Türk Kelimesi Nereden Geliyor

[Devturk]

Türk Kelimesi Nereden Geliyor
Türk Milleti'nin tarihi neredeyse insanlıktarihi kadar eskidir; Türklerbinlerce yıldan beri tarih sahnesinde yeralmaktadırlar. Bu durum, bilimadamlarının dikkatini çekmiş ve onlarıTürk kelimesinin kökeniniaraştırmaya yöneltmiştir. Türk adınınkaynağını bulmak amacıyla yapılanaraştırmaların sonuçlarına dayanarakçeşitli görüşler ileri sürülmüştür.Kimi uzmanlara göre, Türk adına ilkdefa MÖ 14. yüzyılda *Tik* veya*Tikler* şeklinde rastlanılmıştır. Bazıuzmanlar ise bu adın MÖ 14.yy.dan önce de var olduğu görüşünübenimsemişlerdir. Türkler'in binlercesenelik geçmişi göz önündebulundurularak, Türk adının nereden geldiğineilişkin birçok iddiaortaya atılmıştır.
Türkler'in eski dönemlerine ilişkin bilgilerin kökeni çoğunluklaÇintarihine dayanmaktadır. Çinli tarihçiler MÖ 2000-1000 yıllarıarasındailk Türk hükümdarlarından bahsetmektedirler. Bununla birlikte,eski Çinkaynaklarındaki Türk hükümdarlarının ve devletlerinin adlarıÇinceyazılıdır. Bunların Türkçe karşılıkları tam anlamıylabilinmemektedir.Profesör Erol Güngör'ün deyişiyle, *Bizim atalarımız oçağda *Türk*adıyla anılmıyordu. *Türk* kelimesi bugün bir milletinadıdır amaatalarımız o zaman henüz bir millet halinde değildi. Boy veaşiretlerhalinde yaşıyorlardı ve her aşiretin ayrı bir adı vardı.*
Türk adının tarih sahnesine çıkışı MS 6. yüzyılda kurulanGöktürkmilleti ile olmuştur. Orhun kitabelerinde yer alan *Türk* adıdaha çok*Türük* şeklinde gösterilmiştir. Yani, Türk kelimesini ilk defaresmiolarak kullanan siyasi teşekkül Gök-Türk İmparatorluğuolmuştur.Göktürkler'in ilk dönemlerinde Türk sözü bir devlet adıolarakkullanılmışken, daha sonra Türk Milleti'ni ifade etmekiçinkullanılmaya başlanmıştır.
Çin İmparatoru MS 585 yılında, Gök-Türk Kağanı İşbara'yagönderdiğimektupta *Büyük Türk Kağanı* diye hitap etmiştir. İşbaraKağan'ın Çinİmparatoru'na cevabi mesajında da *Türk Milleti'nin Tanrıtarafındankuruluşundan bu yana 50 yıl geçti* ifadesine yer verilmiştir.BunlarTürk adını resmileştiren olaylar olarak tarihe geçmiştir.
Göktürk yazıtlarında Türk sözü daha çok *Türk Budun*şeklindegeçmektedir. Türk Budun, Türk Milleti anlamındadır. DolayısıylaTürkadı bu dönemlerde bir topluluğun veya kavmin isminden ziyade siyasibirmensubiyeti belirleyen bir kelime olarak görülmektedir. YaniTürksoyuna mensup olan bütün boyları ve toplulukları ifade etmeküzeremilli bir isim haline gelmiştir.
Türk kelimesinin anlamı üzerinde de çeşitli görüşler vardır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
Çin kaynaklarında *Tu-küe (Türk)* miğfer olarak yorumlanmakta;İslamkaynaklarında ses benzeşmesine dayanarak terk edilmekte, olgunlukçağışeklinde değerlendirilmektedir.
Arminius Vambery'nin 19. yüzyılda yazdığı eserlerinde belirttiğine göre, Türk kelimesi *türemek*ten gelmektedir.

