TECELLİ YAHUT TESELLİ
1. Metne hâkim olan duygu nedir?
Ölüm gerçeği...
2. Metnin,
a. Nazım birimi nedir? BEYİT
b. Uyaklarını ve rediflerini belirleyiniz.
"e" sesi redif ; "âr" zengin uyak (â (uzun ünlülerin iki ses kabul edildiğini unutmayalım)
c. Uyak şemasını çiziniz.
aa/ba/ca/da/ea/fa/...
3. Metinde ölüm gerçeği yansıtılırken hangi kavramlardan yararlanılmıştır?
solmuş çiçekler,Bana cennetinden uçurup gönderdiğin meleklerin sultanı,
4. Beyitler birbiriyle hangi bakımlardan ilişkilidir? Beyitler bir tema etrafında nasıl bütünleşmiştir?
Beyitler aynı tema etrafında bir araya getirilmiştir.Ses ve anlam kaynaşmasıyla bütüleşmiştir.

SAYFA 32:
5. Metni oluşturan birimlerden birkaçının yerini değiştirerek metni yeniden okuyunuz. Ses, yapı ve anlam bakımından ne gibi değişiklikler olduğunu belirleyiniz.

Anlam şiirin bütününe yayıldığı için anlamda bozulmalar oluyor.
6. Metinde konuşan kişi nasıl bir ruh hâli içindedir, onun bu ruh hâli içinde olmasının sebebi nedir?
Şair seher vaktinde gezinmek için dağlara çıkar...Her taraf sessizdir ve bu manzara içinde dolaşırken belirsiz duygular hisseder.Bir arayış içindedir, şairin bu ruh halinde olmasının sebebi eşini kaybetmesidir.
7. Şair günlük konuşma dilinin olanaklarından yararlanmış mıdır? Metinden örnekler veriniz.
Yararlanmıştır.İlk iki beyit buna örnek gösterilebilir.
Seher vaktinde çıktım dağa,
Hiçbir yanda ses yoktu, sis inmişti dolaylara.
Oradan deniz, ağaçlık, kır görünüyordu
Yol üstünde garip bir köye rastladım.
8. Kullanılan kavramlar ve yansıtılan duygular bakımından metnin “aydınlanma dönemi” düşüncesiyle bir ilgisi var mıdır? Niçin?
Bir ilgisi yoktur, şair burada metafizik durumlardan ve bireysel duygularından bahsediyor.
9. Metinde kullanılan imgeleri bulunuz.
Mezara benzeyen karanlık bir beyazlık,dalgalar kıyıya saldırır gibi (olması), Baharı özleyerek sararmış olan ağaçlar,vereme yakalanmış bir güzelin anısı...
10. Şairin iki minareyi iki mezar taşına benzeterek vermek istediği duygu nedir?
Ölümü hatırlatmak istiyor.
11. Okuduğunuz metinden metnin yazıldığı dönemin sosyal, siyasal ve kültürel özellikleriyle ilgili ipuçlarına ulaşmak mümkün müdür?
Metin, bireysel duyguları işlediği için mümkün değildir.
12. Metnin teması yazıldığı dönemin hangi toplumsal gerçekliğini ortaya koymaktadır?
Metnin teması bireysel bir tema olduğu için dönemin toplumsal gerçekliğiyle ilgisi yoktur?
13. Metnin dize düzeni, dil özellikleri, teması yazıldığı dönemin hâkim zihniyeti ile ilgili neleri yansıtmaktadır?
Abdulhak Hamit II.dönem Tanzimat şairidir.Bu dönemde 1.dönem aksine "toplum için sanat" anlayışı yerine "Sanat için sanat" anlayışı hakimdir.Metnin dize düzeni, dil özellikleri bireysel temaların işlendiği sanat için sanat düşüncesinin hakim olduğunu gösterir.Tanzimat II.dönemin özelliklerini yansıtmaktadır.
14. Metnin teması ile aşağıdaki metinlerin temalarını karşılaştırararak temanın işlenişindeki benzer ve farklı yönleri söyleyiniz.
Her üç şiirin teması da "birey"in etrafında şekillenmiştir.Şairler bireysel temaları kendi duyuş, düşünüş ve dünyayı algılayış biçimine göre vermişlerdir.
15. Okuduğunuz metin hangi edebiyat akımından izler taşımaktadır? Metinden örnek vererek açıklayınız.
Romantizm akımı...
16. Metinde dile getirilen gerçeklikle metnin yazıldığı dönemin gerçekliği arasında bir ilişkiden söz edilebilir
mi? Niçin?
Tema bireysel olduğu için dönemin gerçekliğiyle bir ilişkisi yoktur.
17. Şiirde duygular gerçekçi bir biçimde yansıtılabilmiş midir? Düşüncelerinizi metinden örneklerle
açıklayınız. Hangi beyitler sizi daha çok etkiledi? Niçin?
8. Etkinlik: Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden Abdülhak Hamit Tarhan’ın yaşama bakış açısı ve
edebî yönü ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.

