Çilingir sofrası ve Adabı

[Jade]

Çilingir sofrası ve Adabı




Rakı sofrası için sırasıyla; zaman, sebep ve insan lazımdır. Bu maddeler üzerine biraz düşünelim.
Zaman; güneş batımında akşamüzeri içilir, eskiler “vakt-i kerahat geldi” derlermiş.
Sebep; sohbettir. Unutmamak gerekir ki “Rakının birinci mezesi muhabbettir.”
İnsan; rakı masası, sohbet adabını ve içmesini bilen, saygılı kişilerden oluşur.
Aşağıda madde madde verdiğim bilgiler ve kurallar, benim uydurmam değil. Bu bilgilerin bir kısmı, küçüklüğümden beri rakı erbaplarıyla yaptığım sobetlerden ve büyük çoğunluğu, gençliğinde İstanbul boğazında kürek çekmiş, gerçek bir Boğaz Kızı olan Annem’den geliyor. Öyle bir anne ki, oğullarına tavla oynamayı, araba kullanmayı, savunma sporlarını öğretmiş, yelkenli kaptanı ve hatta bir web sitesi sahibi ve tasarımcısı.

RAKI SOFRASI (Çilingir sofrası da denir)

Rakı sofrasında sıcak yemek olmaz. Ama ara sıcaklar gelir.
Mezenin miktarı az, çeşidi çoktur.
Rakı bir yemek içkisi değildir. Sadece meze ile ve sohbet eşliğinde içilir. Kokteylde – gece içilmez. Gündüz aklına esince öğle yemeğinde de içilmez. Hiçbir ana yemekle içilen bir içki değildir.
Rakı içilirken çalan müzik, oynak havalar değil, ağır alaturka – fasıl olur. Sofradakiler şarkılara katılabilir, ama daha çok dinlerler.
Rakıya başlamadan önce evvela, çırpılmış yoğurttan yapılan, sulandırılmamış cacık içilir. Bunun sebebi, rakının keskin alkolünün mideye dokunmasını önlemek ve mideyi korumaktır.
Cacık sarmısaksız ve bol zeytinyağlı olur. Salatalığı el ile küçük parçalanmış olacak (asla rendelenmeyecek) aslında bıçakla küçük küçük kestiğimiz gibi de yapılabilir.

RAKININ KADEHİ VE ÖLÇEĞİ

Bardağı özel rakı bardağıdır. Şimdilerde görülen ve yanlış bilinen limonata bardağı değil, normal bir su bardağı boyunda, dar ve aşağı doğru daralan bir bardaktır.
Ölçüsü; Bir rakı sofrasında kişi başı 2 duble içilir. Enlemesine 2 parmak = 1 duble eder. Bu miktar sohbetle içen adamı ne çarpar ne rahatsız eder.
Karafaki denen küçük sürahilerde gelir ve servisi bu küçük sürahiden yapılır. Sofraya asla şişe gelmez. Bardağa önce rakı konur hatta konurken bardak hafifçe çevrilir.
Usulü şudur: Rakı da suyu da soğutulmuş olur. Önce rakı, sonra su konur. İsteniyorsa sonradan buz konur. Önce buz konursa anasonun kokusu kaçar, rengi güzel beyaz olarak dağılmaz, dengesi bozulur.
Rakı içilirken ağza alınıp yutulmadan veya hemen ardından su içilmez. Ağzı yanan adam o sofraya ya hiç oturmaz, ya da içmesini biliyorum dememelidir!

MEZELER



Mezeler

Mezeler çok küçük tabaklarda, çay tabağının biraz büyüğü boyuta, genelde kayık tabaklarda azar azar sunulur.
Zeytinyağlı fasulye pilakisi, Lakerda, Çiroz salatası, Midye dolması, Beyaz peynir, küçük zeytinyağlı dolmalar (kişi başı 1), başta olmak üzere vesaire siparişler.
Sofradaki mezeler tazelenmez, yerine yeni çeşitler gelir. Örneğin fava gider, yeni kızarmış muska veya sigara böreği gelebilir. “Bu güzelmiş daha getir” demek ayıptır.

