla belirlenmiş mesai sürelerinin fazlasını simgelemektedir. Ortaya çıkışı, yüksek iş gücünün gereksinim haline geldiği sanayi devrimi zamanlarına denk gelmektedir. Zamanla makineleşmedeki artış çalışan insan sayısını azaltmış; buna karşın kapasitelerini artıran ya da tamamen insan gücüne dayalı çalışan firmalar bu anlamda fazla mesai uygulamasına devam etmiştir.

Fazla mesai, sosyolojik olarak incelendiğinde, bazı avantaj ve dezavantajları beraberinde getirir. Aileyi az görmek, fazla yorulmak, dikkat dağınıklığı, mutsuzluğun ve düzensizliğin artması gibi kötü yanlar varken, ekstra ücret almak, işinde deneyim kazanmak gibi ufak tefek olumlu yanlara da sahiptir.

Ofis ya da sahada çalışan beyaz ve mavi yakalılar için araştırıldığında, sektörüne ve çalışma şartlarına göre bu durumların şekil aldığı görülmektedir. Örneğin tekstil sektöründe, öğrenilmiş çaresizlik olarak psikolojide yerini alan sürekli fazla mesai kavramı, çalışanlar tarafından kanıksandığı için, çalışanlar yorgunluğu fazla önemsememektedirler. Bu durumda, özellikle mavi yakalı çalışanların daha fazla ücret alma isteği duyduğu araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.


Bir başka sektörden söz etmek gerektiğinde ise, fazla mesainin beyaz yakalılar adına da çok uygulandığı enerji sektörü işaret edilebilmektedir. Şantiyeler gibi, açık sahalarda çalışan mavi ve beyaz yakalı çalışanlar, çalışma saatlerinin açık hava koşullarına göre değişmesi, normal mesai süresinin sektör açısından yetmemesi gibi sebeplerden ötürü fazla mesai yapmaktadırlar. Ailelerden uzak kalmak, aşırı yorulmak ve dikkat dağınıklığından ötürü iş güvenliği kurallarının hiçe sayılması, en nihayetinde de önemli iş kazalarının meydana gelmesi, bu anlamdaki dezavantajların asıl unsurlarını oluşturmaktadır.


Sonuç olarak, fazla mesai, daha çok üçüncü dünya ülkelerinde uygulanan, çalışanların şartlandırıldığı ve uymayanların işsizlik tehlikesi yaşadığı, sosyal hayata doğrudan etkisi olan, kimi evlilikleri temelden sarsabilen, iş hayatının özel hayatın önüne geçtiği ancak sonucunda belli bir miktar fazla paranın cüzdana girdiği bir kavram olarak karşımızda yer almaktadır. İş hayatı içindeki dinamikler, sosyolojik olarak tehlike arz eden bu kavramı kapital düzeni esas alarak pek de umursamamaktadır. Fakat, her işin temelinde yer alan insanoğlu, bu kavramın da ceremesini çekmek zorunda bırakılmıştır.