9. Etkinlik: Klasisizm ve romantizm hakkında edindiğiniz bilgilerden yararlanarak aşağıdaki tabloyu
doldurunuz.




KLASİZM VE ROMANTİZM ARASINDAKİ FARKLAR


Klasisizm akıl ve sağduyuya dayanır. Romantizm duyguya ve hayale dayanır.
Klasizmde mantık önemlidir romantizmde coşku ve hisler önemlidir.
Klasizmde üsluba önem verilmiştir.Romantizmde verilmemiştir.
Klasizm kuralcıdır.Romantizm klasizm kuralcılığına karşı çıkmıştır.
Klasizmde roman ve hikaye gelişmemiştir.Romantizmde gelişmiştir
Romantizm klasisizme tepki olarak ortaya çıkmıştır.
Romantizmde milli tarih anlayışı vardır.Klasizim eski Yunan ve Latin Edebiyatını kendisine kaynak almıştır.
Klasizim din duygusuna önem vermemiştir.Romantizm vermiştir.
Klasizmde trajedi,komedi türleri gelişmiştir.Romantizmde dram türüne yer verilmiştir.

SAYFA 34:
Anlama ve Yorumlama
1. “Gazel”, “Hürriyet Kasidesi” ve “Tecelli yahut Teselli” adlı metinlerin uyaklanış biçimleri, nazım birimleri ve ölçüleri bu metinlerin edebiyatımızdaki hangi geleneklerle ilişkili olduklarını göstermektedir? (Bu soruyu cevaplandırırken 9. sınıf Türk Edebiyatı dersinin 2. ünitesinde öğrendiğiniz şiir inceleme yöntemiyle ilgili bilgilerden yararlanınız.)
Divan edebiyatı geleneğiyle
10. Etkinlik:
Üç gruba ayrılınız. Ziya Paşa’nın bir gazeli ile Divan edebiyatından bir gazeli (birincigrup), Namık Kemal’in kasidesi ile Divan edebiyatından bir kasideyi (ikinci grup), Abdülhak Hamit Tarhan’ın şiiri ile Divan edebiyatından bir gazel ve kasideyi (üçüncü grup) aşağıda verilen ölçütlere göre karşılaştırınız. Karşılaştırma sonuçlarını defterinize yazınız.
1.GRUP:
ZİYA PAŞANIN KİTAPTAKİ GAZELİYLE FUZULİNİN BİR GAZELİNİKARŞILAŞTIRALIMfuzulinin gazeli için tıklayınız...)
• Konu: Zamandaki olumsuzluklar, şairin sevgilisine duyduğu aşk
• Nazım birimi: beyit beyit
• Uyak düzeni: aa/ba/ca/da/ea aa/ba/ca/da/ea
• Tema: Zamandan şikayet Aşk
• Dil: Fuzulinin gazeline
göre Arapça,Farsça kelimelerle yüklü ağır ve sanatlı daha sade bir dil bir dil

