Edebiyatta Ekim Ayı / Edebiyat Ajandası

1 EKİM
1928: Türkçe Gazete'nin ilk sayısı çıktı. Özelliği, tamamen "yeni harfler"le basılmasıydı.
1950: Faik Âli Ozansoy öldü. Halit Fahri Ozansoy'la bir akrabalığı yoktu ama "Batarya ve Ateş muharriri" Süleyman Nazif'in kardeşiydi. Mülkiye'de öğrenciyken Servetifünuncuların arasına katılmış, bir ara da Fecriati topluluğuna başkanlık etmişti.

2 EKİM
1904: Graham Greene doğdu.

3 EKİM
1900: Thomas Wolfe doğdu. Şöyle yakınacaktı: "İstemediğiniz kadar yatacak kadın bulabilirim; benim için asıl bulması zor olan, daktilo bilen ve yazdıklarımı okuyacak bir kadın."

4 EKİM
1910: Cahit Sıtkı Tarancı doğdu.
1936: İoanna Kuçuradi doğdu.

5 EKİM
1713: Denis Diderot doğdu.
1936: Çek oyun yazarı (sonradan cumhurbaşkanı) Vaclav Havel doğdu.

6 EKİM
1657: Kâtip Çelebi öldü.
1968: Sabri Esat Siyavuşgil öldü. Değerbilir okurlar için, Hugo'nun Hernani'sini eşsiz bir ustalıkla çeviren Cemil Meriç'in bile kıskandığı Cyrano de Bergerac çevirisiyle yaşıyor.

7 EKİM
1571: Cervantes, Lepanto (İnebahtı) Deniz Savaşı'da iki kez göğsünden, bir kez de sol elinden yaralandı.
1849: Edgar Allan Poe, Baltimore'da bir hastanede 40 yaşında öldü. Son sözleri "Rabbim, ruhuma yardım et!" oldu. Mezartaşında "Dedi Kuzgun: Hiçbir zaman" yazıyor.
1932: F. Scott Fitzgerald'ın karısı Zelda'nın tek romanı Beni Valsten Koru yayımlandı ve çok az satıldı.


8 EKİM
1754: Henry Fielding öldü.

9 EKİM
1989: Yusuf Atılgan öldü.

10 EKİM
1896: The Times gazetesinin kitap eki The Times Literary Supplement'ın ilk sayısı çıktı.

11 EKİM
1963: Jean Cocteau öldü: Ömür boyu can dostu, sevgili "Madame Piaf"ının ölümünden bir iki saat sonra.
1985: Metin Eloğlu öldü.

12 EKİM
1924: Anatole France, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldıktan üç yıl sonra öldü. Hugo'dan sonra bir yazar için düzenlenen ilk ulusal cenaze töreni onunkiydi.


14 EKİM
1888: Katherine Mansfield doğdu.
1969: "Sutüven" şairi Mustafa Seyit Sutüven öldü. Cemal Süreya'nın yerinde saptamasıyla "ilk şiirine yenilmiş bir şair"di.
1999: Fakirt Baykurt Almanya'da öldü.

15 EKİM
1844: Nietzsche doğdu.

1928: Yusuf Ziya (Ortaç) Meşale dergisini kapattı. Böylece, birkaç ay önce bu dergide başlayan ve yedi genç şairin ortak kitabı Yedi Meşale ile süren "Yedi Meşaleciler" akımı da sona ermiş oldu.
1958: Asaf Hâlet Çelebi öldü.


16 EKİM
1854: Oscar Wilde (Fingal O'Flahertie Wills) doğdu.

17 EKİM:
1827: Thomas Carlyle, Jane Welsh ile evlendi. Gelin, Leigh Hunt'ın "Jenny"siydi: "... Söyle yorgunluğumu, mahzunluğumu söyle,/ Sağlık ve zenginliğin beni terk ettiğini, / Söyle yaşlandığımı, ama şunu da ekle: / Jenny öptü beni!" (S.Ö.)

