Sözcükle Anlam Soyutlama – Somutlama
 

Somut Anlam

Beş duyu organımızdan en az bir tanesi ile algılayabildiğimiz varlıklara verdiğimiz isimdir somut ad. Biz somut anlamı genelde dokunma duyusuyla eşleştiririz ancak bu en çok yapılan yanlışlardan biridir. Çünkü somut anlamlı sözcükler sadece dokunarak değil, koklayarak, duyarak, tadarak veya görerek varlığını algıladığımız varlıklara verilen isimler de olabilir.

Somut Anlamlı Sözcük Örnekleri

Tahta, telefon, kalem, silgi, soğuk, sıcak, cam, su, elektrik, maskot, dergi v.s (Dokunma duyusu)

Koku, koklamak, parfüm, esans, kolonya (Koklama duyusu)

Acı, tatlı, şekerli, şeker, biber, ekşi, tuzlu (Tat alma duyusu)

Masa, ağaç, hava, gökyüzü, okul (Görme duyusu)

Ses, müzik, konser (Duyma duyusu)

Soyut Anlam

Beş duyu organımızdan herhangi biri ile algılayamadığımız ancak var olduğuna inandığımız, hissettiğimiz varlıklara verilen isimlerdir.

Soyut Anlamlı Sözcük Örnekleri

Aşk, sevgi, mutluluk, sevinç, keder, özlem, ayrılık, ahlak, tanrı, Allah, melek, güzel,doğruluk, hüzün, hayal, özlem, nefret, tutku gibi kelimeler beş duyu organımızla algılayamadığımız ancak var olduğunu hissederek kabul ettiğimiz sözcüklerdir. Bu sebeple soyut sözcüklerdir.

UYARI

Öğrenciler genelde “RÜYA” sözcüğünde takılırlar. Rüya görüleceği için somut diye düşünürler. Ancak rüya uyku halinde, beyindeki işlemler sonucu gerçekleştiği için SOYUT anlamlı bir sözcüktür.

Somutlama ve Soyutlama


Bir sözcük tek başına kullanıldığında “somut” anlamda iken bir cümlede soyut anlamda kullanılıyorsa orada SOYUTLAMA yapılmış olur.
Sert: Tek başına somut anlamlı bir sözcük.

Bana çok sertdavranıyor. ( Bu cümlede sertlik incitici, üzücü anlamında yani soyut anlamda kullanılmıştır. Demek ki burada sert sözcüğünde SOYUTLAMA yapılmıştır.)

Yol: Somut anlamlı bir sözcük.

Bu soruyu çözmek için farklı bir yol denemelisin. (Bu cümlede yol sözcüğü yöntem anlamında yani soyut anlamda kullanılmıştır. Dolayısıyla burada SOYUTLAMA yapılmıştır.)

Bir sözcük tek başına kullanıldığında “soyut” anlamda iken bir cümlede somut anlamda kullanılıyorsa orada SOMUTLAMA yapılmış olur.

Mutluluk: Tek başına düşünüldüğünde soyut anlamlı bir sözcüktür.

Valizine koyduğu birkaç parça mutluluk ile yola koyuldu. (Bu cümlede valize koyulacak bir şey somut olmalıdır. Haliyle mutluluk da valize koyuluyor ise somut anlamda kullanılmıştır. SOMUTLAMA vardır.

Fikir: Tek başına soyut anlamlıdır.

Fikirlerime zincir vuracak kadar ileri gidiyor. (Bu cümlede zincir vurulacak bir şeyin somut bir şey olması gerekiyor. Haliyle fikir sözcüğü burada somut anlamda kullanılıyor. SOMUTLAMA yapılmıştır.)

Kader: Tek başına soyut anlamlı bir sözcüktür.

Önce yüzüme gülen, sonra ağlatan kaderimdi. (Bu cümlede yüze gülen aslında insandır. Kader insana benzetilerek kişileştirme yapılmıştır. Haliyle insana ait bir özellik olan gülme özelliği kadere yüklenmiş ve kader sözcüğüne somut muamelesi yapılmıştır. Dolayısıyla somutlama vardır.

Gönül: Tek başına kullanıldığında soyut anlamlı bir isimdir.

“Uslan artık deli gönül

Bak gelip geçiyor ömür.” (Bu dizelerde uslanmak insana ait bir özelliktir. Gönüle uslanmak özelliği yüklendiği için somutlama yapılmıştır.)

Ayrılık: : Soyuttur.

“Ayrılık bir kara trendir.” ( Ayrılık kara trene benzetilmiş, kara tren somuttur. Ayrılık ise soyutken kara trene benzetildiği için somutlama yapılmıştır. )

UYARI

Her kişileştirme ve benzetme somutlamaya örnek gösterilmez. Somutlama yapabilmek için sözcüğün normalde soyut anlamda kullanılması gerekiyor.

“Deniz göz kırpıyordu.” (Bu cümlede deniz göz kırpması yönüyle insana benzetildiği için istiare yapılmıştır. Ancak deniz tek başına kullanıldığında da somut olduğu için burada somutlama yoktur.)

Cevap: Sözcükle Anlam Soyutlama – Somutlama