2.GRUP:
NAMIK KEMAL'İN HÜRRİYET KASİDESİ İLE NEF'İ'NİN KASİDESİNİN KARŞILAŞTIRMASI
• Konu: Hürriyet sevgisi, Sultan Murat'a Hana övgü
• Nazım birimi: beyit beyit
• Uyak düzeni: aa/ba/ca/da/ea aa/ba/ca/da/ea
• Tema: Hürriyet Padişaha Övgü
• Dil: Nef'inin kasidesine göre Arapça,Farsça kelimelerle yüklü ağır ve sanatlı bir dil
daha sade bir dil
ABDULHAMİD'İN TECELLİ YAHUT TESELLİ ŞİİRİYLE SU KASİDESİNİ(tıklayınız.) KARŞILAŞTIRALIM...
• Konu: ÖLÜM GERÇEĞİ , Peygamberimize duyulan büyük övgü ve sevgi
• Nazım birimi: beyit beyit
• Uyak düzeni: aa/ba/ca/da/ea aa/ba/ca/da/ea
• Tema: ölüm Peygambere övgü
• Dil: Fuzuli'nin kasidesine göre Arapça,Farsça kelimelerle yüklü ağır ve
sanatlı bir dil
daha sade bir dil
2. Ziya Paşa’nın “Gazel”inde, Namık Kemal’in ise “Hürriyet Kasidesi”nde dile getirdiği hangi olumsuzluklar, Atatürk’ün çağdaşlık ve uygarlıkla ilgili yaptığı yeniliklerle ortadan kaldırılmıştır? Açıklayınız.
Avrupa ülkelerine göre geri kalmışlık, bireysel ve toplumsal özgürlüğün kısıtlanması gibi olumsuzluklar....
Ölçme ve Değerlendirme
1. Aşağıda adları verilen metinlerin konularına göre (lirik, didaktik, satirik, epik, pastoral) hangi şiir türüne ait olduğunu karşısına yazınız.
• Gazel (Ziya Paşa) : SATİRİK
• Hürriyet Kasidesi (Namık Kemal) : SATİRİK,LİRİK
• Tecelli yahut Teselli (Abdülhak Hamit Tarhan) : .LİRİK.
2. Ziya Paşa’yla ilgili aşağıdaki yargılardan doğru olanların karşısına “D”, yanlış olanların karşısına “Y” yazınız.
• Eski şiir biçimlerine bağlı kalmıştır. ( D)
• Yer yer nükteli ve hicivli anlatımlara da başvurmuştur. (D )
• Öğüt verici ve ders verici didaktik bir şiir tarzı vardır. ( D)
• Romanları şiirlerine göre daha başarılıdır. (Y )

3. Aşağıdakilerden hangisi Namık Kemal için söylenemez?
A) İlk tarihî romanımız olan Cezmi’yi yazmıştır.
B) Sanatkârane bir üslubu vardır.
C) Eserlerinde toplumla ilgili konulara değinmiştir.
D) “Sanat sanat içindir” anlayışına bağlı kalmıştır.
E)” Vatan, hürriyet, adalet” gibi kavramları Türk şiirinde ilk kez o kullanmıştır.

SAYFA 35
Yukarıdaki metinden Abdülhak Hamit Tarhan ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Yerleşik nazım kurallarına uymamıştır.
B) Şiirin konusunu genişletmiştir.
C) Batı edebiyatının etkilerine karşı durmuştur.
D) Edebiyatımızda yeni şiir türlerinin oluşmasına katkıda bulunmuştur.
E) Edebiyatta yeniliklere açık bir kişiliğe sahiptir.
5. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
• Tanzimat edebiyatının ilk şairleri, ZİYA PAŞA ve NAMIK KEMAL'dir.
• Tanzimat edebiyatının ilk temsilcileri "SANAT TOPLUM İÇİNDİR" anlayışıyla eser
vermişlerdir.

4.a. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler (Roman)
Hazırlık Çalışması
1. Etkinlik: Tanzimat Döneminde Batı edebiyatının etkisiyle edebiyatımıza giren anlatmaya bağlı edebî türleri aşağıdaki tablo üzerine yazınız.

Tanzimat Döneminde ortaya çıkan edebî türler:

Roman
Hikaye
Makale
Eleştiri
Deneme
Fıkra
Tiyatro
1. Sanatçıların halkı eğitmek gibi bir görevleri var mıdır? Düşüncelerinizi sebepleriyle birlikte açıklayınız.
Sorunun cevabı kişiden kişiye değişse de bence sanatçıların böyle bir görevleri olmalı...Çünkü sanatçı içinden çıktığı toplumun bir aynasıdır,duyarlılığını, gözlem ve yeteneklerini toplumu eğitmek için de kullanmalı...
2. Siz yazar olsaydınız eserlerinizde günümüz insanını eğitmek için hangi konuları işlerdiniz?

1. Metinde geçen olayları defterinize yazarak metnin olay örgüsünü belirleyiniz. Olay örgüsünün yaşanmadığı, yaşandığı düşünülen ya da hayal edilen bir olaydan yola çıkılarak düzenlendiğini söyleyebilir misiniz? Niçin?
Uyarı: Olay örgüsü metne göre değil romanın geneline göre düzenlenmiştir.

