Azerbaycan Türkçesi Ve Edebiyatı Nasıl Bir Bölüm?

[DeRDeST]

Azerbaycan Türkçesi Ve Edebiyatı Nasıl Bir Bölüm?

Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı bölümü edebiyat fakültelerinin Çağdaş Türk Lehçeleri Anabilim Dalı programına ait olan bir bölümdür. Bu bölüm öğrencileri Azebaycan Türkçesinin yanında Kazak, Özbek, Tatar Türkçesi ve Osmanlıca gibi dersleri de görür.

Azerbaycan Türkçesi, Türk Dilinin Oğuz grubuna mensuptur. Türk halkları içerisinde yer alan Azerilerin ana dili Azeri Türkçesidir. Azerbaycan Türkçesi ayrıca Dağıstan Cumhuriyeti'nin de resmi dillerinden birisidir.

Azerbaycan Türkçesi yaklaşık 15-20 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Irak Türkmen ağızları ile Azerbaycan Türkçesi arasında bir akrabalık söz konusudur. Azerbaycan 1991 yılında Latin alfabesini uyarlayarak yeniden kullanmaya başlamıştır. Türkiye'de de Azerbaycan Türkçesi ve yerel şiveleri Ardahan, Kars ve Iğdır bölgesinde konuşulmaktadır.

Azerbaycan Türkçesi toplamda 4 ayrı ağıza sahiptir. Bunlar, doğu, batı, kuzey ve güney olarak ayrılmaktadır. Kuba, Şamahı, Bakü, Muğan ve Lenkeran bölgesinde doğu ağzı konuşulmaktadır. Kazah, Karabağ ve Gence bölgesindeki Azerbaycan Türkçesi de batı kolunu oluşturmaktadır. Şeki, Zakatala bölgesi kuzey ağzına aitken Nahçıvan, Ordubad ve Erivan ağızları güney koluna aittir.

Azerbaycan Türkçesi, Oğuz Türkçesinin 13. yüzyıldan itibaren Batı Türkçesi kolunda ayrılması ile saha olarak iki daire halinde gelişmiştir. Batı Oğuzca ve Doğu Oğuzca olarak ayrılan bu kollar içerisinde Azerbaycan Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ile birlikte Oğuzcanın batı kolunu oluşturmuştur.

Azerbaycan Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi daha çok şive yönünden birbirinden ayrılmıştır. Bu iki dilin Arap alfabesini kullandığı dönemde ürettiği eserler arasında önemli benzerlikle söz konusu olmuştur.

Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı bölümünde öğrenciler, Azerbaycan Türkçesinin tarihsel gelişimini, fonolojik, etimolojik ve sentaktik olarak inceleyerek diğer Türk şiveleri ile olan benzerliklerini ve farklılıklarını öğrenmektedir. Bu bölüm mezunları Azerbaycan Türkçesi dil bilimcisi ünvanını edinmektedir. Azerbaycan başta olmak üzere birçok Türk cumhuriyetinde iş ve çalışma olanağı bulmaktadır. Ayrıca bu bölüm mezunları akademik olarak da ilerleyerek Çağdaş Türk Lehçeleri bölümü içerisinde çalışmalar yürütebilmektedir.

Günümüzde Gazi Üniversitesi başta olmak üzere birçok üniversitede Azerbaycan Türkçesi bölümleri okutulmaktadır. Bu bölüm mezunları pedagojik formasyon eğitimi alarak Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliği de yapabilmektedir. Azerbaycan Türkçesi ve Edebiyatı bölümü içerisinde edebi eserlerin incelenmesi ve tahlili de yapılabilmektedir. Metin şerhi, yorumu ve incelemesi ile birlikte Eski Azerbaycan Türkçesi temel bilgileri öğrenilebilmektedir. Bu bölümü tercih edecek olan adayların tarihe, dile ve edebiyata ilgi duyması gerekmektedir. Sözel bir bölüm olmasından dolayı birçok kaynak okutulmakta ve araştırma yapılmaktadır.