Dilin işlevleri nelerdir

Dil ne işe yarar
Dilin işlevleri nelerdir
Dilin görevleri nelerdir
Bir dil insan iki dil iki insanmıdır
Dilin hayatımızdaki anlam ve önemi

1-GÖNDERGESEL İŞLEV:

Bir ileti dilin göndergeyi olduğu gibi ifade etmesi için düzenlenerek oluşturulmuşsa dil göndergesel işlevde kullanılmıştır Bu başka bir ifadeyle dilin bilgi verme işlevidir Burada amaç gönderge konusunda doğru nesnelgözlemlenebilir bilgi vermektir Bu işlev daha çok kullanma kılavuzlarında nesnel anlatılarda bilimsel bildirilerde kısa not ve özetlerde karşımıza çıkar
ÖRNEK: “ Hegel’in felsefesinin çıkış noktası bilim değil tarihtir”


2HEYECANA BAĞLI İŞLEV:
Bir ileti göndericinin iletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanlarını dile getirme amacıyla oluşturulmuşsa dil heyecana bağlı işlevde kullanılmıştır Bu işlev göndericinin kendi iletisine karşı tutum ve davranışını belirtir Bu işlevde çoğunlukla duygular heyecanlar korkular sevinç ve üzüntüler dile getirilir Dilin göndergesel işlevinde nesnellik heyecana bağlı işlevinde öznellik hâkimdir Özel mektuplarda öznel betimlemeler ve anlatılarda lirik şiirlerde eleştiri yazılarında dilin heyecana bağlı işlevinden sıkça yararlanılır
ÖRNEK: “Ben bu davranışınızı etik bulmuyorum siz yanlış davranıyorsunuz”


3ALICIYI HAREKETE GEÇİRME İŞLEVİ:
Bu işlevde ileti alıcıyı harekete geçirmek üzere düzenlenmiştir İletinin bir çeşit çağrı işlevi gördüğü bu işlevde amaç alıcıda bir tepki ve davranış değişikliği yaratmaktır Propaganda amaçlı siyasi söylevler reklâm metinlerigenelgeler el ilanları genellikle dilin bu işleviyle oluşturulur Dilin alıcıyı harekete geçirme işleviyle hazırlanan metinlerde gönderici iletiyi alanı işin içine sokmayı onu sorgulamayı ister
ÖRNEK: “Sınıfı hemen terk et”


4KANALI KONTROL İŞLEVİ: Bir ileti kanalın iletiyi iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek amacıyla düzenlenmişse dil kanalı kontrol işlevinde kullanılmıştır Gönderici ile alıcı arasında iletişimin kurulmasınısürdürülmesini ya da kesilmesini sağlayan bu işlevde iletinin içeriğinden çok iletişimin devam ettirilmesi olgusu ağır basar Törenlerde uzun söylevlerde aile yakınları ya da sevgililer arasındaki konuşmalarda; dilin kanalı kontrol işlevini yansıtan iletiler sıkça kullanılır
ÖRNEK: “Beni anladınız değil mi?”


5DİL ÖTESİ(ÜST DİL)İŞLEVİ:
Bir ileti dille ilgili bilgi vermek üzere düzenlenmişse o iletide dil dil ötesi işlevde kullanılmıştır Dilin dil ötesi işlevinde iletiler dili açıklamak dille ilgili bilgi vermek için düzenlenir Daha çok bilimsel metinlerde ve öğretme amaçlı konuşmalarda karşımıza çıkan ve “yani demek istiyorum ki bir başka deyişle” gibi sözcüklerde kendini gösteren dil ötesi işleve günlük yaşamda da sıkça başvurulur
ÖRNEK: “Beni yanlış anlamayın ben bu sözcüğü mecaz anlamda kullandım”cümlesinde ileti dille ilgili bilgi vermek başka bir iletiyi açıklamak üzere düzenlenmiştir


6ŞİİRSEL(SANATSAL)İŞLEV:
Bir iletinin iletisi kendisinde ise dil şiirsel işlevde kullanılmıştır Dil bu işlevde kullanıldığında iletinin iletmek istediği husus iletinin kendisindedir Bu durumda ileti kendi dışında herhangi bir şeyi ifade etmez yansıtmazObje iletinin kendisidir Örneğin dilin şiirsel işlevde kullanıldığı metinler olan lirik anlatılarda ve şiirlerde şiirin amacı o şiirin kendisidir Şiirsel metinler kendinden başka bir şeyi ifade etmeye ihtiyaç duymaz bir şiir sadece şiir olduğu için önemli ve anlamlıdır yani şiirin gerçeği şiirin kendisidir Dilin şiirsel işleviyle kullanıldığı metinlerde gönderici alıcıda hissettirmek istediği etkileri uyandırmak için dili istediği gibi kullanır yani kendi özgün üslubunu oluşturmak için bir anlamda dili yeniden yaratır Edebi sanatlardan karşılaştırmalardan çağrışım gücü yüksek sözcüklerden yararlanarak imgeler oluşturur sözcükleri daha çok yan ve mecaz anlamlarda kullanırEdebi metinlerde dil şiirsel işlevde kullanılır