Dilber'in evden kaçması
Dilber'in bilmediği bir yerde uyanması
Dilber'in Latife'yle diyaloğu
Yaşlı kadının Dilber'i istemeye gitmesi
İmamın yaşlı kadının evine gitmesi
Dilber'in Mustafa Efendinin evine götürülmesi
Dilber'in esircilere satılması
Dilber'in ölümü
Söyleyebiliriz, çünkü olay örgüsü yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtmaktadır.

2. Olay örgüsünü oluşturan olaylar nerede ve hangi dönemde geçmektedir?
Metinde olaylar Asaf Paşanın konağında geçer...(Daha ayrıntılı mekan incelemesi için romanın tahliline buradan ulaşabilirsiniz...).
Olaylar 19. yüzyılda geçmektedir. Yaşanan zamanı bilinmemekle birlikte yazıldığı dönemde yaşanmış olabilir.
3. Annesi Zehra Hanım, babası Asaf Paşa ve amcası Münevver Bey’in Celal Bey’e karşı tutum ve davranışlarından yola çıkarak romandaki temel çatışmayı söyleyiniz.
Romanın temel çatışması ESARET-HÜRRİYET çatışmasıdır.
4. Celal Bey, Dilber, Asaf Paşa, Zehra Hanım, Münevver Bey’in kişisel özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız.
Kişiler Kişisel Özellikleri
Celal Bey:Paris’te yurt dışı eğitimi gördükten sonra ressam olarak ülkesine döner ve model olarak kendisine Dilber’i seçer. Bu sırada da Dilberİn namusuna aşırı düşkünlüğü dikkatini çeker ve elinde olmadan Dilber’e aşık olur.
Zenginlik içinde bir yaşam süren Celal Bey rahat bir ortamda yetişmiştir. İstediği zaman istediği şeyi yapabilme rahatlığı ona verilmiştir. Bu zenginliği onun için bir şey ifade etmez çünkü, önemli olanaın maddi zenginlik değil, gönül zenginliği olduğunu savunan nadide insanlar arasındadır.Dilber: Romanın asıl kahramanıdır. Halayıktır, özgürlüğü elinden alınmıştır.O, hayatta en fazla namusuna önem verir. Ve namusu için yaşar. Güzeldir ve bu güzellik onun başına hep sorunlar açmıştır.
Asaf Paşa:Asaf Paşa, uzunca bir süre Mısır’da çeşitli görevlerde bulunmuş, büyük bir servet kazandıktan sonra ailesiyle birlikte İstanbul’a gelmiş deniz kenarında, Batılı tarzda bir konak yaptırmış oldukça zengin bir adamdır.Oğlunun Dilberi sevmesine şiddetle karşıdır.
Zehra Hanım:Celal'in annesidir.Oğlunun bir esir kızı sevmesine o da şiddetle karşıdır.Fakat Zehra Hanım’ın ana yüreği, oğlunun yataklara düşmesine dayanamaz. Oğlu mutlu olmadıktan sonra, soyluluk ve zenginliğin hiçbir önemi yoktur.
Münevver Bey:Celal'in amcasıdır, varlıklı bir adamdır.
5. Metnin ana düşüncesini belirtiniz.
Esaret beraberinde birçok ciddi sorunları getirir.
6. Metindeki anlatıcının bakış açısı nedir? Metinde yazarın duygu ve düşüncelerini açıkça ortaya koyduğu bölümleri gösteriniz.
İlahi bakış açısıdır.İkinci paragrafta yazarın duygu ve düşünceleri açıkça ortaya koyuluyor.
7. Metin kişilerinin karakter mi yoksa tip mi olduklarını belirleyerek karşılarındaki kutucuğa işaretleyiniz.

Kişiler Karakter Tip
Celal Bey x
Dilber x
Asaf Paşa x
Zehra Hanım x
Münevver Bey x

Dilber, dönemdeki halayıkları temsil ettiği için bir tiptir.

