Okulun ilk günleri hiç şüphesiz çocukların ve ebeveynlerin çok farklı duygular yaşamalarına sebep olur. Çocuklar yeni bir ortama giriyor olmaktan dolayı kaygı heyecan korku duyabilirler. Ebeveynler ise bu yeni başlangıçta çocuklarının güvende olup olmadıklarına dair endişe ve merak duyabilirler.


Okula mutlu bir başlangıç yapmak çocukların okul hakkında olumlu hisler beslemelerine ve okula daha kolay uyum sağlamalarına yardımcı olur.


Bilgi Formları
Öncelikle her çocuğa ve aileye ait teme bilgiler (isim adres telefon numarası doğum tarihi kardeşler vb.) öğrenilmelidir. Bu formlar okul yönetimi ile de paylaşılmalıdır.


Bilgi Formu


Öğrenci Tanıma Formu


Önemli Bilgiler Toplamak
Öğretmen olarak okulun ilk gününden önce öğrencileriniz hakkında şu konularda bilgi sahibi olmanız faydalı olabilir:
Alerjiler ve sağlık sorunları: Çocukların varsa alerjileri sağlık sorunları ve çok temel bir bilgi olarak kan grupları bilinmelidir. Bazen yaramazlık hiperaktivite gibi yorumlanan davranışlar çocuğun sağlık sorunlarından kaynaklanıyor olabilir. Bu nedenle var ise çocuğun özel sağlık sorunları bunların etkileri hakkında aileden bilgi almak ve gerektiğinde çocuğun doktorunu arayarak detaylı bilgi talep etmek önemlidir.


Desteğe ihtiyacı olduğu alanlar: Öğretmen ailelerden çocukların desteğe ihtiyaçları olduğu alanlar hakkında bilgi alırsa ilk günden başlayarak programda bu ihtiyaçlara göre değişiklikler planlayabilir. Ailelerin beklentilerininçocuklarının yapabileceklerinden yüksek olduğu noktalarda ise öğretmen ailelere çocuklarının yaşını ve gelişim özelliklerini dikkate alarak gerçekçi beklentiler oluşturabilmeleri yönünde onlara rehberlik edebilir.


Güçlü olduğu alanlar: Çocukları desteğe ihtiyacı olduğu alanlar ailelere sorulurken çocuğun güçlü yanları hakkında da konuşulmalıdır. Bu sayede aileler çocuklarının olumlu yönlerini de görebilir sadece olumsuz deneyimlere odaklanmadan çocukları hakkında gerçekçi bir değerlendirme yapabilirler.


Çocukların sevdikleri ve sevmedikleri: Çocuğun sevdiği ve sevmediği şeyler hakkında bilgi sahibi olmanız oryantasyon aşamasında uygun etkinlikler hazırlamanızı sağlar. Okulun ilk günlerinde çocukların hoşlandıkları etkinlikler planlarsanız çocuklar yabancı bir ortama girmenin stresinden uzaklaşır tanıdık/bildik bir şey yapmanın mutluluğuyla kendilerini daha rahat hissederler. Bu nedenle mümkün olduğunca her çocuğun ilgi alanına yönelik etkinlikler önerebilmeniz önemlidir. Çocuğa yapmak istediği etkinliği seçme şansı tanımakçocuğa sevdiği şeyle ilgilenme fırsatı yaratır. Kendilerine özel ilgi gösterildiğini değer verildiğini hisseden çocuklar öğretmene güven duymaya başlar.


Korku ve endişeleri : Çocukların korku veya endişelerinin farkında olmak onların sınıf içinde zor durumda kalmalarını engeller. Örneğin sınıfta karanlıktan korkan bir çocuk varsa evcilik köşesinde bulunan kapalı loş çadıra dikkat etmek onu orada izlemek ve desteklemek gerekebilir.


Ayrılık korkusu: Okulun ilk günlerinde bazı çocuklar evden ayrılırken sıkıntı yaşayabilir. Yeni ortama yeni insanlara alışmak için biraz zamana ihtiyaçları olabilir. Bu süreçte sabırlı olmanız ve ailelere çocuğun okul ortamına alışmasını kolaylaştıracak yöntemler önermeniz (örneğin evden sevdiği bir oyuncağı getirmesi aileden birinin bir süre çocukla kalması daha sonra ayrılmasıvb.) önemlidir. Ailelere "çocuğumu okula bırakıyorum" yerine "okula götürüyorum" demelerini önerin. "Bırakmak" kelimesi çocuk tarafından terk edilmek olarak algılanabilir. Oysa "seni okula götürüyorum sonra da geri alacağım" ifadesi çocuğu rahatlatır.


