Çocuk Yetiştirmede Ebeveyn Tutumları



Çocuk yetiştirirken herkesin tutumu, tarzı elbette ki farklıdır. Fakat ölçeklerle belirlenen çocuk yetiştirmede ebeveyn tutumları, çeşitli tarzlardan oluşmaktadır.

Otoriter Tarz: Ebeveyn bir dizi kurallar, standartlar belirler ve çocuktan bu kurallara uymasını bekler. Bu kurallar, beklentiler çocuğun olgunluk seviyesinin üzerindedir. Ebeveyn çocuğun ihtiyaçlarına karşı duyarlı değildir, sıcak sevecen bir tutum yoktur. Aksine katı, sert bir tutum vardır. Çocuğa, neden kural konduğu neden bunları yapması gerektiği anlatılmaz. Çocuğun kendini ifade etmesine fırsat verilmez, sadece ailenin koyduğu katı kurallar vardır. Çocuk bu kural ve sınırlar doğrultusunda yaşamaya zorlanmaktadır. Dolayısı ile çocuğun kişiliği hiçe sayılır, ailenin kuralları önemlidir. Bu tarzla yetiştirilen çocuklar, kendi kararlarını kendi veremeyen, güvensiz çocuklardır. Bu çocuklar baskı gören, kurallara uymadığı zaman cezalandırılan çocuklardır.

Açıklayıcı Otoriter (Demokratik) Tarz: Yukarıda olduğu gibi bir takım kurallar, beklentiler var fakat farkı, burada ki kuralların çocuğun seviyesine onun olgunluk düzeyine göre olmasıdır. Çocuğa kuralların nedenleri hakkında bilgi verilir. Bunu yaparken ebeveyn duyarlıdır, sevecendir, ilgi ve sıcaklığını göstererek yapar. Kuralların neden konduğunu, neden ve nasıl uyulması gerektiği çocuğa açıklanır. Bu kurallar koyulurken çocuğun fikri alınır, baskı yoktur. Çocuğun fikirleri önemsenir, kendini ifade etmesine fırsat verilir bu yüzden çocuğun bu kuralları kabullenmesi kolay olur. Bu tarz, olumlu bir kişilik gelişimine katkıda bulunur. Çocuğun kendi kararlarını kendisinin vermesini sağlar.

İzin Verici Tarz: Bu tarzda evde otorite çocuktur. İlgi ve isteklerin merkezi çocuktur. Ebeveyn çocuğun isteklerini karşılamaya çalışır. Kural ve standartları en az belirlenmiş olan aile tutumudur. Ebeveyn hoşgörülü ve sıcaktır fakat çocuk sorumluluk almaktan kaçan şımarık çocuk olarak adlandırılır. Çocuğun istekleri aile için adeta bir emir gibidir ve hepsi yerine getirilir. Bu tarzda aile çocuğun isteklerine boyun eğip, çocuğun egemenliğini kabul eder. Fakat bu tutum çocuğa gizlice zarar vermektedir. Her dediği ailesi tarafından yapılmaya alışmış bir çocuk, ileride okulda, işte, bir kuralla karşılaştığında tökezleyecek ve uyum sağlayamayacaktır.

İhmalkar Tarz: İlgisiz tarz olarak da adlandırılmaktadır. Çocuk sayısı çokluğundan, maddi sıkıntı, geçim sorunu ya da çocuğun bilerek kendi haline bırakılması sonucu oluşur. Aile kendi problemi ile meşgulken çocuğu ihmal eder, çocuk kendi haline bırakılır. Çocuk sevgi ve ilgi görmemektedir. Çünkü: aile kendi derdine düşüp, istemeyerek de olsa çocuğu bir kenara itmiştir.