Yanlış Kullanılan Atasözleri ve Deyimler ve Dilimize Yerleşmeleri

[Ada]

Yanlış Kullanılan Atasözleri ve Deyimler ve Dilimize Yerleşmeleri

Doğru bildiğimiz ama yanlış olan bir atasözü daha:

"Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz"

Öncelikle Milli Savunma Bakanlığı'nın sözünü ileteyim size:

"Atasözünde geçen "ana", bağdat'taki ane yarının kulaktan kulağa geçerek devşirilmiş halidir. aynı şekilde "yar" de, (ane uçurumu) "ana" olarak algılandığı için sevdicek sanılmıştır. Aksi yöndeki iddialar, talihsiz açıklamalar kurumumuzu zedelemekmilli birlik ve beraberliğimize leke sürmek yönündedir."

Nedir peki atasözünün doğrusu?

"Ane gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz."

Ane Bağdat yakınlarındaki bir uçurumdur.

"Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz" doğru değildir.

Yine başka bir atasözü olan "Haydan gelen huya gider" değil "Hayy'dan gelen Hû'ya gider"dir. "Allah'tan gelen yine Allah'a döner." anlamında söylenmiştir.

Bir deyimimiz var ki eminim çoğumuz nereden geldiğini bilmiyoruz:

"Leb demeden leblebiyi anlamak."

Deyimin ne anlama geldiğini hepimiz biliyoruz zaten ama hikayesi biraz farklı.

Ülkemizde latin harfleriyle eğitime geçilmeden önceki bir dönemde, bir okulda, biraz ukala bir öğrenci Farsçadan sınava girer. "Ne soracaklar acaba?" merakı içinde hocalarının ağzına bakarken; hocalardan biri, (Farsça "dudak" anlamına gelen) "leb" sözcüğü ile söze baslar ki daha sözcüğü bile tamamlamadan öğrenci hemen atılıp:

-"Leblebi" diye lafa girer. "Leb, leblebi sözcüğünün birinci hecesidir efendim."

Sınavdaki hocalar gülüşürler. Soruya baslayan hoca :

- Maşallah "leb" demeden leblebiyi anladın. Yine de lafın devamını beklesen iyi olur, çünkü "lebib olan, lebbeste kalır icabında. (akıllı olan gerektiğinde susmasını bilir)"diyecektim, der.

Deyim de böylelikle dile yerleşir. : )