SOFRA ADABI

Rakı servisini yapan kişiye Sakî denir, ki sofranın en gencidir.
Sofranın en yaşlısı bardağını kaldırmadan diğer kadehler kıpırdamaz. Aksi, sofraya ve oradaki büyüğe saygısızlıktır.
Kadehler tokuştururken de iki kişiden en yaşlısının kadehinin altına tokuşturulur.
İçki daima sofradakilerin kadehlerine eşit gelecek şekilde paylaştırılır.
Sofradan kalkılacağı zaman kadehlerde azıcık bir içki kalıntısı bırakılır. Sonuna kadar içilmez ve rakı asla fondip yapılmaz. Ayıptır.
Rakı; ağız doldurarak büyük değil ufak yudumlarla içilir. Kadeh ağza değdiği her seferinde bir küçük yudum alınır.
“Şerefe” denildikten veya kadeh kaldırıldıktan sonra kadehten bir yudum içmeden sofraya konmaz. Kadehten içmeden sofraya koymak, sözsüz bir protesto veya hakaret olarak kabul edilir. Sofranın havası kaçar. Bu, sadece rakıya has değil tüm içkili sofralar için geçerlidir. Unutmamak gerekir.

SOHBET

Kahkahalarla, ağız dolusu gülünmez. Çok can sıkıcı ve acıklı konular konuşulmaz. Dedikodu yapılmaz.
Felsefe – müzik – edebiyat ve güncel konular konuşulur. Çok politik konuşulup memleket kurtarmak hoş görülmez. Bir dinlenme ve hoş zaman geçirme yeridir rakı sofrası. Bu sofralarda “iki tek atalım” tabiri gerçek anlamında kullanılır.
Sofradan en yaşlı kalkmadan kalkmak –çok mecbur olmadıkça- ayıptır. Sofra terk edilmez. Kalkılacaksa sofranın en yaşlısından izin istenir.
Bu kurallar sadece lokanta veya meyhanede değil birinin evinde de aynen geçerlidir.

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Rakı tokuşturulduktan sonra masaya kadehin dibini bir kez vurmak diye bir şey yoktur.
Rakı-balık diye bir şey yoktur. Balıkla beyaz şarap içilir. Başta da dediğimiz gibi rakı ana yemeklerle içilmez.
Kavun, rakı sofrasında olmaz, mezeden sayılmaz.
Rakı, tatlılarla içilmez, zira alkolün etkisi artar, çarpar. Rakı sofrasının amacı sarhoş olmak değildir. Sofradan sonra yalpalayarak yürümek ayıplanır.

KISA NOTLAR

Akşamcılar, rakı içmeye, 2 dubleyi geçenler bir gün, 4 dubleyi geçenler 2 gün ara vermelidirler.
Rakı tiryakisinin özelliği ölçüsüdür. 2 tek atılır. 3 tek değil…
Sofrada salam, sosis, jambon yenmez.
İlk lokma kızarmış francala ekmeğinin üzerine varsa, tereyağ ve ançüez sürülerek yenir, üstüne cacık yenir sonra içkiye geçilir. Amaç ançüezle iştah açmak, cacıkla mide çeperini alkolden korumaktır.
Sonunda tatlı ve meyva yenmez. Alkol zaten şekere dönüşür.
Rakının 4.5 misli su içilir. Rakıyla beraber yemek yenilmez, bu suretle akşamdan kalma olunmaz.
Çilingir sofrasından kalkıldıktan ancak 1-2 saat sonra akşam yemeği yenir.
Su ayarı: süt beyazı oluncaya kadardır.
Bir de “Öğle rakısı“ vardır. Sadece bir tek içilir.

“Mahmurluk rakısı” akşamdan çok kaçırılmışsa, ertesi sabah (enine bir parmak ölçüsünde) içilir. Ayıltır…
Kerahat vakti: İkindi ile akşam arasıdır. Dünyevi işler zamanı, Kirlenme, Günahlanma vakti olarak bilinir…

Türklerde rakı sofrası Japonların çay seremonisine benzetilebilir. Sarf edilen sözler, yapılacak hareketlerin anlamı, sofra sahibini onurlandırmak, nezaket, hiyerarşi ve karşılıklı saygı göstermek ikisinde de ortaktır.

alıntı

[Narsinha]

İnsanların ağzına yuva yapmış bir sözcük [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]