Ailelerin zor durumlarda kullandıkları yöntemler: Ailelerin zor durumlarla başa çıkma yöntemleri hakkında bilgi toplayabilirsiniz. Ev ortamında işe yarayan ve yaramayan yöntemlerin neler olduğunu bilmek öğretmenin sınıf ortamında nasıl bir strateji belirleyeceğine karar vermesini kolaylaştırır.


Burada dikkat edilmesi gereken nokta ailelerin işe yarar olarak aktardığı bir yöntemin çocuğun gelişimi açısından olumsuz etkileri olabileceğidir. Böyle bir durumda öğretmen aileyi yargılayıcı ya da suçlayıcı olmadan alternatif yöntemler önermeli kullandıkları yöntemin neden sağlıklı olmadığını gerekçeleriyle açıklamalıdır. Okul ile evde uygulanan yöntemlerin tutarlı olmasının önemi konusunda aileyi bilgilendirmek ve bu konuda işbirliği talep etmeniz önemlidir. Öğretmenin topladığı tüm bu bilgiler çocuk ile çalışacak diğer okul personeli ile de paylaşılmalıdır.


Ev Ziyaretleri
Aile ile tanışmak ev ortamını görmek ve bilgi toplamak amacıyla okul başlamadan ev ziyaretleri planlayabilirsiniz. Ev ziyaretleri yapmadan önce bu ziyaretlerin amacını açık bir şekilde aileye anlatılmalıdır. Ev ziyaretlerinin amacının aileyi değerlendirmek değil çocuk ve içinde yaşadığı ortam hakkında bilgi toplamak olduğu belirtilmelidir. Ziyaretten önce ailelere amacınızı anlatan bir mektup gönderebilir veya telefon edebilirsiniz


Örnek:
"Ben Yeşim'in öğretmeniyim. Kızınızın öğretmeni olacağım için çok mutlu ve heyecanlıyım. Okul başlamadan önce çocuğunuzla daha yakından tanışmayı çok istiyorum. Bu amaçla eğer sizin için de uygunsa evinize kısa süreli bir ziyaret yapmak istiyorum. Çocukların okulun ilk gününden önce beni görmelerinin okulun ilk günü duyulan korku ve endişeyi azaltacağına inanıyorum. Bu nedenle bu ziyaretleri gerçekleştirmeyi çok önemsiyorum. Sizin için de uygun ise ortak bir gün ve saat kararlaştırabilir miyiz?"


Öğretmen ev ziyaretlerine giderken çocuğa ve aileye göstermek üzere sınıf ve okul fotoğraflarını içeren bir albüm oluşturabilir. Albüm içinde sınıfta yapılan günlük etkinliklerin fotoğraflarına da yer verilirse çocuk okula başladığında ne ile karşılaşacağını görebilir. Böylece okul bilinmeyen bir yer olmaktan çıkıp çocuğun gözünde keyifli zaman geçirilen bir yere dönüşebilir. Fotoğraf yerine okul ve sınıf ile ilgili kısa videolar da hazırlanabilir. Ev ziyaretleri sırasında bu videolar izlettirilebilir ya da ailelere ödünç verilip tercih ettikleri bir zamanda izledikten sonra geri iade etmeleri istenebilir. Öğretmen ev ziyaretleri sırasında fotoğraf çekebilir. Daha sonra bu fotoğrafların altına çocukların isimlerini yazarak okulun ilk günü sınıfta sergileyebilir. Çocuklar sınıfa girdiklerinde kendi fotoğraflarını görmekten mutlu olur ev ile okul arasında bir bağ kurabilirler. Çocukların kendilerini yeni okul ortamına ait hissedebilmeleri için bu tarz görsel malzemelerden yararlanılması faydalı olabilir.


Yapılan ev ziyaretleri sırasında bazı çocuklar öğretmenle hemen iletişime girip konuşabilir ya da sevdiği bir oyuncağını öğretmenle paylaşmak isteyebilir. Bazı çocuklar ise daha içine kapanık olabilir. Konuşmak istemeyen çocuklar olursa konuşması için zorlamamak alışması için biraz zaman tanımak önemlidir. Böyle zamanlar için öğretmen yanında ufak bir hediye taşırsa iyi olabilir. Örneğin bir kitap kalem parmak kuklası oyun hamuru. Öğretmen hediyeyi verdikten sonra çocukla birlikte kitabı okuyabilir oyun hamuru ile oynayabilir ya da boya kalemleri ile resim yapabilir Tüm bunlar çocuğun öğretmene alışmasını kolaylaştırır.
Ev ziyaretleri çocuğun okula uyumunu kolaylaştırmak amacıyla yapılıyor olsa da bu konuda aileler zorlanmamalı ve bu ziyareti kabul etmedikleri için yargılanmamalıdırlar.


