Hil'at (Hilat)

[Asi Ruh]

Hil'at (Hilat)

Hükümdarların taltif için bir kimseye verdikleri elbise. Türk-İslâm devletlerinde çok eski olan bu âdet Osmanlılarda da devam etti.

Hil'at verme İslâm devletlerinde bulunan bir usuldür. Bazı devletlerde bir vazifeye tayin olunan kimselere hükümdar veya ona vekâlet eden kimse tarafından belirli bir merasim ile verilirdi. Birçok İslâm devletlerinde hil'at dokumak için özel imalâthaneler kurulmuştu. Hil'at vermek hükümdarların hakimiyet haklarından biriydi. Vezirlerin veya valilerin hil'at vermeleri ancak hükümdara vekâlet şeklinde olabilirdi. Padişahların vazifesi başındaki kimselere ihsan olmak üzere hil'at verdikleri de olurdu. Kazanılan büyük zaferler dinî bayramlar düğünler bu gibi ihsanlar için bir vesile sayılırdı.

İslâm dünyasında hil'at verme Emevîlerden itibaren görülmektedir. Bu âdet birçok İslâm ve Türk devletlerinde ufak tefek farklarla devam etmiştir.

Osmanlılar'da hil'at padişahlar tarafından sarayda sadrazamlar tarafından da Bâbıâlî'de giydirilirdi. Hil'at giydirme usulü Sultan İkinci Mahmud tarafından kaldırıldı. Ondan sonra padişahlar taltif etmek istedikleri devlet erkânına saat altın tabaka enfiye kutusu gibi hediyeler verdiler.

Hil'at giyecek şahsın sıfat ve mevkiine göre değişirdi. Vezirlere samur seraser kaplı kürk diğer erkân-ı devlete ise sade hil'at giydirilirdi.