2.ETKİNLİK:
“Sergüzeşt” adlı metni aşağıdaki başlıklara
göre inceleyiniz. Ulaştığınız sonuçları grup sözcülerinden sözlü olarak ifade etmelerini isteyiniz.
• Metindeki mekân tasvirlerini belirleyiniz. Bu tasvirlerin gerçeğe uygunluğunu araştırınız, işlevini belirleyiniz (birinci grup).
Metinde konak,yalı, salon gibi mekanlar yer almaktadır.Mekanlar olayların geçtiği yerler olarak geçmekte ve tasvirlerle anlatılmamaktadır.Mekanlar dönemin gerçekliğine uygundur.
• Metindeki zaman ile olay örgüsü arasındaki ilişkiyi belirleyiniz (ikinci grup).
Metindeki olay örgüsü ile zaman uyum içindedir.
• Metindeki kişilerin olay örgüsü içindeki işlevini belirleyiniz (üçüncü grup).
Celal ve Dilber olay örgüsünün temel kişileri diğerleri de yardımcı karakterlerdir.
8. Metnin ana düşüncesi ile yazıldığı dönemin sosyal hayatı arasındaki ilişkiyi belirleyiniz
Romanda işlenen esaret meselesi toplumsal bir sorun işlenmiş ve okuyucuyu bilgilendirmek amaçlanmıştır.Dönemin sosyal hayatıyla ilişkilidir, çünkü o zamanlarda esir ticareti ve halayıklık var olan gerçekliktir.

9. Metnin ana düşüncesi yaşanılan gerçekliği mi yoksa insana özgü yaşanabilir bir gerçekliği mi ifade etmektedir? Niçin?
Yaşanılan gerçekliği ifade etmiştir, esaret o zamanların bir sosyal problemidir.
3. Etkinlik: Metindeki temel çatışmayı dikkate aldığınızda, roman kahramanlarından hangilerinin düşüncelerine katılıyorsunuz? Niçin?
..........Yorum sizin....
4. Etkinlik: İki gruba ayrılınız. Grup sözcülerinizi seçiniz. Grup sözcülerinin birinden aşağıdaki tabloyu tahyaya çizmesini isteyiniz. Yazarın fikrî yönünü (birinci grup) ve edebî yönünü (ikinci grup) inceleyerek çıkarımlarda bulununuz. Grup sözcülerinden ulaştığınız sonuçları tahtadaki tabloya maddeler hâlinde yazmalarını isteyiniz.
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]
5. Etkinlik: “Sergüzeşt” romanı hakkındaki duygu ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.Farklı duygu ve düşüncelerin sebeplerini tartışınız.
YORUM SİZİN...
6. Etkinlik: “Sergüzeşt” romanının romantizmin hangi özelliklerini taşıdığını maddeler hâlinde belirleyiniz.
Sergüzeşt romanının

toplumsal bir sorun olan esareti ele alması,
toplumu düzeltmeye çalışması,
duygunun ön planda olması
romantizmin özelliklerini yansıtır.
7. Etkinlik: İki gruba ayrılınız. “Sergüzeşt” romanında aile kavramına nasıl yaklaşıldığını (birinci
grup) ve romanın ana düşüncesi ile sosyal gerçeklik arasındaki ilişkiyi (ikinci grup) belirleyiniz. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Toplumu oluşturan en küçük birimin aile olmasından aileyi etkileyen veya etkileyecek herhangi bir şeyin toplumu da etkileyeceği düşüncesi vardır ve aile kavramına bu şekilde yaklaşılmıştır.Romanın ana düşüncesi ile sosyal gerçeklik arasında ilişki vardır, roman o zamanın sosyal bir problemi olan esaret meselesine odaklanmıştır.

FELATUN BEY'LE RAKIM EFENDİ
1. Ahmet Mithat, romanının olay örgüsünü, doğru Batılılaşma ile yanlış Batılılaşmayı belirtmek üzere, iki kişinin benzer durumlar ve olaylar karşısındaki tipik davranışlarını anlatmak için kurgulamıştır.
Okuduğunuz diyaloğun olay örgüsünü belirleyiniz. Belirlediğiniz olayları bir şemada gösteriniz.

