Türkiye'nin Siyasal Hayatı Ünite:1 Ders Notları

TÜRK SİYASAL HAYATI ÜNİTE 1 DERS NOTLARI
SORU: Türkiye hangi dönemde demokrasiye geçmiştir?
CEVAP: 1946-1950 döneminde demokrasiye geçmiştir.
SORU: Huntingtonun deyimiyle Türkiye kaçıncı dalga demokrasisidir?
CEVAP: Huntingtonun deyimiyle Türkiye üçüncü dalga değil ikinci dalga demokrasisidir.
NOT: Türkiye üç kez demokrasisinin çökmesini ve üç kere de demokrasinin onarılmasını tecrübe etmiştir.
SORU: Türkiyedeki demokrasinin temel özelliği nedir?
CEVAP: İleri derecede kurumsallaşmış ve pekişmiş demokrasilerin düzeyine erişmemiş olması
NOT: Türkiye İslam dünyasında demokratik ve gerçek anlamda laik tek ülkedir.
NOT: Türkiye Orta Doğu Güney Avrupa (ispanyaPortekizYunanistan ) ve Latin Amerika demokrasileriyle karşılaştırmalı incelenmektedir.
DEMOKRATİK PEKİŞME
Pekişme iki kavramla ele alınır.
MAKSİMALİST TANIM : Demokratik değerlerin uzun bir sosyalleşme süreci sonunda vatandaşların çoğunluğunca beninsenmesidir.
NOT: Maximalist yaklaşım aşırı boyutlara ulaşırsa demokratik rejim pekişmiş sayılmaz.

MİNİMALİST TANIM : Demokratik kurumların meşruluğuna ve özellikle de serbest ve rekabetçi seçimlerin hâkimiyetine yönelebilecek tehditlerin en azından olmamasını vurgular.

NOT: Minimalist yaklaşımın sakıncıları :
1.)Seçilmiş olmayan makama sağlanan yetkiler 2.) Temel hak ve özgürlüklere karşı gösterilen saygı

SİYASAL KURUMSALLAŞMA : Rejimin biçimsel ve biçimsel olmayan kurallarının geniş ölçüde kabul gördüğü ve başlıca siyasal aktörlerin davranışlarını buna göre biçimlendirdiği bir durumdur. Örneğin seçimle iş başına gelmemiş görevlilerin geniş bir vesayet yetkisi ve mahfuz politika alanlarını kullanmaları demokratik pekişmeden uzaklaşmaya yol açar.

NOT: İktidarın el değiştirmeye olanak vermesi de huntingtonun önerdiği iki iktidar değişikliği testi demokratik pekişmeye katkıda bulunmayabilir. 1973- 1980 arası Ecevit ve Demirel arasında iktidar üç kez el değişmiştir ancak bu durum pekişmeye değil çöküşe neden olmuştur.
SORU: Demokratikleşme sürecini iki geçiş kavramıyla açıklayan kişi kimdir?
CEVAP: Guillermo O Donnel dir.
NOT: Yeni demokrasilerin çoğu Democraduras (yarı demokrasi ) durumundadır. ( türkiyede dahil )
NOT: Juan j.linz ve Alfred Stepan maximalist ve minimalist yaklaşımların eksikliklerinden kaçarak Demokratik pekişmeyi davranışsaltavırsalanayasal kavramlarla tanımlarlar.



