Huma Nasıl Bir Kuştur?



Kökeni Oğuz Türkleri'ne kadar uzanan huma kuşu efsanelerde sıklık görülen güzel bir kuş türüdür. Bu kuş ile ilgili özellikle Türk boyları tarafından ortaya atılan farklı yorumlar vardır. Bu yorumlardan biri huma kuşunun konduğu yere mutluluk ve huzur getirdiği yönündedir. Bir diğer yorum ise huma kuşunun ayaklarının olmadığı ve görülemeyecek kadar yüksek uçtuğu yönündedir. Huma Farsça bir kelimedir. Ruh anlamına gelen hu ve su anlamına gelen ma kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

Huma kuşu çeşitli mitolojilerde ismi geçen bir kuştur. Günümüzde bu isim ile anılır. Ancak eski Türk efsanelerinde huma kuşunun ismi umay olarak geçer. Umay eski Türklerde evlerin huzurundan ve mutluluğundan sorumlu bir tanrı olarak bilinir. Huma kuşu bazı Türk boylarında ise çeşitli isimlere sahiptir. (Kumay, Humay gibi) Yunan efsanelerinde Phoenix, Arap efsanelerinde Anka kuşu, Uzakdoğu kültüründe Tanniao, Rokh, Simurg gibi kuşlar Huma kuşu ile hemen hemen aynı niteliklerdedir.

İnanışa göre Huma kuşunun gölgesine denk gelen kişi padişah olur, o devlet refaha ulaşır ve gücüne güç katardı. Bu nedenle Huma kuşuna devlet kuşu ya da talih kuşu gibi isimler takılmıştır. Bu isimler günümüzde hala varlığını devam ettirir.

Huma kuşunun siyaset, devlet, din konularındaki etkilerinin dışında Türk edebiyatında da etkileri oldukça fazladır. Türk edebiyatında huma kuşu figürüne oldukça fazla yer verilmiştir. Özellikle Türk deyimlerinde huma kuşuna sıkça rastlanılması mümkündür. Daha sonra Türklerin Anadolu’ya gelmesiyle birlikte huma kuşu kendine şiirde de yer bulmuştur.

Günümüzde de Anadolu’nun çeşitli yerlerinde Huma kuşu ile ilgili çeşitli hikayeler bulunur. Devlet kuşu ya da talih kuşu adı ile anlatılan hikayeler bir hayli fazladır. Birçok Anadolu türküsünde de kendisine yer bulan bir kuştur. Ayrıca Huma kuşu Özbekistan’ın devlet armasında da kullanılmıştır.


Nasilkolay