Felatun'un alafranga(Batılı) tarzlı yastan kurtulduğuna sevinmesi
Rakımın Türklerde yas âdetinin Batı'daki gibi olmadığını söylemesi
Felatun'un tatlı bir belaya çattığını söylemesi
Rakımın şaşırması
Felatun'un gönlünü bir aktriste kaptırdığını söylemesi
Rakım'ın Batılı tarzda yas tutmasına o aktristin mi sebep olduğunu sorması
Felatun'un bunu onaylaması ve babasının ölümüne sevgilisinin daha çok üzüldüğünü söylemesi
Rakım'ın şaşırması
Felatun'un sevgilisinin nasıl yas tuttuğunu anlatması
Rakım'ın yine şaşırması
Felatun'un Rakım'a yabancı sevgilisini görmek isteyip istemediğini sorması
Rakım'ın izni olursa görmek istediğini söylemesi ve ama onun bu kadar çok sevdiği kızı yabancılara nasıl göstermek istediğini merak etmesi
Felatun'un Rakımı kaba Türklükle suçlaması ve alafrangalıkta böyle bir şeyin olmadığını söylemesi
Rakım'ın bir türlü alafrangalığa ısınamadığını belirtmesi
2. Felâtun Bey ile Râkım Efendi’nin benzer durumlar ve olaylar karşısında gösterdikleri tipik davranışları göz önünde bulundurarak romandaki temel çatışmayı belirleyiniz.
DOĞU-BATI ÇATIŞMASI
3. Metindeki kahramanlar kimlerdir? Bu kahramanların belirgin özellikleri nelerdir?
Rakım Efendi: İki zıt tipin karşılaştırılması şeklinde oluşturulan bu romanda en çok konu edilen kişi Rakım Efendi ağırbaşlı, çalışkan, vaktini boşa harcamayan biridir. Onun ilişkileri karşılıklı çıkarlara dayanmamaktadır. Rakım Efendi, Fransızca, Arapça ve Farsça’yı anadili gibi bilmektedir. Bu özellikleriyle Rakım Efendi kültürlü, bilgili, çağdaş ve batılılaşmayı doğru anlayan bir tip olarak göze çarpmaktadır. Aynı zamanda o,ahlaklı ve iyi huy olarak gördüğümüz tüm davranışları üzerinde toplamıştır ki bu yönüyle tam bir Osmanlı beyefendisi özelliği göstermektedir.
Rakım Efendi saydığımız özellikleriyle adeta okuyucunun zihninde bir melek olduğu düşüncesini uyandırmıştır. Ancak yazar bu durumda romana müdahale ederek Rakım Efendi’nin sonuçta bir insan olduğu gerçeğini okuyucuya göstermektedir. Bunu da roman içerisinde gerek Josefino ile girdiği gizli, ancak pek de fena sayılmayacak ilişkiden gerek ev içinde Canan ile girdiği ilişkiden gerekse de çok nadir de olsa Felatun Bey hakkında zihninden geçirdiği haklı ve olumsuz düşüncelerden yararlanarak okuyucuya göstermektedir.