Mektup/ Kitapçık Gönderme
Okula ve yapacağınız çalışmalara ilişkin bir tanıtım kitapçığı varsa ev/ okul ziyaretleri sırasında bunu ailelere verebilir ya da okul başlamadan önce adreslerine postalayabilirsiniz. Böyle bir kitapçık yok ise bilgilendirme amaçlı bir mektup hazırlayabilirsiniz. Bu mektupta çocuğun okula alışmasını kolaylaştırıcı bazı önerilerde bulunmak da faydalıdır:


Lütfen okula gelirken çocuğunuzun çantasına yedek kıyafetler koymayı unutmayın.


Çocuğunuza okula gelirken yanında taşıması için bir aile fotoğrafınızı verin. Okulun ilk haftalarında istediği zaman sizin fotoğrafınıza bakmak onu rahatlatacaktır.


Çocuğunuz sabahları sizden ayrılırken sıkıntı yaşayabilir. Böyle bir durum söz konusu ise lütfen bizi bilgilendirin ki ayrılıkların daha rahat yaşanabilmesi için yapabileceklerimiz hakkında sizinle görüşelim.


Lütfen size her zaman ulaşabileceğimiz bir telefon numarası bırakın.


gibi tavsiyelerle ailelerden beklentilerinizi yazılı olarak ifade edebilirsiniz.


Örnek bir ilk gün mektubu görmek için tıklayınız.


Bir öneri daha.. Okul başlamadan önce çocuklara da bir mektup yazıp gönderebilirsiniz. Aileler bu mektubu çocuklarına okuyabilirler.


Örnek:
Merhaba ….. (çocuğun ismi)
Benim adım ….. Çok yakında senin öğretmenin olacağım. Sınıfımızda benim dışımda bir öğretmen daha var. Onun adı da ….(varsa diğer öğretmenin adı) Bizler senin ve diğer çocuklar için sınıfımızı düzenliyoruz. Sınıfımızda oynayabileceğin çok fazla oyuncak var (oyuncakları detaylı anlatabilirsiniz). Sınıfta bizler şarkı söylüyor resim yapıyor ve oyunlar oynuyoruz. Seni de bir an önce aramızda görmek için sabırsızlanıyoruz.


Çok yakında görüşmek üzere.


Okul Ziyaretleri
Ailelerin okul başlamadan önce çocuklarıyla birlikte okulu ziyaret etmeleri sağlanmalıdır. Bu ziyaretler sırasında aileyi rahat hissettirmeniz önemlidir. Okulu sınıfı gezdirmek sınıf ortamını görmelerini sağlamak çocuğun isterse oyuncaklarla oynamasına izin vermek tüm ailenin okulun ilk günlerinde kendilerini daha güvende hissetmelerine neden olacaktır.


Dikkat:
Öğretmen ve ebeveynler birbirlerine sorular sorarken çocuk yanlarında ise dikkatli olunmalıdır. Çocuğun olması bilgi paylaşımını engelleyecek ise çocuk meşgul olabileceği bir aktiviteye yönlendirilebilir.


Ortantasyon Toplantıları
Okulun ilk haftasında ebeveynlere yönelik bir oryantasyon toplantısı düzenlenebilir. Bu sayede aileler sormak istedikleri soruları sorma şansı bulup sınıf ortamı öğretmen ve uygulanan program hakkında daha detaylı bilgiye sahip olabilirler.


Bu toplantılar sırasında
Öğretmen kendini tanıtır (örneğin kaç yıldır öğretmenlik yapıyor ilgi alanları nelerdir öğretmenlik onun için ne ifade ediyor vb.)


Günlük program akışının bir örneği ailelere anlatılabilir. Gün içinde çocuklar neler yapıyor ne tür etkinliklerle uğraşıyorlar vb. konularda aileler bilgilendirilebilir.


Uygulanan programın özellikleri hedefleri yöntemi hakkında ailelere bilgi verilebilir.


