Sistematik Duyarsızlaştırma | Karşıt Koşullanma

[SrKn]

Sistematik Duyarsızlaştırma | Karşıt Koşullanma
Sistematik Duyarsızlaştırma

Sistematik duyarsızlaştırma, belli bir uyaranla sürekli ve sistemli karşılaşma sonucu tepkinin azalmasını ifade eder. Sistematik duyarsızlaştırma uygulandığında bir durumun ortadan kalkması söz konusudur.

Bir başka tanımla sistematik duyarsızlaştırma, organizmanın korku duyduğu, istemediği uyarıcının zaman içinde yavaş yavaş ve aşama aşama organizmaya yaklaştırılması sonucu korkunun ya da istenmeyen davranışın ortadan kaldırılmasıdır.

Sistematik duyarsızlaştırma ile kademeli yaklaşma birbiriyle karıştırılmamalıdır. Kademeli yaklaşma edimsel koşullanma içinde geçer ve bir davranışın kazandırılması olarak ifade edilir. Ayrıca sistematik duyarsızlaştırma pekiştirme içermez ve belli bir davranışın ortadan kaldırılmasını hedefler. Ancak kademeli yaklaşma pekiştirme içerir ve bir davranışın kazandırılması hedeflenir.
Topluluk önünde konuşma yapmaktan korkan bir öğrenciye önce 2-3 kişi önünde konuşma yaptırılır, daha sonra 5-6 kişi, daha sonra 10 ve en son 20 kişi önünde konuşma yaptırılarak bu korkusu ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Karşıt Koşullanma (Ters Koşullanma)

Kpss öğrenme psikolojisi dersindeki karşıt koşullanma, belli bir tepkiye neden olan koşullu uyarıcının, karşıt bir tepkiye neden olan bir uyarıcıyla bağlantı kurulması sonucu istenmeyen tepkinin tersine çevrilmesini sağlar. Bir başka deyişle karşıt koşullanma, koşullu uyarıcı, istenmeyen koşullu tepki yerine zıt tepki yaratan uyarıcı ile eşlenmesidir. Kaşır koşullanmada nötr uyarıcı yoktur, sönme de yoktur. Tepki değişmesi vardır.

Asık suratlı öğretmenlerden dolayı okuldan nefret eden bir öğrencinin, güler yüzlü başka bir öğretmen sayesinde okulunu sevmesi karşıt koşullanma örneğidir.
Karşıt koşullanma ile korku koşullanması aynı şey değildir. Korku koşullanması sevilen bir durumun korkuya çevrilmesidir.
İtici Uyarıcıya Koşullanma

Uyarıcının çekiciliğinin azaltılması için organizmadan habersiz, uyarıcının başka bir itici uyarıcıyla birlikte verilmesidir.

Alkol bağımlısı olan birinin alkolünün içine habersiz bir şekilde mide bulantısı hapının atılması.
Karşı Karşıya Getirme (Maruz Bırakma)

Organizmanın korku duyduğu bir uyarıcıyla bir süre aynı ortamda kalması sağlanır. Böylece korku tepkisi ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Köpeklerden korkan bir çocuk köpeklerle dolu bir odada belli bir süre bırakılır ve belli aralıklarla bu tekrarlanır. Böylece çocuğun köpeklerden korkması ortadan kalkabilir.
Sistematik duyarsızlaştırma ile karıştırılmamalıdır. Çünkü karşı karşıya getirme yönteminde herhangi bir aşamalılık söz konusu değildir.
Sönme ve Alışma

Klasik koşullanmada tepkilerin ortadan kaldırılması için uygulanan yöntemlerden biri de davranışın sönmesini beklemedir. Koşulsuz uyarıcının ortamdan çekilmesi yani davranışın pekiştirilmemesi durumunda sönme gerçekleşir ve tepki ortadan kalkar.

Bir başka yöntem de alışmaya tabi tutmadır. Bu da koşullu uyarıcının şiddetini sabitlemekle gerçekleşir.
alıntıdır.