Felatun Bey: Romandaki zıt kişiliklerden olumsuz tarafı temsil eden Felatun Bey isminden dolayı kendini çok bilgili, kültürlü biri olarak görür çevresine de böyle görünmeye çalışır. Kendileri her geçen gün değer yargılarına biraz daha yabancılaşarak güzel Fransız kadınlarıyla çıkarlara dayanan kısa ömürlü aşklar yaşarken, kötü sonunu hazırlamakta olduğunun farkında değildir.
Yazar bu tip sayesinde okuyucuya yapmaması gereken davranışları açık bir şekilde söylemekte ve okuyucunun Rakım Efendi ile bu tip arasında bir seçim yapmasını istemektedir, ancak Felatun Bey’in çirkin taraflarını göstererek seçimi okuyucuya bırakmıştır. Ayrıca zamanın genel düşünce yapısı Felatun Bey üzerinde toplanarak taklitçiliğin etkisiyle kişinin yozlaşması okuyucuya çok çarpıcı bir şekilde verilmiştir.
4. Olay örgüsünü oluşturan olaylar nerede ve hangi dönemde geçmektedir?
İstanbul'da ve Tanzimat döneminde geçmektedir.
5. Romanda kişi ve mekân tasviri yapılan bölümleri belirleyiniz.
1.2.3 ve 4. paragraflar...
6. Felâtun Bey ile Râkım Efendi’nin kişilikleri ile bulundukları mekânlar arasında nasıl bir ilişki söz konusudur? Mekân-gerçeklik ilişkisini belirleyiniz.
Mekanlar kişilik özelliklerine göre seçilmiştir.Örneğin Felatun'un o dönemin Batılı hayat tarzının benimsendiği Beyoğlu'nda oturması , eğlenmesi vb...
7. Romanın temasını söyleyiniz.
YANLIŞ BATILILAŞMA...
8. Tanzimat Döneminde, metinde sözü edilen kişilerle karşılaşmak mümkün müdür? Niçin?
Mümkündür, çünkü o dönemde Batılılaşmayı yanlış anlayan tipler vardır...
9. Romandaki anlatıcının bakış açısını belirleyiniz. Romanda anlatıcının taraflı davrandığı, okuyucuya bizzat seslendiği bölümlerin olması romanın sanatsal niteliğini nasıl etkilemiştir?
İlahi bakış açılı hakim anlatıcı...Anlatıcının taraflı davranması ve okuyucuya bizzat seslenmesi roman tekniği açısından bir kusurdur ve bu durum romanın sanatsal niteliğini zedelemektedir.
10. Metnin olay örgüsü ile Tanzimat Döneminin yaşama biçimi arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Tanzimat döneminde kendi milli kültürünü bir yana bırakıp Batılı kültüre körü körüne bağlanan tipler ile kendi değerlerine bağlı, çalışkan ve azimli insan tipinin bir arada bulunması metindeki olay örgüsünün Tanzimat döneminin yaşama biçimiyle paralel olduğunu gösteririr.
11. Metindeki zaman ile metnin yazılış amacı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Metnin yazılış amacı halkı eğitmek ve ona ders vermektir.Bu durum o dönemin sanatçılarının ortak özelliğidir.
12. Metnin yazıldığı dönemin hangi sosyal problemleri metnin temasına kaynaklık etmektedir?
Romandaki en önemli sosyal problem yanlış Batılılaşmadır.Bu da metnin temasına kaynaklık etmektedir.
13. Metnin temasından yola çıkarak böyle bir metnin yazılış amacının ne olabileceğini tartışarak belirleyiniz.
Batılılışmasının aslında ne olduğunu halka öğretmek, olumsuz tipler üzerinden halka ders vermek metnin yazılış amacıdır.
8. Etkinlik: “Felâtun Bey ile Râkım Efendi” romanı hakkındaki düşüncelerinizi yazınız.
Yazılarınızdan birkaçını okuyunuz.
..............
9. Etkinlik: Romandaki temel çatışmayı dikkate aldığınızda roman kahramanlarından hangilerinin
düşüncelerine katılıyorsunuz? Niçin?
Rakım Efendiye çünkü Batılılaşma , Batının yaşam biçimine körü körüne bağlı olup kendi değerlerine uzaklaşmak demek değildir.
10. Etkinlik: İki gruba ayrılınız. Grup sözcülerinizi seçiniz. Grup sözcülerinden aşağıdaki tabloyu tahtaya çizmelerini isteyiniz. Yazarın fikrî ve edebî yönü (birinci grup) ile yazar-eser ilişkisini (ikinci grup) inceleyerek çıkarımlarda bulununuz. Grup sözcülerinden ulaştığınız sonuçları tabloya maddeler hâlinde yazınız..

Anlama ve Yorumlama
1. Yaptığınız çalışmalar sonucunda edindiğiniz bilgilerden yararlanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
a. Bir edebî eserle yazıldığı dönem arasında nasıl bir ilişki vardır?
Bir edebî eser yazıldığı dönemin siyasi, dinî, sosyal, ekonomik askerî ve sivil yaşamından etkilenir.
b. Bir edebî eserle onun yazarı arasında ne tür bir ilişki vardır? Açıklayınız.
SANATÇI İLE SANAT ESERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
♦ Her sanat eseri, sanatçısının kişiliğini, dünyasını yansıtır. Sanatçıyı tanımak için en doğru ve kestirme yolun onun eserlerini okumak, dinlemek ya da seyretmek olduğunu ifade eden sözleri çokça duyarız. Tabii burada söz konusu olan sanatçının edebî ya da sanatçı kişiliğidir Gerçekten de sanat eserleri, yaratıcılarının aynası gibidir. Bakmayı bilen için bu aynada sanatçının kişiliğine dair pek çok ipucu saklıdır. Eskilerin tabiriyle “Üslubu beyan ayniyle insandır.” Yani, eserde sanatçıya ait üslup özellikleri, onun kişiliğinin bir ifadesi, yansımasıdır.

