Tilâvet Secdesi Nedir?
Kur’an’daki bir secde âyetini okuyan veya dinleyen müslümanın yapması vacib olan secdedir. Bunlardan herhangi biri, üzerine vacib olan secdeyi yapmazsa günahkar olur.
Resulullah (s.a.v) buyuruyor:

Ademoğlu secde âyeti okur ve secde ederse şeytan ağlayarak ayrılır ve: “Yazık bana, insanoğlu secdeyle emredildi ve secde etti, mukabilinde ona cennet var. Ben de secdeyle emrolundum ama ben itiraz ettim, benim için de ateş var ” der.”
Tilâvet Secdesi Niçin Vacibtir?
Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurulur:”Onlar kendilerine Kur’an okununca secde de etmezler.” (Inşikâk,21).
Bir kimse ancak vacib olan işi yapmamaktan ötürü kötülenir. Diğer yandan bu secde namazda yapılan secde olup, namaz secdesi gibi vacib hükmüne tabi olur.Resulullah (s.a.v) buyuruyor:

“Kur’an’ı okuyan ve dinleyene secde etmek vacibtir”

Tilavet secdesi yapmak, Hanefilere göre vacip, diğer üç mezhebe göre ise sünnettir.

Tilâvet Secdesi Ne Zaman Vacib Olur?
Secde âyetini okumak. Okuyanın kulakları duymasa bile secde gerekli olur.
Okunan secde âyetini işitmek veya dinlemek. Işitmek kasıtsız, dinlemek ise kasıtlı olur.

Bir imama uymuş olmak, Imama uyan kimse imamın okuduğu secde âyetini duymasa bile tilâvet secdesi yapar.

Okuyan duyma özürlü olsa dahi, okuma ile üzerine vacip olur.

Müslüman olan bir cünüp veya sarhoş da okuyacağı veya işiteceği bir secde âyetinden dolayı secde ile yükümlü olur. Temizlik ve ayık halinde bu secdeyi yapmaları gerekir.

Kendisine secde âyetinin okunduğu haber verilen uyuyan kimseye de tilâvet secdesi vacib olur.

Secde âyetini hoparlörden dinlemek, okuyucudan dinlemek gibidir. Radyo ve televizyondan dinlenen secde âyeti de hoparlörden dinlemeye benzer. Çünkü sesin tel aracılığı ile ulaşması ile ses dalgaları aracılığı ile telsiz olarak anında ulaşması arasında bir fark bulunmamaktadır.

Tilâvet Secdesi Ne Zaman Gerekmez?
Bir kimse secde âyetini papağan gibi öğretilmiş bir kuştan veya ses kayıt cihazının bantından yahut ses yankısı olarak dinlerse secde etmesi gerekmez.Secde âyeti uyuyan, baygın olan veya akıl hastası bulunan yahut mümeyyiz olmayan çocuktan işitilse, en sağlam görüşe göre tilâvet secdesi gerekmez.
Tilâvet Secdesini Geciktirmek Günah mı?
Namaz dışında okunan secde ayetlerinin secdesi, ömür boyunca yapılabilir. Ancak özürsüz olarak geciktirmek mekruhtur.
Gecikmeden dolayı bir günah işlenmiş olmazsa da bu vacibi yerine getirmeden ölen insan günahkar olur.

Tilavet Secdesi Nasıl Yapılır?
Başta tilavet secdesi yapacak kişinin abdestli, üstünün başının temiz ve avret yerlerininde örtülü olması şarttır.

Tilavet secdesi yapmak niyetiyle abdestli olarak kıbleye dönülür ve eller kaldırılmaksızın “Allahüekber” diyerek secdeye varılır.
Üç kere “Sübhâne rabbiye’l-a’lâ” denildikten sonra yine “Allahüekber” diyerek kalkılır.
Secdeden kalktıktan sonra “Gufrâneke Rabbenâ ve Ileykel masîr” denir.