18 EKİM
1859: Henri Bergson doğdu.
1949: Enis Behiç Koryürek öldü.
1957: Gazeteci ve yazar Hüseyin Cahit Yalçın öldü. Edebî Hatıralar'da (1935) Tevfik Fikret ve Servet-i Fünun çevresini anlatmıştı.
1985: Sabri Altınel öldü.

19 EKİM
1745: Gulliver'in Gezileri'nin yazarı Jonathan Swift, son yolculuğuna çıktı.
1996: Kemalettin Tuğcu öldü. Yazdığı romanlar yazınsal bir değer taşımıyordu belki; ama birkaç kuşağın okuma alışkanlığının temelini oluşturdular.

20 EKİM
1854: Rimbaud doğdu.

21 EKİM
1772: Samuel Taylor Coleridge doğdu. Borges'in "çok az örneği bulunan onirik esin şiirlerinden biri" dediği "Kubilay Han"ı yazacaktı.
1860: Agâh Efendi'nin Tercüman-ı Ahval gazetesinin ilk sayısı çıktı.
1971: Neruda, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.



22 EKİM
1915: İngiliz gazetesi Star'da, D.H. Lawrence'ın birkaç gün önce Methuen'den çıkan ve 1857 tarihli bir yasaya dayanarak toplatılıp yok edilen Gökkuşağı romanı üzerine bir yazı yayımlandı. Yazıda, bu yılın Bloomgünü'nde (16 Haziran) kaybettiğimiz Mîna Urgan'ın D.H. Lawrence'ta (YKY, 1997) aktardığına göre, "bu romanın ulusal sağlık açısından bulaşıcı hastalıklardan bile daha tehlikeli olduğu, savaş rüzgârları eserken,The Rainbow gibi bir romanın yazılmasının bir rezalet sayılması gerektiği" öne sürülüyordu; yayınevinin yöneticisi, "kitabı dikkatle okumadan bastıklarına pişman olduğunu, okuyuculardan özür dilediğini" söyledi.
1919: Doris Lessing, İran'ın Kirman kentinde doğdu.

23 EKİM
1817: Fransız gramerci, ansiklopedist ve sözlükçü Pierre Larousse doğdu.

24 EKİM
1969: "Milli Şair" Behçet Kemal Çağlar, kalp krizi geçirdi ve Cerrahpaşa Hastanesi'ne kaldırıldı. O gece öldü.

25 EKİM
1400: Geoffrey Chaucer olasılıkla vebadan öldü ve Westminster Katedrali'nin mezarlığına gömülen ilk şair oldu.
1924: Ziya Gökalp öldü.

26 EKİM
1880: Mark Twain, Connecticut'ın Hartford kentinde bir konuşma yaptı: "Hakitati söylemedikleri sürece, muarızlarımın benim için ne dediği umurumda değil."

27 EKİM
1914: Dylan Thomas doğdu.

28 EKİM
1704: John Locke öldü.
1978: Agâh Sırrı Levend öldü.

29 EKİM
1783: Ansiklopedi yazarı D'Alembert öldü.
1789: "Muhayyelat yazarı" Aziz Efendi öldü.
1949: İbrahim Alaattin Gövsa öldü.
1980: Cemil Meriç, Jurnal'ine Orhan Veli için şunları yazdı: "Nasrettin Hoca masallarını beğenerek okudum. Fransızca bilse La Fontaine'in fable'lerinde daha başarılı olabilirdi. Zavallı Orhan! Bir yanı ile şairdi, kelimenin büyüsüne inanmıştı. Minnacık bir şair..."
1935: Füruzan doğdu.



31 EKİM
1795: John Keats doğdu.
1913: Geleceğin tarihçileri Will ve Ariel Durant evlendiler. Damat 31, gelin 15 yaşındaydı.
1931: Berna Moran öldü.

__________________

Yalnız açığa çıkan ışığı görebiliyorsan,
Yalnız söylenen sesi duyabiliyorsan,
Ne görebiliyorsun,Ne duyabiliyorsun.