c. İncelediğiniz metinlerin temalarıyla farklı bakış açılarına sahip başka romanlar yazılabilir mi? Bu
durum anlatmaya bağlı edebî eserlerin hangi özelliğini gösterir.
Yazılabilir, bu durum edebi metinlerin sanatçısının bakış açısını yansıttığı gösterir.
2. Metindeki kişiler, olayların geçtiği zaman ve mekânlar arasındaki ilişki sizde gerçeklik duygusu
uyandırmakta mıdır? Neden?
Uyandırmaktadır, çünkü mekanlar zamana göre uyumlu ve buna göre şekillendirilmiştir.
3. Okuduğunuz romanlarda yazarların yaşadıkları döneme göre sade bir dil kullanmış olmaları etkilendikleri romantizm akımının hangi özelliği ile ilgilidir?
Romantizmin akımının toplumsal sorunları ele alması ve sanatçılarının toplumsal ıslaha çalışmaları özelliğiyle...
4. Bir insan her zaman iyi ya da her zaman kötü olabilir mi? Tartışınız. Tartışmanızın sonucuna göre
gerçek hayatta yaşayan kişilerle metinde anlatılan kişiler arasındaki farklılıkları belirleyiniz. Bu farklılıkların sebebini söyleyiniz.
Sorunun cevabı kişiden kişiye göre değişebilir, gerçek hayatta yaşayan kişilerle metindeki kişiler arasındaki farklılığın temel sebebi romanların kurmaca olmasındandır.
11. Etkinlik: İki gruba ayrılınız. Grup sözcülerinizi seçiniz. Bir masal ile incelediğiniz “Sergüzeşt”
adlı romanı aşağıda verilen açılardan karşılaştırınız (birinci grup):
a. Anlatılanlar
b. Anlatıcı
c. Dil ve üslup
ç. Mekân-zaman özellikleri

Masalda hayali ve olağanüstü olaylar anlatılırken Sergüzeşt'te sosyal gerçekliği bulunan bir olay anlatılmıştır.
Masal da Sergüzeşt romanında ilahi bakış açılı hakim anlatıcı kullanılmıştır.
Masalın dili Sergüzeşt'e göre sadedir, Sergüzeşt'te Arapça ve Farsça kelimeler sıkça kullanılmıştır.
Masalda hayali ve olağanüstü özelliklere sahip mekanlar ve belirsiz zaman ifadeleri varken Sergüzeşt'te gerçekçi ve kısmen de olsa betimlenmiş mekanlar kullanılmıştır.Sergüzeşt'teki zaman belirlidir.
Destan ve mesnevilerdeki mekân ve zaman unsurlarını “Felâtun Bey ile Râkım Efendi” adlı romanın
mekân ve zaman unsurları ile karşılaştırınız (ikinci grup). Grup sözcülerinden ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade etmelerini isteyiniz.
DESTAN MESNEVİ FELATUN BEYLE RAKIM EFENDİ

MEKAN:Destanda ve mesnevide genel olarak hayali ve olağanüstü özelliklere sahip mekanlar
Felatun Beyle Rakım Efendi'de gerçekçi ve betimlenmiş mekanlar


ZAMAN: Destanda ve mesnevide belirsiz zaman ifadeleri varken Felatun Beyle Rakım Efendi'de belirli ve dolaylı zaman ifadeleri vardır.

Ölçme ve Değerlendirme
1. Okuduğunuz romanların konularına göre hangi roman türüne ait olduğunu karşısına yazınız.
• Sergüzeşt (Samipaşazade Sezâi) :SOSYAL ROMAN
• Felâtun Bey ile Râkım Efendi (Ahmet Mithat Efendi) : SOSYAL ROMAN
2. Ahmet Mithat Efendi ile ilgili aşağıda verilen yargılardan doğru olanların karşısına “D”, yanlış olanların karşısına “Y” yazınız.
• Eski edebiyat geleneğine bağlı kalmıştır. (Y )
• Yer yer nükteli ve hicivli anlatımlara da başvurmuştur. ( D)
• Öğüt ve ders verici didaktik bir roman anlayışını benimsemiştir. (D )
• Romanları tiyatrolarına göre daha başarılıdır. (Y )
3. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
• Tanzimat edebiyatının ilk romancıları, AHMET MİTHAT EFENDİ ve SAMİ PAŞAZADE SEZAİ'dir.
• Tanzimat edebiyatının ilk romancıları, ROMANTİZMİN . akımının etkisinde kalarak eser
vermişlerdir.
• Edebiyatımızdaki ilk roman denemesi Şemsettin Sami’nin .TAAŞŞUK-I TALAT Ü FİTNAT'tır
adlı eseridir.
• Edebiyatımızdaki ilk çeviri roman YUSUF KAMİL PAŞA’nın Telemak’ıdır.