Osmanlı Devletinde Lala

[Asi Ruh]

Lala

Osmanlı Devleti'nde şehzâdelerin talim ve terbiyesiyle meşgul olanlara verilen isim. Selçuklularda bu vazifeyi atabegler yaparlardı.

Geleceğin hükümdarını yetiştirmek üzere görevlendirilen bu kişiler din ve fen ilimlerinde mümtaz şahsiyetler arasından seçilirlerdi. Şehzâdeler sancağa çıkarken bazen yanlarına birden fazla da lala görevlendirilirdi. Bu durumda en kıdemlisi “Lala Paşa” unvanını taşırdı. Lalanın ilmî kıymeti yanında padişahın fevkalade itimadını kazanmış emin bir kimse de olması gerekliydi. Çünkü bunlar şehzâdenin iyi bir devlet adamı olarak yetişmesi yanında onun padişaha karşı itaatini de kırmaması lâzımdı. İtimadı sarsacak durumlarda lalaların görevden alınması padişahın yetkisindeydi. Lalalar yetiştirdikleri şehzâdenin padişah olması durumunda büyük bir nüfuz kazanırlardı. Tahta geçen yeni padişah lalalarının en kıdemlisi olan Lala Paşayı vezirliğe ve bazen de sadrazamlığa tayin ederdi.

Lala deyimi ayrıca halk arasında konak ve evlerde çocukların yetiştirilmesi için alınan görevliler için de kullanılmıştır.