Dil ve konuşabilme yeteneği insanoğluna yaratılışıyla birlikte bağışlanmış ve onu diğer canlılar üzerinde üstün kılmış en önemli özelliklerinden birisidir İnsan adı verilen bu canlı türünün en üstün özelliği düşünebilmesi ve muhakeme edebilmesidir Dil-düşünce ilişkisi ise yüzyıllardan beri araştırılan bir konudur Kimi dilbilimcilere göre dil düşüncenin evidir Diğer bir söyleyişle düşünce ancak dille oluşur ve yine dil sayesinde dış dünyaya aktarılır Çok yeni sayılabilecek bir bakış açısına göre ise adlandırma ve kavramlar olmadan düşünce üretilemezÖyle anlaşılıyor ki insanı insan yapan bu iki temel özelliği birbiriyle yakından ilgilidir

Dil bireye düşünce üretebilme düşüncelerini dışa vurma bilgi edinme geçmişini hatırlama gününü yaşamageleceğine yön verme kişiliğini kazanma hayatını sürdürme gibi daha pek çok açıdan yardımcı olmaktadır Bu yönüyle dil daha çok bireyseldir Çünkü kişiliğimiz biraz da dilimizle kazanılır ve kişiliğimiz aslında dilimizde gizlidir Dil ferdî ve millî kişilik ve kimliğimizi bünyesinde barındırır Dil hayatın her safhasını kapsayan her an onun içinde yaşadığımız genişçe bir dünyadır Kısacası dil aslında hayatın kendisidir

İnsanoğlu toplu hâlde yaşamaya mecbur ve muhtaç olan bir canlı türüdür Hiçbir insan tek başına yaşayamazİnsanların bir arada yaşayabilmeleri için aralarında birtakım ortak özelliklerin bulunması gerekir İnsanları bir araya getirip aralarında ortak duygusal bağlar kuran vasıtalardan birisi de dildir Dilin insanlar arasında iletişimi sağlaması onun çok küçük bir yönünü ifade etmektedir Dil asla mekanik değil duygusal bir iletişim aracıdırDilin asıl işlevi insanlar arasında doğal duygusal ve ruhsal bağlar kurmasıdır

Böylelikle diller insan topluluklarını birbirlerine yaklaştırarak “millet” adı verilen sosyal kurumun oluşmasına zemin hazırlarlar Bu yönüyle dil milleti oluşturan bireyler arasında tam bir birleştirici unsur görevini üstlenirOnları duygu düşünce hayal ve en önemlisi dış dünyayı algılama açısından birbirine yaklaştırır Dil sayesinde ortak duygu düşünce ve ideallere sahip olan bireyler arasında aynı zamanda ortak bir şuur da oluşur Bu şuur ferdî şuurun çok ötesinde millî bir şuurdur Millî şuur ise bir milleti ayakta tutan geçmişini hatırlatandeğerlerini bugüne taşıyan bugününü en güzel şekilde yaşatan ve bütün bunları kapsayacak şekilde geleceğe yön veren hareketlerin bütünüdür

İleti dilin göndergeyi olduğu gibi ifade etmesi amacıyla düzenlenerek oluşturulmuşsa dilin “göndergesel işlev”de; ileti göndericinin iletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanlarını dile getirme amacıyla oluşturulmuşsa dilin “heyecana bağlı işlev”de; ileti alıcıyı harekete geçirmek üzere düzenlenmişse dilin “alıcıyı harekete geçirme işlevi”nde; ileti kanalın iletiyi iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek amacıyla düzenlenmişse “kanalı kontrol işlevi”nde; ileti dille ilgili bilgiler vermek üzere düzenlenmişse “dil ötesi işlev”de ve iletinin iletisi kendinde ise dilin “şiirsel işlevi”nde (Poetik) kullanıldığı vurgulanır Edebî metinlerde şiirsel işlevinin hakimiyetinde dilin diğer işlevlerinin de kullanıldığı belirtilir Bazı metinlerde birkaç işlevin birlikte kullanılabileceği sezdirilir Dil “şiirsel işlevi”nde kullanıldığında iletinin iletmek istediği husus iletinin kendisinde aranmalıdır Bu durumda ileti kendi dışında herhangi bir şeyi herhangi bir olguyu ifade etmez yansıtmaz Obje iletinin kendisidir Ancak builetinin insandan hayattan ve yaşanılan dünyadan soyutlanması değildir Burada sanata özgü gerçeklik vurgulanmalıdır