1.) Davranışsal olarakönemli sosyal ulusal ekonomik siyasal ve kurumsal aktörlerden hiçbiri demokratik olmayan rejim yaratmakdevletten ayrılmak için şiddet ve yabancı müdahalesine önemli miktarda kaynak harcamıyorsa demokratik rejim pekişmiş demektir.
2.) Tavırsal olarak güçlü bir kamuoyu çoğunluğu demokratik süreçlerin ve kurumların toplumu idare edecek en uygun olduğu inancını taşıyorsa sistem karşıtı güçler küçük ya da demokrasi yanlılarınca izole (tecrit) edilmişlerse demokratik rejim pekişmiş demektir.
3.) Anayasal olarak hükümet ve hükümet dışı güçler demokratik kanun süreç ve kurumlar çerçevesinde çatışmaların çözümünü alışkanlık haline getirdiği zaman demokratik rejim pekişmiş demektir.
NOT: Linz ve Stepana göre Pekişmiş bir demokrasinin vazgeçilmezleri ;
1.) Sivil toplum 2.) Siyasal toplum 3.) Hukuk devleti 4.) Devlet bürokrasisi 5.) Ekonomik toplum
NOT: Ayrıca beş bağlantılı ve birbirini güçlendiren şart muhakkak bulunmalıdır.
1.) Özgür ve canlı bir sivil toplum
2.) Nispeten özerk ve değer verilen siyasal toplum
3.) Vatandaşların özgürlüklerinin ve bağımsız derneklerin yasal garantilerini sağlayan hukukun üstün
lüğü
4.) Hükümet tarafından kurulan işe yarar bir devlet bürokrasisi
5.) Kurumsallaşmış iktisadi toplum
NOT: Türkiye tek parti döneminde otoriterdi.Gönüllü dernekler kısıtlayıcı kanuna tabiydi.1946 dan sonra sivil toplum örgütleri istikrarlı biçimde büyümüşler.1961 anayasasıyla güçlü bir desteğe erişmişler.1982 anayasasıyla sivil toplum örgütlerinin siyasal örgütlerle işbirliği yapmaları yasaklanmıştır. 1995 yılındaki anayasa değişikliğiyle bu hükümler kaldırılmıştır.
NOT: Türk Demokrasisinin son dönemlerde karşılaştığı problemler şunlardır.
1.) Oynaklık 2.) Parçalanmışlık 3.) Kutuplaşma 4.) Örgütsel güçlerinde gerileme
OYNAKLIK : Partilerin oylarında bir seçimden diğerine gözlemlenen değişimlerin tümüdür.
PARÇALANMIŞLIK . Oyların çok sayıda parti arasında aşırıcı derecede dağıtılmasıdır.
KUTUPLAŞMA : Partiler arasındaki ideolojik farkların artmasıdır.
NOT: Türkiyede anayasalcılık ve hukukun üstünlüğü geleneğinin başlangıcı 1839 tanzimat fermanına kadar uzanır.Ferman dinine bakmadan bütün tebanın hukuk önünde eşitliğini sağlamıştır.Osmanlı İmparatorluğu kısmen seçilmiş yasama meclisi ile 1876 da bir anayasa ilan etmiş ilk Müslüman türk devletidir.1878 yılında askıya alınmışsa da 1908 de tekrar yürürlüğe girmiş ve Osmanlı İmparatorluğunun sonuna kadar yürürlükte kalmıştır.

NOT : 1961 ve 1962 anayasaları güçlü ve bağımsız anayasa mahkemesi kurmuşyargının bağımsızlığı tanınmış yargıç ve savcılara güvenli gelir sağlanmıştır.Hukuk devleti açısından tartışmalı olan Devlet Güvenlik Mahkemeleri 1999 anayasası ile sivilleştirilmiş 2004 değişikliğiyle ile tümden kaldırılmıştır.Güvenlik güçleri ile ilgili işlere ve kötü muamele tam olarak ortadan kaldırılamamıştır.



SORU: Devletin çıktı ve girdi yapıtları hangileridir?
Cevap: Çıktı yapıtlar : Kamu bürokrasisisilahlı güçlerpolis teşkilatı ve mahkemeler gibi
Girdi yapıtlar : Siyasi partiler ve menfaat gruplar
NOT: Tek parti rejiminin (1923-1946) devletçiliği özel teşebbüs karşıtı bir ideoloji değildir.CHP nin otoriter tek parti rejiminden demokrasiye ilk geçiş 1946 ile 1950 arasında olmuştur.1950 de DPnn zaferi ile sonuçlanmıştır.
NOT: Devletçilik sanayileşmede özel sermayenin yatırım yapmak için yetersiz kaldığı isteksiz olduğu alanlarda devlet insiyatifi anlamındadır.
Özel sektör demokrasiye geçildikten sonra istikrarlı bir şekilde büyüdü .1980 lerde Pazar ekonomisiyle önemli adımlar atıldı.