Okul ile aile arasında düzenli bilgi paylaşımının önemi üzerine konuşulabilir.


Yıl boyunca öğretmen ailelerden beklentilerini açıklayabilir. Ailelerin kendinden ve okuldan beklentilerini dinler.


Bunların dışında öğretmen paylaşmayı önemli bulduğu noktaları ailelerle paylaşır ve ailelerden gelen soruları cevaplayarak toplantıyı sonlandırabilir.


Tebrikler! Koca bir yılı geride bıraktınız. Tüm yıl boyunca çalıştınız yoruldunuz ama çok keyifli günler de geçirdiniz. Şimdi ise tatil zamanı geldi çattı. Bazı çocuklar için yıl sonu ve yazın başlangıcı heyecan verici olurkenbazıları okuldan ve sizden ayrılacağı için üzüntü duyabilir.


Sizlere yıl sonunu keyifli anlara dönüştürmenizde yardımcı olacak bazı yıl sonu etkinlik önerilerimizi sunmak istiyoruz:


Ben Neler Başardım?
Çocuklara zaman içinde bir yolculuk yapacağınızı söyleyin. Okulun başladığı ilk günleri hatırlamalarına yardımcı olun. Yıl boyunca yaptığınız etkinlikleri gezileri okuduğunuz kitapları yaptığınız yemekleri vb. düşünmelerini ve birbiriyle paylaşmalarını isteyin.


Çocuklardan bu hatıralarına ait resimler çizmelerini isteyebilir yıl boyunca çekilmiş fotoğraflarını da bu resimlere ilave ederek her çocuk için bir "güle güle" kitabı hazırlayabilirsiniz. Fotoğrafları deftere ya da kağıtlara yapıştırdıktan sonra altına çocukların sizi yönlendirmesiyle yazılar da yazabilirsiniz. Bu kitap sizden onlara verilen güzel ve kalıcı bir hediye olacaktır.


Neler Yapacağım?
Çocuklarla okul bittikten sonra neler yapacakları hakkında sohbet edin. Çocuklar yaz planlarını kağıtlara çizebilirsiz de bunları herkesin görebileceği bir yere asabilirsiniz. Ayrıca aileler için her çocuğun isminin ve ailesinin telefon numarasının bulunduğu bir liste hazırlayın. Bu listeyi okulun son günü ailelere dağıtın. Bu bilgiler sayesinde aileler yaz boyunca isterlerse çocuklarının bir arada zaman geçirmelerini sağlayabilirler.


Sınıfınızda gelecek yıl okulunuzun ilköğretim sınıfına başlayacak çocuklar varsa onların sınıflarını görmeleriöğretmenleriyle tanışabilmeleri için ziyaretler planlayın. Ya da gelecek yılki öğretmenlerinin sizin sınıfınızı ziyaret etmelerini sağlayın. Bu sayede yaz bitip okul zamanı geldiğinde çocukların ne ile karşılaşacaklarına dair bir fikirleri oluşmuş olur.


Yaşasın yıl sonu geldi. Haydi kutlayalım!


Okulun son gününden önce ailelerin ve çocukların bir arada keyifli zaman geçirebileceği bir yıl sonu etkinliği planlayın. Yıl sonunu ailelerle birlikte kutlamak katkıları için onlara teşekkür etmek hiç şüphesiz onları çok mutlu edecektir.


Örneğin açık havada bir piknik okul bahçesinde organize edilecek kahvaltı ya da yemek uçurtma şenliği vb. Etkinlik yerini belirlerken çocukların koşup oynayabilecekleri park ekipmanlarının olduğu bir yer seçmek eğlenceyi arttıracaktır.


Sizi Çok Özleyeceğim...
Okulun son günü çocuklarla tek tek sohbet etmeye ve bireysel olarak her birine veda etmeye özen gösterin. Onlara öğretmenleri olmaktan ne kadar mutlu olduğunuzu ve onları çok özleyeceğinizi hissettirin.


Aynı okulda görevinize devam edeceksiniz birinci sınıfa başlayan çocukların sizi ziyaret edebileceklerini söyleyerek ayrılığı zor yaşayan çocukların rahatlamasına yardımcı olabilirsiniz. Eğer başka bir okula gidiyorsanız bunu da çocuklarla paylaşmalı gideceğiniz yerde onları çok özleyeceğinizi söyleyebilirsiniz.


Kaynakça: Swale J. (2006). Setting the scene for positive behavior in the early years. Oxon: Routledge.


(AÇEV. Okuloncesi)