Çevgan (Çevgân) Nedir?

[Asi Ruh]

Çevgan (Çevgân)



Eski bir Türk oyunu. Milattan önceki Orta Asya Türklerinde İranlılarda Araplarda Yunanlılarda Bizanslılarda ve Uzak Doğu’da değişik türleri görülür. Türkler tarafından Hindistan’a götürüldü. İngilizler bu oyunu Hindistan’da görerek öğrendiler ve golf adını verdiler.

Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde bildirdiğine göre Osmanlı Türklerinde de oynanırdı. Osmanlılar Çevgân oyununu oynamak için bir meydanın iki tarafına kale yerine mermerden iki sütun dikerlerdi. At üstündeki oyuncular iki gruba ayrılır her grup kendi sütunu arkasında yer alırdı. Meydanın ortasına ağaçtan adam başı büyüklüğünde bir top konurdu. Oyun esnâsında Mehterhâne takımı davullarıyla çalmaya başlar bunun arkasından her taraftan birer atlı çıkıp topu çevgân adını verdikleri ucu eğri sopalarla sürükleyerek kendi kalesine doğru ***ürmeye çalışır bu sırada diğer süvariler de ikişer ikişer karşılıklı olarak kendi arkadaşlarının yardımına koşarlar ve topu kendi taraflarına çevirmeye çalışırlardı. Hangi taraf topu kendi kalesine daha çok atarsa o taraf kazanırdı. Terbiye edilmiş atlarla oynanan oyun oldukça tehlikeli olup topun at veya süvariye çarpması kol ve ayakların kırılmasına sebep olurdu. Ancak beden hareketleri yönüyle savaş kabiliyetini arttırması bakımından oynanır sürek avları gibi bir nevi savaş hazırlığı sayılırdı.

Mehterhâne takımlarında kullanılan çatal başlıklı ve etrafı zincir ve çıngıraklarla donatılmış saplı âletlere de çevgân adı verilirdi. Ordu yürüyüş hâlindeyken mehterin en önünde taşınır sapı yere vurularak çalınır yürüyüşün temposu buna göre ayarlanırdı.