Hece Vezni

**DeLi.Cocuk** · 05.09.2013, 21:10

Hece Vezni

Hecelerin sayılarına dayanan ve Türk edebiyatında kullanılan nazım ölçüsü. Hece veznine “parmak hesabı” da denir.Türk edebiyatında kullanılan üç türlü vezinden (aruz vezni serbest vezin hece vezni) biri olan hece vezni. Türk dilinin tabii bir vezni özelliğindedir. Nazımda kullanılan vezin sistemi o dilin yapısına uygun olur. Uzun ve kısa heceleri birbiri ardınca değişen (yani beş altı tane uzun ya da kısa hecesi art arda gelmeyen) bir dilden ancak hecelerin uzunluk ve kısalığına dayanan bir vezin doğar. (Arapların milli vezinleri olan Aruz vezni gibi.) Uzun ve kısa heceleri birbiri ardınca değişmeyen (yani beş altı tane uzun ya da kısa hecesi art arda gelebilen) bir dilden de hecelerin sayısına dayanan vezin doğar (Türk dilinin millî vezni olan hece vezni gibi.)

Hece vezninde duraklar kelimeleri ortalarından kesemedikleri için (aruz vezninde ise önemli olan kelimelerin bitimi değil hecelerin uzunluğu kısalığıdır) hece vezninde durak yerlerinin tâyininde şu kurallara rastlanır:

1 - Hece sayısı az olan kalıplar: Bunlar 4–8 heceli mısralardan meydana gelmiştir. 4+3 3+4 duraklı ve tamamı duraksız 7 heceli mısralardan meydana gelebildikleri gibi; 4+4 duraklı ve duraksız 8 heceli mısralardan meydana gelmiş olabilirler: Bu yol/uzaktır 2+3=5

Geçidi/çoktur 3+2=5

Yunus Emre

Sen de bir/geminin 3+3=6

Yolcusu/değilsin 3+3=6

Serde gençlik varken 6 (duraksız)

Cahit Sıtkı

Yıldızların/korkarım 4+3=7

Düştüğü/yerdesiniz 3+4=7

Geçen dakikalarım 7 (duraksız)

Necip Fazıl

Yâr ismini/desem olmaz 4+4=8

Düşer dillere dillere 8 (duraksız)

Emrah

2 - Hece sayısı çok olan kalıplar : Bunlar 6+4 4+4 + 3 şeklinde duraklı olan ya da duraksız olan heceli kalıplar; 6+6 7+5 şeklinde duraklı yada duraksız olan 12 heceli kalıplar; 4+4+5 duraklı olan 13 heceli kalıplar; 7+7 duraklı olan 14 heceli kalıplar; 4+4+ 4+3 şeklinde duraklı olan 15 heceli kalıplar; 4+4+4+4 şeklinde duraklı olan 16 heceli kalıplar şekillerinde olabilir.

Yine doldu / gemimizin / arması.

Bizim gemi / martı gibi pek oynak (11)

Enis Behiç

Yayla çiçeğini / gördüm baharın

İçtim sularından / eriyen karın

Ömer Bedrettin

Enginleri dinliyor / yalnız kenarda

Sararmış bahçesiyle / viran bir yalı (12)

Faruk Nafiz

Sonra yine tiren sesi / yine yolculuk

Her dakika karşımızda / yeni bir ufuk (13)

Kemalettin Kamu

B a sanat bilmeyiz / karşımızda

dururken

Söylenmemiş bir masal / gibi Anadolu muz (14)

Faruk Nafiz

Bırak beni haykırayım / Susarsam

Sen / matem et

Unutma ki / şairleri haykırmayan / bir

millet

Sevenleri / toprak olmuş / öksüz çocuk

gibidir (15)

Mehmet Emin

Çıktım bugün / güzellerin / gözlerinde / seyahate

Bu yolculuk / bilmem nasıl / erecekti / nihayete (16)

Orhan Seyri

Türk edebiyatında millî vezin özelliğinde olan hece vezni Türk diline ve edebiyatına yabancı medeniyetlerin etki yapmadığı devirlerde kullanılmış

Türklerin İslâmlığı kabul etmelerinden sonra ise hece vezni yerine Arap ve Fars edebiyatlarında kullanılan aruz vezni kullanılmağa başlanmıştır. Fakat aydınların meydana getirdiği bu yeni edebiyatın yanı sıra halk şairleri eski Türk vezni olan hece veznini kullanmağa devam etmişlerdir. Bu sebeple aydınların meydana getirdiği ve “Divan edebiyatı” denen aruz vezninin kullanıldığı ve halk şairlerinin yürüttüğü “Halk edebiyatı” adı verilen millî edebiyatımız yüzyıllarca iki kol hainde yürümüştür.

Ancak XIX. yüzyılın sonlarına doğru ve XX. yüzyılın başlarında eser vermeğe başlayan ve aydın kolu temsil eden şairler tarafından (Mehmet Yurdakul Rıza Tevfik Ziya Gökalp). Halk edebiyatımızın yanı sıra aydın edebiyatımızda da hece vezni kullanılmağa başlanmıştır. Hece vezni Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra daha canlı bir özellik kazanmış Cumhuriyet devrinde yetişen şairler tarafından da yeni ahenk imkânlarına kavuşmuştur.