Ünlü Alman Türkolog Albert von Le Coq, Türk deyişinin *güç-kuvvet* anlamı taşıdığını ileri sürmüştür.
Bu konudaki diğer çalışmalara göre, Türk kelimesi, *Altaylı(Ceyhunötesi Turanlı)* kavimlerini tanımlamak üzere 420'li yıllardakibir Persmetninde görülmektedir. Yine 515'de, *Türk-Hun* (KudretliHun)tabirinin de geçtiği bilinmektedir. İran kaynaklarında Türkkelimesinin*güzel insan* karşılığında kullanıldığı belirtilmektedir.

9. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud, *Türk adının Türkler'e Tanrıtarafındanverildiğini* belirtmiş; *gençlik, kuvvet, kudret ve olgunlukçağı*demek olduğunu bir kez daha vurgulamıştır. Türkkelimesinin*güçlü-kuvvetli* anlamına geldiği, bugün neredeyse bütüntarihçilertarafından kabul görmüştür.

Türk Yurdu
Günümüzde sayıları 350 milyonu aşan ve oldukça geniş birbölgeyeyayılmış olan Türkler'in ilk ana yurdunu tespit edebilmek içingenişaraştırmalar yapılmıştır. Çeşitli alanlarda, farklı uzman vebilimadamlarınca yapılan çalışmalar sonucunda her alanda farklıiddialargündeme gelmiştir. Böylece ortaya şöyle bir tablo çıkmıştır:

Tarihçiler, Çin kaynaklarına dayanarak Altay Dağları'nın; etnologlar,İçAsya'nın kuzey bölgelerinin; dil araştırmacıları, Altaylar'ınveyaKingan Dağları'nın doğu ve batısının; kültür tarihçileri,Altay-KırgızBozkırları arasının; sanat tarihçileri, Kuzeybatı Asyasahasının;antropologlar ise Kırgız Bozkırı-Tanrı Dağları arasının ilkTürk anayurdu olduğunu iddia etmişlerdir.
Bu konudaki araştırmalara göz attığımızda, Türkler'in ilkanavatanlarının kesin sınırlarını çizmenin mümkün olmadığı görülür.Bununasıl nedeni Türkler'in ilk zamanlardan itibaren oldukça geniş biralanayayılmalarıdır. Son yıllarda yapılan dil araştırmaları gözönünealındığında, ilk Türk yurdunun *Altay Dağları'ndan Urallar'akadaruzanan, Hazar Denizi Kuzeydoğu Bozkırlarından Tanrı Dağları'nıkapsayançok geniş bir bölge* olduğu anlaşılmaktadır.

Türkler, tarihin akışı içerisinde, ana yurtlarından çok uzakmesafeleregöç ederek geniş bir coğrafi alana yayılmış; bugünBalkanlar'dan ÇinSeddi'ne, Sibirya Bozkırları'ndan Horasan, Afganistan,Tibet'e kadarolan bölgeleri yurt edinmişlerdir.

Günümüzde özgürlük ve eşitliğin öncülüğünü yaptıklarını iddiaedenlerbilmelidir ki, insan hak ve hürriyetlerinin gerçek anlamdakiilkuygulayıcısı Türkler olmuştur. Türkler tarafından kurulandevletlerdedin, dil ve ırk ayrılığı gözetilmeksizin herkese eşitdavranılmıştır.Profesör Hakkı Dursun Yıldız bu gerçeği, *Bütün tarihboyuncaTürkler'de din, dil ve ırk ayrılığı sebebiyle Amerika veAvrupa'da herzaman rastlanan bir katliama, işkenceye ve haklarınelinden alınmasınakesinlikle rastlanmamaktadır* şeklinde ifadeetmiştir.

Dikkat çekici bir nokta, eski Türk kavimlerinde, kadınlarınerkeklerleneredeyse eşit haklara sahip olmalarıydı. Türk kadınlarıtoplumhayatının hemen her aşamasında görev alırlar; yerigeldiğindesavaşmaktan çekinmezlerdi.