05.09.2013, 21:10	#1 (permalink)
DeLi.Cocuk Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.	Hece Vezni Hece Vezni Hecelerin sayılarına dayanan ve Türk edebiyatında kullanılan nazım ölçüsü. Hece veznine “parmak hesabı” da denir.Türk edebiyatında kullanılan üç türlü vezinden (aruz vezni serbest vezin hece vezni) biri olan hece vezni. Türk dilinin tabii bir vezni özelliğindedir. Nazımda kullanılan vezin sistemi o dilin yapısına uygun olur. Uzun ve kısa heceleri birbiri ardınca değişen (yani beş altı tane uzun ya da kısa hecesi art arda gelmeyen) bir dilden ancak hecelerin uzunluk ve kısalığına dayanan bir vezin doğar. (Arapların milli vezinleri olan Aruz vezni gibi.) Uzun ve kısa heceleri birbiri ardınca değişmeyen (yani beş altı tane uzun ya da kısa hecesi art arda gelebilen) bir dilden de hecelerin sayısına dayanan vezin doğar (Türk dilinin millî vezni olan hece vezni gibi.) Hece vezninde duraklar kelimeleri ortalarından kesemedikleri için (aruz vezninde ise önemli olan kelimelerin bitimi değil hecelerin uzunluğu kısalığıdır) hece vezninde durak yerlerinin tâyininde şu kurallara rastlanır: 1 - Hece sayısı az olan kalıplar: Bunlar 4–8 heceli mısralardan meydana gelmiştir. 4+3 3+4 duraklı ve tamamı duraksız 7 heceli mısralardan meydana gelebildikleri gibi; 4+4 duraklı ve duraksız 8 heceli mısralardan meydana gelmiş olabilirler: Bu yol/uzaktır 2+3=5 Geçidi/çoktur 3+2=5 Yunus Emre Sen de bir/geminin 3+3=6 Yolcusu/değilsin 3+3=6 Serde gençlik varken 6 (duraksız) Cahit Sıtkı Yıldızların/korkarım 4+3=7 Düştüğü/yerdesiniz 3+4=7 Geçen dakikalarım 7 (duraksız) Necip Fazıl Yâr ismini/desem olmaz 4+4=8 Düşer dillere dillere 8 (duraksız) Emrah 2 - Hece sayısı çok olan kalıplar : Bunlar 6+4 4+4 + 3 şeklinde duraklı olan ya da duraksız olan heceli kalıplar; 6+6 7+5 şeklinde duraklı yada duraksız olan 12 heceli kalıplar; 4+4+5 duraklı olan 13 heceli kalıplar; 7+7 duraklı olan 14 heceli kalıplar; 4+4+ 4+3 şeklinde duraklı olan 15 heceli kalıplar; 4+4+4+4 şeklinde duraklı olan 16 heceli kalıplar şekillerinde olabilir. Yine doldu / gemimizin / arması. Bizim gemi / martı gibi pek oynak (11) Enis Behiç Yayla çiçeğini / gördüm baharın İçtim sularından / eriyen karın Ömer Bedrettin Enginleri dinliyor / yalnız kenarda Sararmış bahçesiyle / viran bir yalı (12) Faruk Nafiz Sonra yine tiren sesi / yine yolculuk Her dakika karşımızda / yeni bir ufuk (13) Kemalettin Kamu B a sanat bilmeyiz / karşımızda dururken Söylenmemiş bir masal / gibi Anadolu muz (14) Faruk Nafiz Bırak beni haykırayım / Susarsam Sen / matem et Unutma ki / şairleri haykırmayan / bir millet Sevenleri / toprak olmuş / öksüz çocuk gibidir (15) Mehmet Emin Çıktım bugün / güzellerin / gözlerinde / seyahate Bu yolculuk / bilmem nasıl / erecekti / nihayete (16) Orhan Seyri Türk edebiyatında millî vezin özelliğinde olan hece vezni Türk diline ve edebiyatına yabancı medeniyetlerin etki yapmadığı devirlerde kullanılmış Türklerin İslâmlığı kabul etmelerinden sonra ise hece vezni yerine Arap ve Fars edebiyatlarında kullanılan aruz vezni kullanılmağa başlanmıştır. Fakat aydınların meydana getirdiği bu yeni edebiyatın yanı sıra halk şairleri eski Türk vezni olan hece veznini kullanmağa devam etmişlerdir. Bu sebeple aydınların meydana getirdiği ve “Divan edebiyatı” denen aruz vezninin kullanıldığı ve halk şairlerinin yürüttüğü “Halk edebiyatı” adı verilen millî edebiyatımız yüzyıllarca iki kol hainde yürümüştür. Ancak XIX. yüzyılın sonlarına doğru ve XX. yüzyılın başlarında eser vermeğe başlayan ve aydın kolu temsil eden şairler tarafından (Mehmet Yurdakul Rıza Tevfik Ziya Gökalp). Halk edebiyatımızın yanı sıra aydın edebiyatımızda da hece vezni kullanılmağa başlanmıştır. Hece vezni Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra daha canlı bir özellik kazanmış Cumhuriyet devrinde yetişen şairler tarafından da yeni ahenk imkânlarına kavuşmuştur. Benzer Konular Tek Hece... Ada ca Aşk Hece Hece Aşk... Hafız Turgut Yeşilyurt Hesap İnce Hece Hece İlahi Sözleri... Aşk Tek Hece... Hece Ölçüsü... Paylaş Share this post on Twitter Follow @Forumaski